Devlet Deizyollarının, ekseriya Köprü – Haydarpaşa - Kadıköy ve Köprü - Pendik hatlariyle Köprü - Adalar hattında kullandığı yolcu vapurlarından biri olup bu satırların yazıldığı sırada (1950), araba vapuru şekline tahvil edilmiş bulunuyordu. Bağdad vapuru, “Basra, Haleb ve Maltepe” ismindeki diğer üç eşi ile beraber Anadolu - Bağdad Demiryolu Şirketi tarafından Almanyada yaptırılıp bir müddet Köprü - Haydarpaşa hattında işletilmiş, sonra bu vapurlar ve bu hat vapur işletmesi Seyri Sefain İdaresine devredilmişti. Bağdad vapurunun araba vapuru şekline tahvili münasebesiyle Akşam gazetesinde “E.T.” imzası ile bir hatıra yazısı çıkmıştır; yakın geçmişe dair çok kıymetli ve fevkalâde şirin hâtıralar neşretmiş olan Akşam gazetesi yazı işleri müdürü Enis Tahsin Til’in olduğunu tahmin ettiğimiz bu güzel makaleyi buraya alıyoruz : “Bu haberi okuduğum zaman, şimdi artık ihtiyarlamış, yorgun hale gelmiş olan Bağdad’ın eski tazelik devrini hatırladım. Tertemiz, bembeyaz boyası, geniş ve rahat salonları, süratiyle bu vapur, o zamana göre, fevkalâde bir gemi idi. Eşi Basra ve Haleb ile birlikte deniz aşırı oturan bütün yolcuları kıskandırırdı. Kadıköyünde oturduğumuz halde sırf bu güzel vapurlara binmek için Haydarpaşaya kadar gittiiğimizi pek iyi hatırlarım. Bizim gibi çocuklardan başka yaşl...

Devlet Deizyollarının, ekseriya Köprü – Haydarpaşa - Kadıköy ve Köprü - Pendik hatlariyle Köprü - Adalar hattında kullandığı yolcu vapurlarından biri olup bu satırların yazıldığı sırada (1950), araba vapuru şekline tahvil edilmiş bulunuyordu. Bağdad vapuru, “Basra, Haleb ve Maltepe” ismindeki diğer üç eşi ile beraber Anadolu - Bağdad Demiryolu Şirketi tarafından Almanyada yaptırılıp bir müddet Köprü - Haydarpaşa hattında işletilmiş, sonra bu vapurlar ve bu hat vapur işletmesi Seyri Sefain İdaresine devredilmişti. Bağdad vapurunun araba vapuru şekline tahvili münasebesiyle Akşam gazetesinde “E.T.” imzası ile bir hatıra yazısı çıkmıştır; yakın geçmişe dair çok kıymetli ve fevkalâde şirin hâtıralar neşretmiş olan Akşam gazetesi yazı işleri müdürü Enis Tahsin Til’in olduğunu tahmin ettiğimiz bu güzel makaleyi buraya alıyoruz : “Bu haberi okuduğum zaman, şimdi artık ihtiyarlamış, yorgun hale gelmiş olan Bağdad’ın eski tazelik devrini hatırladım. Tertemiz, bembeyaz boyası, geniş ve rahat salonları, süratiyle bu vapur, o zamana göre, fevkalâde bir gemi idi. Eşi Basra ve Haleb ile birlikte deniz aşırı oturan bütün yolcuları kıskandırırdı. Kadıköyünde oturduğumuz halde sırf bu güzel vapurlara binmek için Haydarpaşaya kadar gittiiğimizi pek iyi hatırlarım. Bizim gibi çocuklardan başka yaşlı, kerli ferli birçok kimseler Haydarpaşa vapurunu tercih ederler, kuruşu gözden çıkararak, Kadıköyden sandalla Haydarpaşaya geçerlerdi!... “Bu vapurlara, doğrusu, gençlerden ziyade yaşılılar yakışırlardı. Çünkü her tarafta bir ağır başlılık göze çarpardı. Hat boyunda oturan zamanın ricali hep bu vapurlarla gidip gelirler, yolda Babıâli ağzı ile konuşurlardı. Hele yan kamarası âdeta “Meclisi Vükelâ” nın bir şubesi gibiydi. Burada muhakkak birkaç Nâzır, birkaç müsteşar bulunurdu. Bunlar, suya sabuna dokunmamak için hep havadan sudan bahsederlerdi. “Bağdad, Basra, Haleb bir bakıma aristokratların vapurları idi. Çünkü vapurun dörtte üçü birinci, ancak dörtte biri ikinci mevki idi. Baş ve kıç salonlar, yan kamaraları, üst güverte kâmilen birinci mevki idi. İkinci mevki yolcuları, yazın baş taraftaki salonun dışında, kışın baş taraftaki alt salonda seyahat ederlerdi. “Bağdad, Basra, Haleb’i sevenler arasında bir de şehzade vardı: Seyfeddin Efendi... Seyfeddin Efendi diplomasız kaptandı. Çamlıcadaki köşkünün geniş bahçesinde büyük bir havuz yaptırmıştı. Havuzda küçük istimbotlar kullanırdı. Abdülhamid, politika ile uğraşmadığı için bu şehzadeyi çok sever, kendisine yardım ederdi. “Seyfeddin Efendi bu teveccühten cesaret alarak Haydarpaşa vapurlarında kaptan yerine çıkmağa, vapuru idare etmeğe başladı. Bir gün bu işle meşgul olurken başka bir vapurla çarpışmanın güç önü alındı ve o tarihten sonra Seyfeddin Efendinin artık kaptanlık etmemesi için irade çıktı. “Hatırımda kaldığına göre, aslen bahriyeli olan karikatürist Ratip Tahir de bir müddetler muavin kaptan olarak bu vapurlardan birini idare etmiştir. “Bu üç vapur 1904 senesinde Almanyanın Kiel şehrindeki tersanede yapılmıştı. Hacimleri 434 ton, süratleri âzamî 9, vasatî 7 mildir. Üç vapurun içinde (Bağdad) birçok maceralar geçirmiş, bir defa batmış, sonra yüzdürülmüştür. İlk ârıza 1334 (1918) dedir. Vapur sisli bir havada Köprüden Adalara giderken, Kadıköy iskelesinden hareket ettikten sonra, sis yüzünden Mühürdar kıyılarındaki kayalara bindirmiş ve büyük bir yara almıştır. Sahilde bulunan vapuru göremedikleri halde, yolcuların feryadlarını işitince sandallarla yardıma koşmuşlar, yolcuları karaya çıkarmışlardır. Vapur, yetişen römorkörler tarafından kayalardan kurtarılarak mendireğin içine çekildiği sırada batmağa başlamış ve güçlükle mendireğin içinde alınabilmiştir. Bağdad burada rıhtımın önünde batmış, yalnız bacası ve direği meydanda kalmıştır. Vapur, altı ay bu vaziyette kaldıktan sonra bir tahlisiye şirketi yarasını kapatmış, suyunu boşaltmış, vapuru yüzdürmüştür. Bağdad bundan sonra Halice girerek esaslı bir tâmire tâbi tutulmuştur. “Bağdad tekrar sefere başladıktan bir müddet sonra Adadan gelirken Ada ile Üsküdar iskelesi arasındaki kapağa bindirmiş, kapağın üzerindeki, birkaç kişi denize düşmüştür. “Üçüncü kaza, vapurun Kadıköy - Haydarpaşa iskelesine bindirmesidir. Bu yüzden Köprünün bu iskelesi kısmen harab olmuş, vapurun burun tarafı parçalanmıştır. “Bağdadın eşi olan vapurlardan biri evvelce araba vapuru haline konmuş, fakat sonra bundan vazgeçilerek bu vapur tekrar yolcu gemisi olmuştur. (Akşam). Bağdad vapuru adı mizah edebiyatımıza geçmiş bahtlı teknelerdendir; aşağıdaki fıkralar, Refik Halid Karay’ın Mütareke yıllarında çıkardığı “Ay Dede” gazetesinden alınmıştır: “Eevvelki günkü lodosta Bağdad vapurunun halini telefonla İdareden bir soralım dedik. Ne deseler beğenirsiniz? — Sormağa ne hacet! Rüzgârsız havada ikide bir ârızalara uğrayan vapur bu fırtınada kimbilir ne olmuştur? Fakat henüz rapor gelmedi. Siz kendinizden ufak bir şey yazınız! — Ne gibi? — Dümenine sakatlık ârız olmuş, yahut çarkının iki tahtası kırılmış, yahut bacası ikiye ayrılmış ise de yine yoluna devam etmiştir.. falan gibi...” (Ay Dede, 1922). “Geçen sene Haydarpaşa önünde batan Bağdad vapuruna iki defadır deniz ortasında sakatlık ârız oluyor.. Yani Bağdad vapuru lisanı hâl ile : — Yine batacağım ha!.. Haberiniz olsun!.. diyor; ama derdini kimseye anlatamıyor. Geçen günkü lodosta Bağdada binip de Köprüye müteveccihen Marmaraya doğru açılan bir yolcu hepimizi teskin için şu fıkrayı anlattı: “Bir fırtına esnasında yolcunun biri, geminin ardında dalgalara gömülerek vazifesiyle metinâne uğraşan dümenciye sormuş: — Sizin peder nerede vefat etti? — Şap denizinde, ateşçi imiş, şapa oturmuşlar, batmışlar! — Ya büyük peder? — O Karadenizde fırtınada boğulmuş.. — Dedeniz? — Siste yolunu kaybetmiş, çarpışmışlar, Akdenizde kalmış.. — Bunları bildiğin halde hâlâ denizde işin ne? Ben senin yerinde olsam ayağımı gemiye atmazdım!.. “Bu defa dümenci suale başlamış: — Sizin peder nerede öldü? — Rahatçacık döşeğinde.. — Büyük peder? — Keza döşeğinde.. — Onun pederi? — O da öyle, döşeğinde... — Peki bunları bildiğin halde hâlâ karada işin ne? Ben senin yerinde olsam ayağımı yatağa atmazdım!.. “Bu hikâye gibi Seyri Sefain de bize: — Nerede olsa ölüm var! Ecele karşı gelinmez!Boş lâf etmeyiniz, kadere rıza gösteriniz, sanki sokaklar daha az mı tehlikeli?! Allahın istediği olur!... diyor, vâaz ediyor!” Bağdad Vapurunun “Araba Vapuru” hâli (Resim: R. S.)