Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Hâfızpaşa School article
HÂFIZPAŞA MEKTEBİ – Halk ağzında Mahalle Mektebi de denilen İstanbulun eski ilk okullarından,Sibyan Mekteblerinden biri.1870-1875 arasında Hâfız İsmail Efendi adındaki hocasının amansız falaka dayağı ile mşhurdu.Çocukluğunda kısa bir süre o mektebe gönderilmiş olan büyük yazar Ahmed Rasim,çocukluk hâtıralarının bir kısmını topladığı “Falaka” isimli eserinde Hâfızpaşa Mektebinden de bahseder.AHmed Rasimin o mektebe yazdırıldığı duyan bir komşu kadın Rasimin annesine :“Aman Hanım..evlâdına nasıl kıyıp da Hâfızpaşa Mektebine yollayacaksın..o sarığı boynuna dolanası herif falakada üç çocuk öldürmüşdür..” demişdi.
Çocuklara dayak atarken kendinden geçen,bir sadist olduğu muhakkak Hâfız İsmaili de mekteb kalfasının ağzından şöyle anlatır :“ Elinde değil..bir kere gözünün önüne dikildi mi kendisini tutamıyor..Biçâre Hâfız Cemali de böyle döğdü de ölümüne sebeb oldu..”.
“Falaka” dan aldığımız aşağıdaki satırların mübalagalı olduğunu sanmıyoruz:“..biz derslerimizle uğraşırken iki kişi koltuğunda bir çocuk getirilir,anasına babasına pay verdiği söylenir,fakalaya yıkılırdı..yani hoca,haricden bu yolda vuku bulan iltimasları da kabul ederdi..”.
Sadist hoca kıyasıya,öldüresiye dayak atarken,falakaya yatırılmış çocuğun feryadları dışardan duyulmasın diye,mektebin çocukları,elifbeciler,ammecile...
⇓ Read more...
HÂFIZPAŞA MEKTEBİ – Halk ağzında Mahalle Mektebi de denilen İstanbulun eski ilk okullarından,Sibyan Mekteblerinden biri.1870-1875 arasında Hâfız İsmail Efendi adındaki hocasının amansız falaka dayağı ile mşhurdu.Çocukluğunda kısa bir süre o mektebe gönderilmiş olan büyük yazar Ahmed Rasim,çocukluk hâtıralarının bir kısmını topladığı “Falaka” isimli eserinde Hâfızpaşa Mektebinden de bahseder.AHmed Rasimin o mektebe yazdırıldığı duyan bir komşu kadın Rasimin annesine :“Aman Hanım..evlâdına nasıl kıyıp da Hâfızpaşa Mektebine yollayacaksın..o sarığı boynuna dolanası herif falakada üç çocuk öldürmüşdür..” demişdi.
Çocuklara dayak atarken kendinden geçen,bir sadist olduğu muhakkak Hâfız İsmaili de mekteb kalfasının ağzından şöyle anlatır :“ Elinde değil..bir kere gözünün önüne dikildi mi kendisini tutamıyor..Biçâre Hâfız Cemali de böyle döğdü de ölümüne sebeb oldu..”.
“Falaka” dan aldığımız aşağıdaki satırların mübalagalı olduğunu sanmıyoruz:“..biz derslerimizle uğraşırken iki kişi koltuğunda bir çocuk getirilir,anasına babasına pay verdiği söylenir,fakalaya yıkılırdı..yani hoca,haricden bu yolda vuku bulan iltimasları da kabul ederdi..”.
Sadist hoca kıyasıya,öldüresiye dayak atarken,falakaya yatırılmış çocuğun feryadları dışardan duyulmasın diye,mektebin çocukları,elifbeciler,ammeciler,tebârekeciler,mushafcılar,hep bir ağızdan ve muhtelif perdelerden bir hengâme koparırlardı.O mektebde geçmiş şöyle bir vak'a anlatıyor :
“Bir gün kapudan içeriye iki erkek,birinin sırtında tabanlarına basamayan bir çocuk,arkalarında ferâceli bir kadın girdi,doğruca Hoca Efendinin önüne gittiler.Erkeklerden biri çocuğu yere oturttu,kunduralarını,çoraplarını çıkarttı,gazablı bir vaziyet aldı :
- Hoca Efendi,bu ne hal ?..dedi.
“Öteki de bağıra bağıra :
- Biz size çocuğumuzu teslim ettikse okut diye teslim ettik..bak,iki tırnağı düşmüş,bütün parmakları mos mor,Akasaraydaki yahudi hekime götürdüm,ölür diyoe..dedi.
“Kadın da vâveylâyı kopardı :
- Bir şeycikler demem..senin de vurduğun eller böyle morarsın..Gül gibi çocuğum helâk oldu..
“Hoca kızdı ama iki erkeğin tehdidkâr vaziyetleri karşısında sopaya el atamadı.Erkeklerden uzun boylusu :
- Ben şimdi senin sarığını boynuna dolar,eşek sudan gelinceye kadar o sopalarla kemiklerini kırardım ama ne yapayım ki hâfızı Kur'ansın zâlim herif..dedi.
“Kadın da bağırıyordu :
- Onu okuttuğu Kur'anı Azimüşşan çarpar inşallah..
“Kalfa bize okuyun kumandasını verince curcuna gök yüzüne çıkdı.Kıyâmetden örnek o fürültü arasında zavallı çocuk erkeklarden birinin kucağında,şikâyetciler söylene söylene,haykıra haykıra şekildiler.Ardları sıra hoca yerinden fırlayıp gitti,onun peşinden kalfa çıkdı gitti..hâfızlarda kalkdılar,mushafı koltuklayan,sarığını bastıran,cübbesini toplayan çıkdı..”(B.:Sibyan Mektebleri ;Dayak,cild 8,sayfa 4316 ;Falaka,cild 10,sayfa 5501 ve 5503 ).
Theme
Building
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
H7A019
Theme
Building
Subject
Type
Document
Format
Typewriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Haf-Haham, Hai chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper
See Also Note
Sibyan Mektenleri; Dayak, cild 8, sayfa 4316; Falaka, cild 10, ss. 5501, 5503
Bibliography Note
Ahmed Rasim, "Falaka"
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Building
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.