Bakırköyünün iki camiinden biri ve bu köyde yapılmış ilk câmidir; 1010 senesinde (Milâdî 1601 - 1602) Şâban Ağa adında bir hayır sahibinin eseridir. Zaman ile harab olmuş, bugünkü kârgir câmi bu eski mabedin yerine Hicrî 1292 (Milâdî 1875) de Sultan Abdülâziz tarafından inşa ettirilmiştir. Fevkanî olan camiin altında ve Hüsreviye Sokağı üzerinde bulunan bir çeşmenin üstünde tâlik hat ile beş beyitlik kitâbe vardır; ki aslında bu kitâbe hem câmiin hem çeşmenindir: Bin on sâlinde eyleyüb himmet Şâban Ağa merhum Bu mevkîde binâ itmişdi âlâ câmi ü çeşme Mürûri dehr ile çıkmışdı tarzı dilnişîninden Karîni inhidâm olmuştu rânâ câmi ü çeşme Bihamdillâh kılındı sâyei şâhânede tecdid Bu nev tarihi bihîn üzere bu bâlâ câmi ü çeşme Binâyi devleti şâhi zamânın pâyidar olsun Olundukca cihanda böyle ihyâ câmi ü çeşme Bahâ târihi tâmınla ibâdullaha kıl tebşîr Yapıldı def’ai sâniyede vâlâ câmi ü çeşme sene 1292. Camiin müstakil kitâbesi yoktur. Camiin avlusunda, mabedin kapusu karşısında, üç musluklu yekpare bir taş tekne ve her musluğun üstünde de birer kitâbe vardır; metinleri şudur : Sağdaki musluğun üstünde: “Sâhibülhayrat Mehmed ağa ve Mustafa Ağa birâderan fi Ramazan sene 1099 (Milâdî 1683). Ortadaki musluğun üstünde : “Yaptıkim bu musluğu Şaban Ağa ideler kim rahmed ide Hak ona fî ...

Bakırköyünün iki camiinden biri ve bu köyde yapılmış ilk câmidir; 1010 senesinde (Milâdî 1601 - 1602) Şâban Ağa adında bir hayır sahibinin eseridir. Zaman ile harab olmuş, bugünkü kârgir câmi bu eski mabedin yerine Hicrî 1292 (Milâdî 1875) de Sultan Abdülâziz tarafından inşa ettirilmiştir. Fevkanî olan camiin altında ve Hüsreviye Sokağı üzerinde bulunan bir çeşmenin üstünde tâlik hat ile beş beyitlik kitâbe vardır; ki aslında bu kitâbe hem câmiin hem çeşmenindir: Bin on sâlinde eyleyüb himmet Şâban Ağa merhum Bu mevkîde binâ itmişdi âlâ câmi ü çeşme Mürûri dehr ile çıkmışdı tarzı dilnişîninden Karîni inhidâm olmuştu rânâ câmi ü çeşme Bihamdillâh kılındı sâyei şâhânede tecdid Bu nev tarihi bihîn üzere bu bâlâ câmi ü çeşme Binâyi devleti şâhi zamânın pâyidar olsun Olundukca cihanda böyle ihyâ câmi ü çeşme Bahâ târihi tâmınla ibâdullaha kıl tebşîr Yapıldı def’ai sâniyede vâlâ câmi ü çeşme sene 1292. Camiin müstakil kitâbesi yoktur. Camiin avlusunda, mabedin kapusu karşısında, üç musluklu yekpare bir taş tekne ve her musluğun üstünde de birer kitâbe vardır; metinleri şudur : Sağdaki musluğun üstünde: “Sâhibülhayrat Mehmed ağa ve Mustafa Ağa birâderan fi Ramazan sene 1099 (Milâdî 1683). Ortadaki musluğun üstünde : “Yaptıkim bu musluğu Şaban Ağa ideler kim rahmed ide Hak ona fî gurrei ramazan 1099 (Milâdî 1683). Soldaki musluğun üstünde: “Ceddim Şaban Ağanın camiişerife verdiği suyun vakf akçesidir, ihraç idüb cümle kariyelinin nezareti ile bu musluğu tecdid idüb vakfetmişizdir, âhardan kimse mâni olmıya”. Musluk kitâbeleri aydın olarak gösteriyor ki câmiin Şaban Ağa vakfı olan suyu çalınmış, Şaban Ağanın oğulları veya torunları olan Mahmed ağa ile Mustafa Ağa cedlerinin çalınmış su vakfını bütün Bakırköy Müslümanlarının şehadeti ile meydana çıkarmışlar, harab olan musluğu da üç musluk olarak yenilemişler, üçüncü kitâbeye de bu suya artık kimsenin el atmamasını kaydettirmişlerdir. Üç kitâbeye de kaydedilmiş olan 1099 yılının, hayır sahibi Şaban Ağanın vefat tarihi olmayıp evlâdından Mahmed ve Mustafa Ağalar tarafından çalınmış vakıf suyun camiişerife iadesi tarihi olduğu daha yakın görünür. Bu Ansiklopedinin yazı ailesinden Neoklis Sarris’in rum kaynaklarına dayanarak verdiği malûmata göre, Bakırköy Çarşı Camii Hicrî 1061 - 1065 arasında (Milâdî 1650 - 1655) inşa edilmiştir, bânisi de Kocamustafapaşa’lı Derviş Ahmed Efendidir. Evvelâ ahşab bir mabeddir, 1878 de yanmış ve 1880 de kasaba Şaban Ağa tarafından gârgir olarak ihya edilmiş ve hayra Bakırköy zenginlernden Yango Malinopulos Çorbacı da 200 altın yardımda bulunmuştur. Sokak üzerindeki çeşmenin ve câmi avlusundaki muslukların üzerindeki kitâbeler karşısında rum kaynaklarının çok hatâlı olduğu meydandadır. Eğer Kocamustafapaşalı bir Derviş Ahmed Efendinin bu cami ile bir alâkası varsa, bânisi olmayıp camiişerife minber koyduğunu söyliyebiliriz. Hicrî 1099 (Milâdî 1683) den evvel ölmüş Şaban Ağanın 1880 de camiikebir olarak ihya etmesi ise her halde garib, fâhiş hatadır. Camiişerif, 1934 Belediye Şehir Rehberine göre Hüsreviye Sokağı üzerindedir, sokaktan evvela taş döşeli bir avluya girilir. Avlunun ortasında bir şadırvan ve yanında bir kuyu vardır; sokaktan girildiğine göre câmi sağda, yukarıda bahsettiğimiz musluklar da solda kalır, tam karşıda da bir kahvahâne ile üstünde vakıf odaları vardır. Kahvehânenin kapusu üzerinde de “İstanbul mahalle bekçileri yardımlaşma cemiyeti” diye bir levha asılmıştır. Kahvehâne bekçiler yardımlaşma cemiyeti tarafından da işletilmiş olsa, adı üstünde, sohbet, lâklaka ve belki de oyun yeridir. kahvehane ve emsali müesseseler, her ne suretle olursa olsun bir mamedin harimine sokulamaz. Nitekim 1960 yılı martının otuzuncu günü İstanbul Ansiklopedisi adına bu câmii ziyaretimizde câmi avlusundaki kahvehâneye dolmuş bir kalabalık İstanbul Radyosunun yayınladığı bir fudbol maçını dinliyordu; camiişerifden ayrılırken de ayni Radyo, aşk ve alâka üzerine şarkı söylüyordu. Dünyanın hiç bir yerinde bir mabed avlusundan çengü çegâne, “pas, şut ve gol” avazeleri yükselmemiştir. Kahvehânenin üzerindeki vakıf odalarda da son zamanlara kadar bekâr uşakları otururmuş, hayli uğraşılarak tahliye ettirilmiş. İstanbul mahalle bekçileri diyar garibi vatandaşlarımızın da mabede hürmeten kendilerine başka bir yer aramaları gerekir. Câmi avlusuna yaraşan kahvehâne değil, bir dershâne, bir kütüphâne olsa gerektir. Camiin pabucluğunun sağında müezzin efendilerin istirahat ettikleri bir oda vardır. Minare kapusu müezzin odasının hemen yanındadır. Pabuçluk avlu - taşlıktan camlı bir bölme ile ayrılmıştır. Pabuçluktan fevkani olan camie geniş bir taş merdivenle çıkılır, merdivenin üst sahanlığının sağında ve solunda üçer basamaklı taş merdivenler vardır ki sağdaki merdivenden müftülük odasına girilir; müftü odası, zemin katındaki müezzin odasının üstüne rastlamaktadır. Soldaki merdivenden küçük bir sofaya, oradan da yukarıda adı geçen bekâr odalarına doğru uzanan bir koridora geçilir. Sahanlıktan bir kapıya son cemaat yerine, oradan da câmie girilir. Cami müstatil plânlı, düz tavanlıdır. Duvarları levhalarla tezyin edilmiş olup mihrab duvarında sol köşede Yesârîzâdenin 1250 tarihli “Hüvessemiül - alîm” levhası Ayasofyadaki muazzam yazının bir minyatürü olup fevkalâda lâtiftir. Sol duvarda Hattat Sami Efendinin de yine talik hat ile 1312 tarihli “Dahilek yâ Resulullah” levhası, sağ duvarda ayni hattatın tek hat ile diğer bir levhası, bir çerçeve içinde toplanmış müzehheb mirkaat ve bir hılye levhası dikkatle muhafaza edilmesi gereken san’at eserleridir. Son cemaat mahallinin sol tarafında bir ahşab merdivenle yukarıdaki asma mahfele çıkılır. bu ahşap merdivenden alt kısımlarında bir kapu ile dar ve uzun bir odacık = mahfele bağlanır, bu odacık merdivenli bir kapu ile de bekâr odalarına giden koridora merbuttur. Camiişerif, yirmibeş senelik müezzini Mustafa Efendinin himmeti eseri gayet temiz bulunuyordu. Evkafı mütevellisinin ihmali yüzünden vaki şikâyetler üzerine Vakıflar Umum Müdürlüğünce Evkafı mazbutaya alınmış ve elhak yerinde bir iş yapılmıştır. Fevkani olan Bakırköy Çarşı Camiinin altında, büyük bir sarnıç vardır; Hüsreviye Sokağı üzerinde de ikisi çeşmenin sağında, ikisi solunda dört dükkânı bulunup dükkânlardan ikisi nalbur, biri oduncu - kömürcü biri de bir mobilyacı tarafından işgal edilmiş bulunuyordu. Bibl. : REK ve Mehmed Koçu, Gezi notu. Bakırköy Çarşı Camii (Resim : Behcet)