İstanbul halkının, İstanbul halkı arasında da bilhassa orta ve dar gelirlilerin çocukları ile beraber eğlenmeleri için İstanbul Vâlisi ve Belediye Reisi Ord. Prof. Fahreddin Kerim Gökay’ın eseri olarak ilk defa 1950 yılında tertib ve tesid edilmiş ve bu seçkin devlet adamının İstanbul valiliği ve belediye reisliğinden ayrıldığı 1957 yılına kadar sekiz sene tekrar edilmiş, 1958 yazından itibâren de tesidi terk edilmişdir. 1950 ve 1951 yıllarında üçer gün süren Bahar ve Çiçek Bayramı 1952 den itibaren Gülhâne Parkında bir ay süren bir sergi - panayıra inkilâb etmiş, 1956 ve 1957 yıllarında da bütün yaz boyunca uzatılmıştı. 1951 deki Bahar ve Çiçek Bayramını Hakkı Göktürk İstanbul Ansiklopedisi için şöylece tesbit etmiştir : “Mayısın yirmi altıncı cumartesi günü bayrama katılacak resmî ve gayri resmî müesseseler öğleden sonra 3,30 da çiçeklerle süslenmiş arabalar ve otomobillerle Bayazıd Meydanında toplanmışlardır, saat 4 de önde şehir bandosu ile tramvay yolunu tâkib ederek Gülhâne Parkına gidilmiş, Vâli ve Belediye Reisi Prof. Fahreddin Kerim Gökay parkda İstanbul halkına irâd etdiği bir nutuk ile bayramı açmışdır. “Bayramın ikinci pazar günü Gülhâne parkında görülmemiş bir kalabalık toplanmış, binbir ayak bir ayak üstünde, Büyükşehrin en uzak köşelerinden onbinlerce İstanbullu pa...

İstanbul halkının, İstanbul halkı arasında da bilhassa orta ve dar gelirlilerin çocukları ile beraber eğlenmeleri için İstanbul Vâlisi ve Belediye Reisi Ord. Prof. Fahreddin Kerim Gökay’ın eseri olarak ilk defa 1950 yılında tertib ve tesid edilmiş ve bu seçkin devlet adamının İstanbul valiliği ve belediye reisliğinden ayrıldığı 1957 yılına kadar sekiz sene tekrar edilmiş, 1958 yazından itibâren de tesidi terk edilmişdir. 1950 ve 1951 yıllarında üçer gün süren Bahar ve Çiçek Bayramı 1952 den itibaren Gülhâne Parkında bir ay süren bir sergi - panayıra inkilâb etmiş, 1956 ve 1957 yıllarında da bütün yaz boyunca uzatılmıştı. 1951 deki Bahar ve Çiçek Bayramını Hakkı Göktürk İstanbul Ansiklopedisi için şöylece tesbit etmiştir : “Mayısın yirmi altıncı cumartesi günü bayrama katılacak resmî ve gayri resmî müesseseler öğleden sonra 3,30 da çiçeklerle süslenmiş arabalar ve otomobillerle Bayazıd Meydanında toplanmışlardır, saat 4 de önde şehir bandosu ile tramvay yolunu tâkib ederek Gülhâne Parkına gidilmiş, Vâli ve Belediye Reisi Prof. Fahreddin Kerim Gökay parkda İstanbul halkına irâd etdiği bir nutuk ile bayramı açmışdır. “Bayramın ikinci pazar günü Gülhâne parkında görülmemiş bir kalabalık toplanmış, binbir ayak bir ayak üstünde, Büyükşehrin en uzak köşelerinden onbinlerce İstanbullu parkda eğlenmeğe koşmuştur. Büyük dönme dolablar, büyük fırıldaklar, bilhassa çocuklar için dolambaçlı tiren, salıncaklar, açık hava tiyatroları, Sulukule çengileri ve parkın büyük yolunun iki kenarında kurulmuş yiyecek içecek satan barakalarla kahvehâneler fevkalâde bir alâka çekmiş, rağbet görmüştür. Halkın bu coşkun alâkasıdır ki Gökaya Bahar ve Çiçek Bayramlarını evvelâ bir ay, sonra da bütün yaz mevsimince devam eden bir sergi - panayıra kalbi fikrini ilham etmiştir”. Bahar ve Çiçek Bayramlarının amblemi olarak üslûplaştırılmış bir lâle resmi kabul edilmişti. Gülhâne Parkının saray kale duvarında açılmış kanadsız kapularının sokak cephesi de boydan boya kontrplakla kaplanmış, üzerine lâleler ve karanfiller resmedilmişti. Bu bayramlar münasebeti ile park geceleri saat 24 e kadar açık kalmış, Kadıköyüne de gece gündüz dolmuş motörleri ile muvasale temin edilmişti. 22 mayısdan 31 Temmuza kadar devam etmiş olan 1954 Bahar ve Çiçek Bayramı için neşredilmiş bir rehber - broşürde bayram programı şöylece tesbit edilmişti : “Bayram 22 mayısta başlayıp 31 temmuz akşamına kadar devam eder. Gülhâne Parkında yer kiralamak isteyenlerin İstanbul Belediyesinde Bahar ve Çiçek Bayramı Komite Başkanlığına bir dilekçe ile müracaat etmesi lâzımdır. “Danışma Servisi — Bayramın açılış gününden itibaren Gülhâne Parkında İstanbula gelecek yabancılara her türlü bilgi verebilecek bir servis bulunacaktır. “Mükâfatlı Çiçek Alayı — Mayısda yapılacak bu defileye her arzu eden çiçekle süslenmiş arabaları ile iştirâk edebilir. Süslenmiş arabaları ile alaya iştirâk edecek olanlar nihayet 15 mayıs akşamına kadar Gülhâhâne Parkında İstanbul Belediyesi Bağçeler Müdürlüğüne yazı ile veya şifâhen müracaatla kayıtlarını yaptırmaları lâzımdır. “Çiçek arabaları 22 mayıs Cumartesi günü saat 14,30 da Taksimde Mete Caddesinde toplanacaklardır. Jüri heyeti bu arabaların arasında birinci, ikinci ve üçüncüyü seçecek, nakdî ikrâmiyeler ödenecektir. Arabalar arasında diğer derece alanlara madalyalar dağıtılacaktır. “Önde şehir bandosu olmak üzere çiçek arbalarından müteşekkil alay, Mete Caddesinden hareket edecek, Taksim Cumhuriyet Âbidesi önünde bir müddet tevakkuf edip âbideye çelenk konulduktan sonra yoluna devamla Beyoğlu, Atatürk Köprüsü (Gazi Köprüsü), Bayazıd yolu ile Gülhâne Parkına gelerek tahsis olunan mevkii alır, halk çiçek arabalarını ziyâret eder, bu sırada arabalarda bulunanlar ile halk arasında çiçek muharebesi yapılır. “Gülhâne Parkında eğlenceler : 1 — Meydan sahnesinde her gün akşam üzeri başlıyarak saat 24 e kadar Türk musikisi konserleri, tanınmış ses sanatkârlarımızın konserleri, millî oyunlar, varyete numaraları, hokkabazlar, akrabot ve canbaz gösterileri. 2 — Kukla mahallinde akşam üzeri küçükler için kukla,, geceleri karagöz gösterileri. 3 — Sinema mahallinde geceleri sinema gösterilir. 4 — Akşam üzerinden gece saat 24 e kadar 2 numaralı sahnede Sulukule ekipleri devamlı bir surette gösteriler verecektir. (Yukarıda gösterilen bu eğlenceler parasızdır). 5 — Lunapark: Bağçenin muhtelif yerlerine üç büyük Lûnapark kurulacaktır. Şimdiye kadar memleketimizde görülmemiş yepyeni atraksiyonların da dahil bulunduğu bu Lûnaparkların seyri de bedavadır. 6 — Akvaryum : Yüzen, sürünen ve uçan hayvanlardan mürekkep zengin bir meşher görmek isteyenlerin emrine amâde bulunacaktır. 7 — Panayır yeri : Her türlü sinema, canbaz ve saire gösterileri. 8 — Sirk : Zengin yırtıcı hayvan çeşitleri bulunan Avrupanın meşhur “Üniversal” sirki her gün matine, suvare temsilleri vereceği gibi sabahtan itibâren vahşi hayvanlar teşhir edilecektir. 9 — Parkın muhtelif kısımlarında kahveler ve temiz bir lokanta bütün bayram müddetince serviste bulunacaktır. 10 — Şehir Bandosu : Her gün akşam üzerleri konserler verecektir. 11 — Ateş oyunları : Her akşam Parkın deniz tarafında ateş oyunları yapılacaktır. 12 — Parkta açılacak sergiler : a) 30 Devlet Kızılay ve Kızılhaçlarının iştirâki ile Kızılay Cemiyeti Eminönü Şubesi tarafından tertip edilen Millî kostümlü enternasyonal bebek sergisi. b) Müsabakalı çiçek ve süs fidanları sergisi (Bu sergiye arzu eden iştirâk edebilir). c) Müsabakalı kümes hayvanları sergisi Bu sergiye de arzu eden iştirâk edebilir)”. Bu broşür - rehberde büyük noksan 1954 yılında Gülhane Parkındaki eşya teşhir ve satış pavyonlarını ve kurulan çarşıları tesbit etmemiş olmasıdır. Bu broşürde yazılan şeylerin hepsi tahakkuk ettirilmiş olmakla beraber, aşağıda da söyliyeceğimiz gibi Bahar ve Çiçek Bayramlarının Gülhane Parkı Sergi - Panayırında bu canım park tahribe uğramış, avâmî bir çapulculuk da dâima göze batmıştır. Meselâ türlü türlü eşek arabaları ve develer halkdan ve çoluk çocukdan arzu edenleri bir ücret karşılığı parkda büyük yolda taşımış, dolaştırmıştır; devecilerin ve arabacıların sözde millî kıyafetleri bir sefalet örneği olmuştur. Lokantalarda ve kahvehânelerde garsonlar hemen bilâ istisna bıçkın güruhundan olmuştur; hattâ bazı içkili lokantalar, kendilerini fâhiş fiat taleplerine soydurmak istemeyen müşterileri pataklamak için “fedâîler!..” beslemişlerdir. Parkın bâzı köşeleri köftecilerle Tahtakalenin, Uzunçarşıbaşının ara sokaklarına dönmüştür. Yemek sepetleri ve çıkınları ile gelen bir kısım halk, çemenlere serilmişler, Gülhâne Parkını Hıdırellez gününde Kâğıthâne ve Bayrampaşa Çayırlarına çevirmişlerdir. 1955 yılı Bahar ve Çiçek Bayramında bir yenilik olarak Tekel İdaresinin çıkardığı ve yalnız Gülhane Parkındaki Tekel paviyonu ile tütüncü barakalarında sattırdığı sergi sigarasını kaydetmek lâzımdır. 20 aded kalın ve yassı sigarayı ihtiva eden bu mukavva paketler 50 kuruşa satılmıştır; paketin üstüne Bahar ve Çiçek Bayramının amblemi olan bir kırmızı lâle resmi ile, lâlenin kıvrılmış yaprağı içine Ahırkapu fenerinden Sarayburnuna kadar bir İstanbul silueti konmuştur. 1950 ve 1951 yılları istisnâ edilirse, Gülhâne Parkında 1952 den 1957 yılına kadar her sene en az bir ay devam etmek üzere kurulan altı sergi-panayır, eğlence sahaları ile satış ve teşhir barakalarının yapılması için bir kısım ağaçların kesilmesine, bir kısım ağaçların da bayramın devamı müddetince türlü vesilelerle gerilen teller ve çakılan çivilerle tehlikeli şekilde zedelenmesi dolayısiyle eski ve terihî bir sarayın has bağçesi olan bu güzel parkın göz ile tâkib edilebilecek şekilde harabîsine sebep olmuşdu. Gülhane Parkı işden bunalmış dar gelirli İstanbulluların yaz aylarında huzur ve sükûn arayarak dolaşdığı, oturub dinlendiği tek yer idi. Bahar ve Çiçek Bayramı sergi-panayırının devamınca parka girmek için 25 kuruş dühuliye kondu, pek garib olan bu duhiliye de şöyle dursun, kurulan sergi-panayır ile parkın nezih sükûnu ve huzuru da kalmadı; kahvehânelerde, içkili gazinolarda ve satış barakalarında son haddine kadar açılmış radyolar ve pikaplarla bir gulgule ve velvele girdabı haline geldi, böyle hâyü hûy âlemlerinden hoşlanan eclâf ve erâzil gürûhunun akını ile ayrıca bir Dârülnedvei Haşârât oldu. Bahar ve Çiçek Bayramı sergi-panayırları için İstanbulun böyle mâmur bir huzur ve sükûn köşesi yerine meselâ yine deniz kenarında, Gülhâne Parkının az ilerisindeki harabezâr alan seçilmiş olsaydı bilâkis oranın imârına yol açılmış olurdu. İstanbul Ansiklopedisi Bahar ve Çiçek Bayramları sergi-panayırlarının Gülhâne Parkından kaldırılmasını pek isâbetli bir karar olarak kaydeder: buna karşılık, F.K. Gökayın tesis etdiği Bahar ve Çiçek Bayramları eğlencelerinin, sergi - panayırlarının büsbütün kaldırılmasını da teessürle yazar; hulâsa bu tesis İstanbul şehri şehîri için elhak lâzım idi, ama yeri Gülhâne Parkı değildi. Fahreddin Kerim Gökay, büyük adamlara has bir kadirşinaslıkla Gülhane Parkına 1956 yılı Bakar ve Çiçek Bayramında parkın müessisi şehremini Cemil Paşanın (B. : Topuzlu, General Cemil) bir büstünü rekzettirmiş, 1957 Bahar ve Çiçek Bayramında da bu büstün yanına, yine İstanbul şehrine büyük hizmetleri dokunmuş şehiremini ve belediye reislerinden Operatör Emin Erkul, Haydar, Muhiddin Üstündağ ve Lütfi Kırdarın büstlerini koydurmuşdu. Tuncdan dökülmüş bu beş büst Bahar ve Çiçek Bayramlarının İstanbul şehrine en güzel yâdigârlarıdır. Ayni kadirşinaslık yolundan gidilerek Gökayın büstünü de o açık hava galerisine koymak muhterem haleflerinden beklenir. Bahar ve Çiçek Bayramının “Sergi Sigarası” paketi (Resim: Behçet)