Bakırköyünün Bizans devrinden, bu ansiklopedinin bu köyden bahseden maddesi içinde kalemimize emânet edilen yerde bahsetmiştik. Bakırköyünde rumlarınyeniden iskânı 1780 den sonra başladı. Yanyada Tepedelenli Ali Paşa devrinde Karbenişten ve Agrabadan eşkiyâ zulmünden kaçan 10 - 12 rum ailesi, devlete isyan etmiş olan Ali Paşanın tedibi ile meşgul olan pâdişaha sığındılar; İstanbula getirilerek Bakırköyündeki Ayios Pandeleimon Bizans manastırının harâbesi etrafındaki verimli topraklarda yerleşdiler; hükûmetden bu araziyi alarak ziraatle meşgul oldular. Bu muhacirlerin öğrenebildiğimiz isimleri şunlardır : Epirden Sarandi Yiancoğlu ile: amcazâdeleri Kosti, Zaharia ve Petro; Topal Ilias yahud Vasolaridis; Çukurbastanın ilk sâhibleri Atanasios ve Kostantin Çukarlu; Andon, Dimitri ve Atina Zahariadis; Karabenizten Agrefli Spirosoğlu Kostandi Malliupulos ile 14 çocuk sahibi bulunan büyük oğlu Yango Çorbacı; bunların hepsi bağcı - bağçıvandır. Hattâ 1800 den evvel Bakırköyünde bir bağcı - bağçıvan loncası kurmuşlardı ki loncanın amblemi bir çapa ile bir destere idi. Bu lonca 1812 de Sarandı Yiancoğlunun bağışladığı arsa üzerine Ayios Yeorgios rum ortodoks kilisesi inşa ettirmişti. Kilisenin yanında Sarandinin, daima siyah potur ile kalpak giyen oğlu Petro Yiancoğlu ile zevcesi Eleninin ...

Bakırköyünün Bizans devrinden, bu ansiklopedinin bu köyden bahseden maddesi içinde kalemimize emânet edilen yerde bahsetmiştik. Bakırköyünde rumlarınyeniden iskânı 1780 den sonra başladı. Yanyada Tepedelenli Ali Paşa devrinde Karbenişten ve Agrabadan eşkiyâ zulmünden kaçan 10 - 12 rum ailesi, devlete isyan etmiş olan Ali Paşanın tedibi ile meşgul olan pâdişaha sığındılar; İstanbula getirilerek Bakırköyündeki Ayios Pandeleimon Bizans manastırının harâbesi etrafındaki verimli topraklarda yerleşdiler; hükûmetden bu araziyi alarak ziraatle meşgul oldular. Bu muhacirlerin öğrenebildiğimiz isimleri şunlardır : Epirden Sarandi Yiancoğlu ile: amcazâdeleri Kosti, Zaharia ve Petro; Topal Ilias yahud Vasolaridis; Çukurbastanın ilk sâhibleri Atanasios ve Kostantin Çukarlu; Andon, Dimitri ve Atina Zahariadis; Karabenizten Agrefli Spirosoğlu Kostandi Malliupulos ile 14 çocuk sahibi bulunan büyük oğlu Yango Çorbacı; bunların hepsi bağcı - bağçıvandır. Hattâ 1800 den evvel Bakırköyünde bir bağcı - bağçıvan loncası kurmuşlardı ki loncanın amblemi bir çapa ile bir destere idi. Bu lonca 1812 de Sarandı Yiancoğlunun bağışladığı arsa üzerine Ayios Yeorgios rum ortodoks kilisesi inşa ettirmişti. Kilisenin yanında Sarandinin, daima siyah potur ile kalpak giyen oğlu Petro Yiancoğlu ile zevcesi Eleninin oturduğu harikulâde güzel bir bağçe içindeki iki katlı evleri bulunmaktaydı; ona yakın çıkmaz sokakda namlu rum kadın ressam Tahia Floranın doğduğu ahşab ev hâlâ durmaktadır (1960). Bakırköyünde yerleşen bu ilk çiftci muhacırlar mahallelerini ayırmak için yollarına çeşitli ağaçlar diktiler; Zeytinlik, Sakız ağacı ve Cevizlik gibi semt isimleri bu münasebetle takılmıştır. Bu muhacir ailelerden önce Bakırköyünde yerleşmiş rumlardan en eski isim olarak Yani Paskaloğlu’nu tesbit ettik; baba 1777 de ölmüş, kendisi Osmanlı ordusunda binbaşı rütbesi ile Sarayın ve Ordunun Kasabbaşılığını yapmıştır. 1840 da oğlu Yeorgios Sakızağacı Mahallesinde Kamandarof’un evinin yanında beş ev inşa ederek Bakırköyde yerleşdi; bu evlere de eniştesi Kasabbaşı Atanas Kostantinidis ile İngiliz konsolosu, İtalyan Polmieri oturmuşlardır. Köyün iki fırınının sahibi Makedonyalı Toma Bulgarididir. Çorlulu, koyun sürüleri ile meşhur Pandeli Celeboğlu da ilk kasabı olmuştur; Celeboğlu İstanbulda yerleşince kıyafetini değiştirmemiş, “Şalvarlı Kasab” diye meşhur olmuştur. İlk yerleşenler arasında zengin bir çiftçi ailesi, Hacıteodoriler vardır. 1821 den sonra İtâki adasından gemici Spiro gemisinin bir kayaya oturup parçalanmasından sonra kalabalık ailesi efradı ile Bakırköyüne hicret etmiş, yerleşmiştir. Aynı sıralarda Kefalonyalı gemici Yorgi Kambiçis de Bakırköyüne gelmiştir. Bu iki aile Sakızaağacının ilk meyhanesi olan “Babi” de tertip ettikleri eğlenceleri ile meşhurdur. Sonra sonra zengin tüccarlar gelmeğe başladı, İoannis Voltu (1829 - 1917), Sakızlı İoannis Ciras (1828 - 1907), Aleksandros Arris gibi. Çiftçileri, gemicileri, tüccarları fikir adamları, kültürlü burjuvalar tâkibetti, başta Askepidisler. 1868 - 1870 arasında da Anadoludan çıkmış, İstanbulda zengin olmuş rumlar gelmiye başladılar; bunların evlâdları arasından erkek ve kadın pek çok kültür sâhibi sîmalar yetişmiştir, bu arada ilk hatırlanan isimlerden biri arkeoloğ, tarih ve meskûkât âlimi Kostandi Makridis Beydir; bu ailelerin ekserisi, Bakırköyüne İstanbul içinden kalkıp gelmiştir, meselâ 1893 de Kumkapudan gelen “Ağa” lâkabı ile anılan Fertekli Anastasios Aranapulos gibi. 1857 de Fenerde çıkan büyük bir yangından sonra fenerli rumlardan bir kısmı da Bakırköyüne hicret ettiler. Bakır köyünün Sirkeciye demiryolu ile bağlanması, Ayestefanos muahedesinin imzası Bakırköyüne İstanbulda yerleşmiş ecnebileri celb etti. Yine Ayastefanos Muahedesinden sonradır ki Türk zenginleri, bu arada tanınmış Türk münevverleri Bakırköyüne rağbet etmeğe başladılar. 1922 den sonra İstanbuldaki rumların beşte dördünün Türkiyeyi terketmesi üzerine Bakırköyünün rum ekseriyeti de kalmadı. Fakat hicret etmeyenler, içtimaî ve fikrî müesseselerini yaşatmaya muvaffak oldular. Kültür Derneği — 1947 de Bakırköyde rum genclerinin gayreti ile kurulmuş bir dernektir; önceleri İstanbul Caddesinde ufacık bir odada bulunan merkezi kısa bir zamanda Asmalı Sakız Sokağında gaayet geniş bir binaya taşınmıştır; bu bina, kilisenin arkasında metrûk bir aşhâne idi, 1955 de kiliseden almaya muvaffak olan gençler tâmir ve restore ettiler. Dernek muhtelif kollar üzerinde çalışmaktadır: Tiyatro kolu, Müzik kolu, Spor kolu, Kültür kolu, Gezi kolu, Kütübhane kolu. Faaliyet programları dikkatle tatbik olunur. Âza sayısı oldukça yüksek olup ekseriyetini de münevverler teşkil eder. Derneğin kurucuları Haralambos Çingiroğlu, Niko Nikolaidis, Yorgo Sianisoğlu, Stamat Macaridis ve Niko Klios’tur. Bu satırların yazıldığı tarihte reis avukat Yannaki Enirzes idi (1960). Fukarâperver Kadınlar Cemiyeti — Evlâ hususî bir topluluk iken 1956 da resmen tescil ettirildi. Kurucuları Anastasia Gumbris, Sofia Petropuliadis ve Eleni Bunaropulos’tür. Önce bir aşocağı açmışlardı; gariblere, düşkünlere, medâr olduğu görülünce âzası fazlalaştı. Gelirini aile toplantıları teberrûları ve tiyatro temsilleri ile temin eder. Mektebler — Bakırköyünde ilk rum mektebi geçen asrın başlarında Ayios Yeryios Kilisesinin narteksinde bir kilise mektebi olarak açılmıştır. 1840 - 1841 yıllarında Patrik IV. Antimos bütün kilise mekteplerini kapattı; yerine lâik mektepler tesis edildi, Bakırköyünde ayni kilisenin avlusundaki bir koğuşda müsbet bilgiler de veren yeni bir dershâne açıldı; 1865 yılına kadar bu dershânenin muallimi Zaharia Zahariadis idi. Bu dershâne de 1865 vebâ salgınında kapatıldı. 1868 - 1870 arasında aynı koğuşda bir erkek çocuklar mektebi açıldı, kızlar için de “Binbaşının Evi” diye mâruf binada ayrı bir mektep kuruldu. Erkek mektebini 1875 yılına kadar Y. Psihalis idâre etmiştir. Kilisedeki koğuş küçük ve gayri sıhhî olduğundan 1871 de muhtar Nikolos Askepidis ile Hacı Todorinin gayretleri ile köyün rum zenginlerinden büyük bir iâne toplandı, klisenin karşısında eski rum mezarlığı arasına iki katlı kâgir bir erkek mektebi inşa edildi. Neoklis Sarris