Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Hüseyin İbrahim Paşa (Pehlivan) article
HÜSEYİN İBRAHİM PAŞA (Pehlivan) – Üçüncü Sultan Selimin tahtdan indirilmesi vak'asına adı karış olanlardan ve şöhret yapmış yeniçeri ağalarından ;“Pehlivan Ağa”,“Pehlivan Paşa”,“Ağapaşa” diye de anılır ;aslı Bosnalı idi,Sokol kasabasının bir köyündendi,genc yaşında İstanbula gelmiş 56.Yeniçeri Ortasında nefer ,ve o sırada ocak bezirgânı (sarrafı) olan bir zimmiye (musevi yahud hiristiyan) hamlacı,kayıkcı olmuşdu; gaayet yakışıklı,zeberdest bir delikanlı idi,kayıkcılığını yapdığı bezirgânı hoşnud etmiş,Üsküdarın muhafazasına memur 59.Ortanın çorbacılığı boşaldığında onun himâye ve şefaati ile o ortaya çorbacı tayin edilmişdi ;çorbacılıkla ocağın katar ağaları arasına girdikden sonra da ocak geleneğince kademe kademe yükselerek Turnacıbaşı,Seksoncubaşı,Zağarcıbaşı,Kulkethüdâsı ve nihâyet Yeniçeriağası olmşudu.
Ağalığı Üçüncü Selim zamanında 1806 yeni bir Türk-Rus harbinin başladığı ve Rusyanın müttefiki olan İngilterenin Akdenizde bulunan donanmasının Çanakkale Boğazından geçerek İstanbulu tehdid ettiği günlere rastlar.Pehlivan Ağanın şehrin korunması yolunda gösterdiği gayret ve hizmet kendisini halk arasında büyük bir şöhret yapdı (B.: İngiliz Donanması İstanbul Önünde) .Disiplini tamamen bozulmuş yeniçeri ocağını da zâhiri bir zabtu rabt altına almaya muvaffak olmuşdu.İngiliz Do...
⇓ Read more...
HÜSEYİN İBRAHİM PAŞA (Pehlivan) – Üçüncü Sultan Selimin tahtdan indirilmesi vak'asına adı karış olanlardan ve şöhret yapmış yeniçeri ağalarından ;“Pehlivan Ağa”,“Pehlivan Paşa”,“Ağapaşa” diye de anılır ;aslı Bosnalı idi,Sokol kasabasının bir köyündendi,genc yaşında İstanbula gelmiş 56.Yeniçeri Ortasında nefer ,ve o sırada ocak bezirgânı (sarrafı) olan bir zimmiye (musevi yahud hiristiyan) hamlacı,kayıkcı olmuşdu; gaayet yakışıklı,zeberdest bir delikanlı idi,kayıkcılığını yapdığı bezirgânı hoşnud etmiş,Üsküdarın muhafazasına memur 59.Ortanın çorbacılığı boşaldığında onun himâye ve şefaati ile o ortaya çorbacı tayin edilmişdi ;çorbacılıkla ocağın katar ağaları arasına girdikden sonra da ocak geleneğince kademe kademe yükselerek Turnacıbaşı,Seksoncubaşı,Zağarcıbaşı,Kulkethüdâsı ve nihâyet Yeniçeriağası olmşudu.
Ağalığı Üçüncü Selim zamanında 1806 yeni bir Türk-Rus harbinin başladığı ve Rusyanın müttefiki olan İngilterenin Akdenizde bulunan donanmasının Çanakkale Boğazından geçerek İstanbulu tehdid ettiği günlere rastlar.Pehlivan Ağanın şehrin korunması yolunda gösterdiği gayret ve hizmet kendisini halk arasında büyük bir şöhret yapdı (B.: İngiliz Donanması İstanbul Önünde) .Disiplini tamamen bozulmuş yeniçeri ocağını da zâhiri bir zabtu rabt altına almaya muvaffak olmuşdu.İngiliz Donanması İstanbul önünden çekilmeye mecbur bırakıldıkdan sonra yeniçerilerin başında sefere gitti.
Bütün yeniçeriler gibi Nızamı Cedide tarafdar değildi.Ordu ile beraber İstanbuldan ayrılan bu nüfuzlu ve şöhretli adamı ağalıkdan azlettiler ve azil fermanı serdar İbrahim Hilmi Paşaya gönderildi.Yeniçeriler ayaklandılar :“Biz ağamızdan hoşnuduz..” dediler, erdar orduyu bırakıp Ruscuk'a kaçdı.Ordu merkezi Silistirede idi,yeni serdar Çelebi Mustafa Paşa durumu İstanbula bildirerek Pehlivan Ağayı hem ağlıkda bırakdırdı,hem de ona vezirlik pâyesi rütbesi aldı,Pehlivan Hüseyin İbrahim Ağa bir “Ağapaşa” oldu.Fakat ocaklı içinde de onun azametini ve bilhassa paşalığını çekemeyenler vardı.Ağalarından hoşnud olduklarını söyleyen yeniçerileri onun aleyhine teşvike başladılar.Ağapaşanın kendisi de çirkin bir hareketi ile için için tutuşmuş ateşi alevlendirdi.
Pınarhisar Âyânı Uzun Ali Ağa Kus o zamanlar 18-19 yaşlarında bulunan oğlu Mustafa Ağa birlikde orududa bulunuyordu.Mustafa Ağa Üsküdarlı kalender halk şâiri Âşık Râzinin dedesidir,torununa çök kiymetli hâtıralar nakletmişdir.Âşık Râzi şu kıt'a ile önce Pehlivan Paşanın nasıl bir adam olduğunu anlatıyor tasvir ediyor :
Ocak Bezirgânının zeberdest pehlivanı
Hamlacılık şânından seve gelmiş civanı
Orduyu Hümâyunda Ağapaşa olunca
Kaçırmadı gözünden Civelek Süleymanı
Sonra dedesinen dinlemiş olduğu vak'ayı yazıyor :
“ Birün Turnacıbaşının parlak yüzlü Süleyman adındaki parlak yüzlü civeliğini görmüş ve delikanlıyı kendi yanına almak istemişdi.Krelaş'daki yeniçeri çadırları arasında hemen bir gulgule kopdu ve birkaç yüz yeniçeri Ağapaşanın çadırını başına yıkmak için hücum etti.Kasıdları sadece hakaaret,dolayısı ile Pehlivan Paşayı ağalıkdan azlettirmekdi.Kısa bir zaman evvel azledilmişken yine kendilerinin isteği ile yerinde kaldığını,üstelik vezir rütbesini aldığını unutmuşlardı.
“ Yeniçerilerin bağrışarak çadırına doğru yürüdüğünü gören Ağapaşa,hoyrat bahâdırlığı ve her zaman olduğu gibi sonsuz cesâreti ile kılıcını kavrayıp çadırından fırladığı zaman, hücum edenlerin başında iki elinde birer tabanca ile Turnacıbaşının mahbub civeleği Süleymanı gördü ve ağzını açıp :“Neye geldiniz ?..” diye sormak fırsatını bile bulamadı.Turnacıbaşı Ağa tarafından çok iyi tâlim edilmiş olan oğlan ellerindeki silâhların ikisini de ateşledi ve Ağapaşa yere yıkıldı.Hücum edenlerin arasında bulunan Harâbât Mustafa adında bektâşi canlarından bir genç de elindeki teberle Ağapaşanın başını gövdesinden kesip aldı.
“ Bir cinâyete kadar varmış ayaklanmayı yeniçeri kethüdâsı Selim Ağa önledi:
- Durun yoldaşlar !..Ağapaşayı katle kasdınız var mıydı ?..diye sordu.
- Hâşâ !..kasdımız hakaaret ile azlettirmek idi..dediler.
“ Selim Ağa:
-Kaatiller cümlenin malumudur,bir hîz oğlan ile bir harâbat dervişdir..şerîatde kanın cezası ne ise görülsün,ağamızın kanını ocağımıza bulaşdırmayalım! dedi.
“ Ağapaşanın kesik başı ile nâşi Silistirede defnedildi,Civelek Süleyman ile Harâbât Mustafa da ordugâhda idam edildiler..”.
Civeleğin kara gözü belâdır
Belâdır aman
Ağapaşam o derde mübtelâdır
Hâli pek yaman
Çifte kuburları doldur doldur be
Bre Süleyman
Elinle ölem be kurşun vur be
Bre bî iman
Bu kahbelik yakışdı mı yoldaşa
Al kanlar içinde Pehlivan Paşa
Bre kara gözlü Kanlı Süleyman
Altınlı üsküfü yıkdın mı başa
Civeleğin iki eli kanlıdır
Kanlıdır aman
Cellâd kara gözleri dumanlıdır
Boynunda ferman..
Bibl.:Cevdet Tarihi,8 ;Râzi,evrâkı metruke,defter .
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
H46017
Theme
Person
Subject
Hüseyin İbrahim Paşa (Pehlivan), Pehlivan Hüseyin İbrahim Paşa, Selim III (Sultan), Yeniçeri, Janissary, Pehlivan Ağa, Pehlivan Paşa, Ağapaşa, Bosna, Bosnia, Sokol, Bezirgan, Sarraf, Zimmi, Hamlacı, Oarsman, Kayıkçı, Boatman, Üsküdar, Turnacıbaşı, Seksoncubaşı, Zağarcıbaşı, Kul kethüdası, Rus Harbi, Russian War, İngiltere, England, Akdeniz, Mediterranean, Çanakkale Boğazı, Dardanelles, İngiliz Donanması, British Navy, Nizâm-ı Cedîd, İbrahim Hilmi Paşa (Serdar), Rusçuk, Silistre, Mustafa Paşa (Serdar Çelebi), Ali Ağa (Pınarhisar Ayanı Uzun), Mustafa Ağa, Âşık Razi (Üsküdarlı), Üsküdarlı Âşık Razi, Turnacıbaşının Süleyman, Krelaş, Vezir, Vizier, Turnacıbaşı Ağa, Mustafa (Harabat), Yeniçeri Kethüdası Selim Ağa, Cinayet, Murder, Ayaklanma, Revolt, Yeniçeri, Janissary
Type
Document
Format
Typewriting, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Hüseyin Erişen-Hüseynî chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper. Corrections are written with pen.
See Also Note
İngiliz Donanması İstanbul Önünde
Bibliography Note
Cevdet Tarihi, 8; Üsküdarlı Âşık Râzî, "Evrâk-ı Metruke", Defter
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.