Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hâfızpaşa Mektebi maddesi
HÂFIZPAŞA MEKTEBİ – Halk ağzında Mahalle Mektebi de denilen İstanbulun eski ilk okullarından,Sibyan Mekteblerinden biri.1870-1875 arasında Hâfız İsmail Efendi adındaki hocasının amansız falaka dayağı ile mşhurdu.Çocukluğunda kısa bir süre o mektebe gönderilmiş olan büyük yazar Ahmed Rasim,çocukluk hâtıralarının bir kısmını topladığı “Falaka” isimli eserinde Hâfızpaşa Mektebinden de bahseder.AHmed Rasimin o mektebe yazdırıldığı duyan bir komşu kadın Rasimin annesine :“Aman Hanım..evlâdına nasıl kıyıp da Hâfızpaşa Mektebine yollayacaksın..o sarığı boynuna dolanası herif falakada üç çocuk öldürmüşdür..” demişdi.
Çocuklara dayak atarken kendinden geçen,bir sadist olduğu muhakkak Hâfız İsmaili de mekteb kalfasının ağzından şöyle anlatır :“ Elinde değil..bir kere gözünün önüne dikildi mi kendisini tutamıyor..Biçâre Hâfız Cemali de böyle döğdü de ölümüne sebeb oldu..”.
“Falaka” dan aldığımız aşağıdaki satırların mübalagalı olduğunu sanmıyoruz:“..biz derslerimizle uğraşırken iki kişi koltuğunda bir çocuk getirilir,anasına babasına pay verdiği söylenir,fakalaya yıkılırdı..yani hoca,haricden bu yolda vuku bulan iltimasları da kabul ederdi..”.
Sadist hoca kıyasıya,öldüresiye dayak atarken,falakaya yatırılmış çocuğun feryadları dışardan duyulmasın diye,mektebin çocukları,elifbeciler,ammecile...
⇓ Devamını okuyunuz...
HÂFIZPAŞA MEKTEBİ – Halk ağzında Mahalle Mektebi de denilen İstanbulun eski ilk okullarından,Sibyan Mekteblerinden biri.1870-1875 arasında Hâfız İsmail Efendi adındaki hocasının amansız falaka dayağı ile mşhurdu.Çocukluğunda kısa bir süre o mektebe gönderilmiş olan büyük yazar Ahmed Rasim,çocukluk hâtıralarının bir kısmını topladığı “Falaka” isimli eserinde Hâfızpaşa Mektebinden de bahseder.AHmed Rasimin o mektebe yazdırıldığı duyan bir komşu kadın Rasimin annesine :“Aman Hanım..evlâdına nasıl kıyıp da Hâfızpaşa Mektebine yollayacaksın..o sarığı boynuna dolanası herif falakada üç çocuk öldürmüşdür..” demişdi.
Çocuklara dayak atarken kendinden geçen,bir sadist olduğu muhakkak Hâfız İsmaili de mekteb kalfasının ağzından şöyle anlatır :“ Elinde değil..bir kere gözünün önüne dikildi mi kendisini tutamıyor..Biçâre Hâfız Cemali de böyle döğdü de ölümüne sebeb oldu..”.
“Falaka” dan aldığımız aşağıdaki satırların mübalagalı olduğunu sanmıyoruz:“..biz derslerimizle uğraşırken iki kişi koltuğunda bir çocuk getirilir,anasına babasına pay verdiği söylenir,fakalaya yıkılırdı..yani hoca,haricden bu yolda vuku bulan iltimasları da kabul ederdi..”.
Sadist hoca kıyasıya,öldüresiye dayak atarken,falakaya yatırılmış çocuğun feryadları dışardan duyulmasın diye,mektebin çocukları,elifbeciler,ammeciler,tebârekeciler,mushafcılar,hep bir ağızdan ve muhtelif perdelerden bir hengâme koparırlardı.O mektebde geçmiş şöyle bir vak'a anlatıyor :
“Bir gün kapudan içeriye iki erkek,birinin sırtında tabanlarına basamayan bir çocuk,arkalarında ferâceli bir kadın girdi,doğruca Hoca Efendinin önüne gittiler.Erkeklerden biri çocuğu yere oturttu,kunduralarını,çoraplarını çıkarttı,gazablı bir vaziyet aldı :
- Hoca Efendi,bu ne hal ?..dedi.
“Öteki de bağıra bağıra :
- Biz size çocuğumuzu teslim ettikse okut diye teslim ettik..bak,iki tırnağı düşmüş,bütün parmakları mos mor,Akasaraydaki yahudi hekime götürdüm,ölür diyoe..dedi.
“Kadın da vâveylâyı kopardı :
- Bir şeycikler demem..senin de vurduğun eller böyle morarsın..Gül gibi çocuğum helâk oldu..
“Hoca kızdı ama iki erkeğin tehdidkâr vaziyetleri karşısında sopaya el atamadı.Erkeklerden uzun boylusu :
- Ben şimdi senin sarığını boynuna dolar,eşek sudan gelinceye kadar o sopalarla kemiklerini kırardım ama ne yapayım ki hâfızı Kur'ansın zâlim herif..dedi.
“Kadın da bağırıyordu :
- Onu okuttuğu Kur'anı Azimüşşan çarpar inşallah..
“Kalfa bize okuyun kumandasını verince curcuna gök yüzüne çıkdı.Kıyâmetden örnek o fürültü arasında zavallı çocuk erkeklarden birinin kucağında,şikâyetciler söylene söylene,haykıra haykıra şekildiler.Ardları sıra hoca yerinden fırlayıp gitti,onun peşinden kalfa çıkdı gitti..hâfızlarda kalkdılar,mushafı koltuklayan,sarığını bastıran,cübbesini toplayan çıkdı..”(B.:Sibyan Mektebleri ;Dayak,cild 8,sayfa 4316 ;Falaka,cild 10,sayfa 5501 ve 5503 ).
Tema
Yapı
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
H7A019
Tema
Yapı
Konular
Tür
Belge
Biçim
Daktilo yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi Haf-Haham, Hai bölümü için yazılmış metin
Not
Kâğıt üzerine daktilo
Bakınız Notu
Sibyan Mektenleri; Dayak, cild 8, sayfa 4316; Falaka, cild 10, ss. 5501, 5503
Bibliyografya Notu
Ahmed Rasim, "Falaka"
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Yapı
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.