Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
BAKIRKÖY HAMAMI
Bakırköyünde, İstanbul Yolu ile Bakırköyhamam Sokağının kavuşağı köşesindedir; Bakırköy Çarşı Camiinin tam önüne düşer; Onyedinci asır sonlarında cami ile berâber yapılmıştır. Bir “tek hamam” dır.
Pek çok tâdil görmüş, on yedinci asır Türk yapı sanatında küçük tek hamam plânı bozulmuş, hamamlarımızın dışardan bakıldığında en pitoresk yeri olan camekân kısmı tamâmen kaybolmuştur; şöyle ki, kaldırılan camekânın yerine gayet çirkin iki katlı bir gârgir binâ eklenmiştir, bu binanın zemin katında, İstanbul Yolu üzerinde dört göz irâd dükkânı yapılmış; hamamın eski camekânının giriş kapusu muhakkak ki İstanbul Yolu üzerinde iken bu muhdes kâgir binada giriş kapusu Hamam Sokağında açılmıştır; ve o çirkin yapı da zemin katında hamama ancak dar bir koridor bırakılmıştır; bu koridorun nihâyetinde sağ tarafta bir merdivenle ikinci kata, yani zemindeki koridor ile dükkânların üstüne çıkılır; hamamın soyunma peyke ve odacıkları buradadır.
Hamamın yeni kapusundan girilince hemen sağda bir odacık vardır; bir terziye kiraya verilmiş, içine hamam kapusundan girilir bir atölye olmuştur. Kaldırılmış olan eski büyük camekânın kapusu cadde üzerinde bulunduğu için, hamamın kadınlara tahsis edildiği günlerde ve saatlerde çarşı boyu cadde üstündeki kapudan bir kadının hamama girmesi, hamamdan çıkması es...
⇓ Read more...
Bakırköyünde, İstanbul Yolu ile Bakırköyhamam Sokağının kavuşağı köşesindedir; Bakırköy Çarşı Camiinin tam önüne düşer; Onyedinci asır sonlarında cami ile berâber yapılmıştır. Bir “tek hamam” dır.
Pek çok tâdil görmüş, on yedinci asır Türk yapı sanatında küçük tek hamam plânı bozulmuş, hamamlarımızın dışardan bakıldığında en pitoresk yeri olan camekân kısmı tamâmen kaybolmuştur; şöyle ki, kaldırılan camekânın yerine gayet çirkin iki katlı bir gârgir binâ eklenmiştir, bu binanın zemin katında, İstanbul Yolu üzerinde dört göz irâd dükkânı yapılmış; hamamın eski camekânının giriş kapusu muhakkak ki İstanbul Yolu üzerinde iken bu muhdes kâgir binada giriş kapusu Hamam Sokağında açılmıştır; ve o çirkin yapı da zemin katında hamama ancak dar bir koridor bırakılmıştır; bu koridorun nihâyetinde sağ tarafta bir merdivenle ikinci kata, yani zemindeki koridor ile dükkânların üstüne çıkılır; hamamın soyunma peyke ve odacıkları buradadır.
Hamamın yeni kapusundan girilince hemen sağda bir odacık vardır; bir terziye kiraya verilmiş, içine hamam kapusundan girilir bir atölye olmuştur. Kaldırılmış olan eski büyük camekânın kapusu cadde üzerinde bulunduğu için, hamamın kadınlara tahsis edildiği günlerde ve saatlerde çarşı boyu cadde üstündeki kapudan bir kadının hamama girmesi, hamamdan çıkması eski edeb ve terbiye an’anelerimize uymadığı için, zannediyoruz ki bu terzi dükkânının yerinde eskiden kadınlara mahsus bir kapu bulunmuş olacaktır.
Asıl hamama, muhdes binanın zemin katındaki mermer döşeli koridorun sağındaki bir kapudan girilir; bu kapu da dahil, hamamın hiç bir yerinde tahta kapu kanadı yoktur, halvetler, mahrem temizlik yeri ve ayak yolmu medhalin iki üst kenarına asılı sallandırılmış peştemalden perdelerle kapanmıştır.
Hamam iki kısma bölünmüştür; evvelâ dış koridora amud ikinci birkoridora girilir, bunun sağında tek kurnalı bir mahrem temizlik hücresi ile ikişer kurnalı iki halvet vardır; sol tarafta temizlenme hücresi karşısında tek kurnalı bir soğuk halvet, onun yanında dar bir ayakyolu, ayak yolunun yanında da üç kurnalı ve diğerlerine nisbetle büyükce bir sıcak halvet vardır; bu sıcak halvetin kapusu hamamın ikinci kısmında, kubbe altındaki göbek taşlı sahındadır.
Hamamın asıl harâre, sahın kısmı tek kubbe ile örtülmüş tam bir murabbadır; ortasında dört köşeli bir göbek taşı, etrafı fır dolayı mermer sofadır ve on üç kurnadır; kanadsız, peştemal perdeli kapusundan girildiğine göre sol köşede bir kapudan yukarıda bahsettiğimiz üç kurnalı sıcak halvete geçilir.
Bakırköy Hamamını ziyâret ettiğimiz 1960 yılı nisan ayında hamam Bey Osman Cacekli ve oğlu Hakkı Cacekli tarafından işletmekte idi. Osman Cacekli ayni zamanda hamamın sahibi idi; hamamı 1948 - 1949 yılları arasında satın almış, kendisi ile görüşmek imkânı bulunamadığı için eski mülk sahibinin adı tesbit edilemedi. Bay Osman ve oğlu hamamcılığın yanında emlâkcilik ile de meşgul idiler; hamamın fevkanî soyunma yerinin altında dört göz irâd dükkânlarından biri “Uğur Emlâk” adı ile bu işlerinde yazıhâne olarak kullanılmakta idi. Diğer dükkânlardan biri tütüncü, biri kundura boya salonu, biri de kundura tâmircisi, eskici idi.
Bay Osman Cacekli’nin irfan sahibi zât olduğu hamamının İstanbul Ansiklopedisinde tesbiti için gösterdiği kolaylıkla bellidir; hiç şüphesiz ki patronun aldığı direktif ile Receb Odyanmaz adında yaşlı bir dellâk da, bir İstanbul hamamında çalışan adamın sâhib olması gereken nezâketle rehberlik etmiştir, o garib vatandaşın adını da bu satırlarla bu büyük kütüğe kaydetmiş oluyoruz.
1960 yılı nisanında Bakırköy Hamamında natır, dellâk, Külhancı ve yanaşma-acemi şâkird olarak 5 kişi çalışmakta idi; kapusu üstündeki levhada da “Bakırköy Şifâ Hamamı” yazılı idi; isim son zamanlarda takılmıştır.
Bibl. : REK ve N. Baylav, Gezi notu.
Bakırköy Hamamı
(Resim : Behçet)
Bakırköy Hamamı
(Taslak plân : R.E.K.)
Theme
Building
Contributor
Behçet, R.E.K.
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM040229
Theme
Building
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Contributor
Behçet, R.E.K.
Description
Volume 4, pages 1912-1913
Note
Image: volume 4, page 1913
Bibliography Note
Bibl. : REK ve N. Baylav, Gezi notu.
Theme
Building
Contributor
Behçet, R.E.K.
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.