HÜSEYİN EFENDİ (Ahizâde) – Şeyhülislâmlığa kadar yükselmiş ulemâdan ,Türkiye tarihinde idam edilmiş ilk şeyhülislâm ;980 (1572-1573) de İstanbulda doğdu,ulemâdan müderris Ahizâe Mehmed Efendinin oğludur ,Tokadlı Ahi Yusuf bin Züneyd'in sülâlesindendir.Hoca Sadeddin Efendinin şâkirdlerindendi, meslek tahsilini tamamladıktan sonra meslek hayatına 997(1589) de 16 yaşında iken Papazoğlu Medresesi müderrisliği ile başladı,1014(1604-1605) tarihine kadar kademe kademe yükselerek muhtelif medreselerde hocalık yapdı,o tarihde İstanbul Kadısı oldu,üç defa 1632 yılına kadar muhtelif tarihlerde üç edfa İstanbul Kadılığı,iki defa Anadolu Kadıaskerli ve üç defa Rumeli Kadıaskerliği yapdı,1632 de tarihimizde Büyük Fitne diye anılan zincirleme ihtilâller devrinde ihtilâlci sipâhi ve yeniçerilerin ismedikleri şâir Yahya Efendinin yerine Şeyhülislâm oldu. Ulema arasında bilgisi sağlam kimse olarak tanınmışdı,hak bildiği sözünü çekinmeden söyleyen adamdı,ulemâ arasında pek çok düşmanı vardı. İhtilâller Dördüncü Sultan Muradın amansız ve kanlı istibdadı ile bastırıldıkdan pâdişah karadan bir bursa seyahatına çıkdı,İznik'den geçerken hiçden bir sebeble İznik kadısını kale kapusuna asdırarak idam ettirdi,vak'a İstanbulda duyuldukda ulemâ efendileri bir dehşet aldı,pâdişah aleyhine dedi kodular yapıldı...

HÜSEYİN EFENDİ (Ahizâde) – Şeyhülislâmlığa kadar yükselmiş ulemâdan ,Türkiye tarihinde idam edilmiş ilk şeyhülislâm ;980 (1572-1573) de İstanbulda doğdu,ulemâdan müderris Ahizâe Mehmed Efendinin oğludur ,Tokadlı Ahi Yusuf bin Züneyd'in sülâlesindendir.Hoca Sadeddin Efendinin şâkirdlerindendi, meslek tahsilini tamamladıktan sonra meslek hayatına 997(1589) de 16 yaşında iken Papazoğlu Medresesi müderrisliği ile başladı,1014(1604-1605) tarihine kadar kademe kademe yükselerek muhtelif medreselerde hocalık yapdı,o tarihde İstanbul Kadısı oldu,üç defa 1632 yılına kadar muhtelif tarihlerde üç edfa İstanbul Kadılığı,iki defa Anadolu Kadıaskerli ve üç defa Rumeli Kadıaskerliği yapdı,1632 de tarihimizde Büyük Fitne diye anılan zincirleme ihtilâller devrinde ihtilâlci sipâhi ve yeniçerilerin ismedikleri şâir Yahya Efendinin yerine Şeyhülislâm oldu. Ulema arasında bilgisi sağlam kimse olarak tanınmışdı,hak bildiği sözünü çekinmeden söyleyen adamdı,ulemâ arasında pek çok düşmanı vardı. İhtilâller Dördüncü Sultan Muradın amansız ve kanlı istibdadı ile bastırıldıkdan pâdişah karadan bir bursa seyahatına çıkdı,İznik'den geçerken hiçden bir sebeble İznik kadısını kale kapusuna asdırarak idam ettirdi,vak'a İstanbulda duyuldukda ulemâ efendileri bir dehşet aldı,pâdişah aleyhine dedi kodular yapıldı.Durumdan müteessir olan Ahizâde Hüseyin Efendi de pâdişahın anası Kösem Sultana bir mektub gönderdi,mektubunda “..pâdişâhımız ulemaya iyi muamelede bulunsunlar,kendisini bed duadan sakınırız,ortalık yeni sükûnet buldu,bir kadıyı idam etmek doğru değil,pâdişahımızı dedi kodulardan kurumak gerekir..” gibi nasihat yollu şeyler yazdı. Ahizâde Hüseyin Efendinin oğlu Mehmed Efendi bir ara İstanbul Kadılığında bulunmuşdu,bir gün esnafı teftiş ederken esnafdan bir adama dayak attırmışdı,adam “Seyyid” olduğunu söylemiş,kadı efendi dinlememişdi.Bu vak'a İstanbuldaki seyyidlerin nakibi Şeyhî Efendi ile Mehmed Efendinin ve dolayısı ile Şeyhülislâmın arasını açmışdı.Ulema arasında bu dargınlığı gidermek isteyenlerin delâleti ile Ahizâde ve oğlu Şeyhî Efendiye bir ziyâfet verdiler,ziyâfetde ulemadan bir kaç kişi daha bulundu,Şeyhî Efendi de şayhülislâm ile oğlunu bir ziyâfete çağırdı.Bu iki masum toplantı Hüseyin Efendinin düşmanları tarafından korkunç bir iftirâ jurnalı ile Kösem Sultana bildirildi,jurnalda :“ Ziyâfetler behâne,toplantılarda İznik Kadısı meselesi konuşulur,pâdişahımızı tahtdan indirmeye karar verildi” deniliyordu.Valde Sultan Şeyhülislâm Efendinin nasihat yollu mektubu ile jurnalı ılgarla Bursaya gönderdi:“Arslanım acele gel,seni tahtdan indirmek için sözler cemiyetler oluyor..” diye yazdı.Anasının mektubu,şeyhülislâmın tezkiresi ve müfeterilerin jurnalı pâdişah bursa civarında avda iken eline geçdi,Bursaya dönmeden ılgarla İstanbul yoluna düşdü.O kadar süratle at sürmüşdü ki maiyetindekilerin hepsi yollarda dökülüp kalmış,yalnız ahır halîfelerinden Tekeli Mustafa adında bir genc pâdişaha takib edebilmişdi at yetiştirebilmişdi.Geceyi Samanlı civarında bir köyde geçirmiş,Bostancıbaşı ve air maiyeti pâdişaha ancak orada yetişmişler,Katırlı İskelesinde bir kayık bulunmuş,şiddetli lodos fırtınasına rağmen o kayığa binen Sultan Murad karşı yakada Gebzeye çıkmış,oradan da yine aynı sür İstanbula dönmüşdü.Üsküdardan hemen karşıda Hasbağçeye geçmiş ve Şeyhülislâm Ahizâde Hüseyin Efendi ile oğlu İstanbul Kadısı Mehmed Efendinin bir gemiye konularak Kıbrıs adasına sürgün edilmesi emrini vermişdi.Emir hemen yerine yerine getirildi.Arkalarından da Bostancıbaşıya idamları fermanı verildi,pâdişah:“Boğazdan çıkmışlarsa bırak gitsinler,fakat çıkmamışlarsa hükmü yerine getir” diye şifâhî bir emir bermişdi.Mehmed Efendinin bindirildiği gemiye yetişilemedi,fakat babası Hüseyin Efendiyi götüren gemiyi Marmarada yakaladılar,yoldan çevirip Yedikule dışında Rumeli sahiline getirdiler.Dördüncü Sultan Muradda o zamanlar gözde nedimi olan Abaza Mehmed Paşa ile birlikde ve atla gelmişlerdi,pâdişah Bostancı başıya :“Hemen katlet..”emrini verdi,o da “Bir alay bostanciyânı bî aman” ile Hüseyin Efendiyi bir saman arabasına bindirdi,Ayastefanos (Yeşilköy) dan öte Klitarya adındaki rum köyünde bir yeniçerinin evine indirip Ahizâdeyi,namaz tövbe ve vasiyetden sonra boğdular,ve cesedini şimdi Florya Plajı denilen kumsala gömdüler,kabrinin namı ve nişanı olmadı. Hayır eseri olarak İstanbulda bir medresesi vardır.Kilisiden çevrilme şühedâ Mescidine de vakıf yapmışdır. Şiir ile de meşgul olmuş,şiirlerinde “Hüdâyî” mahlasını kullanmışdı.Şu beyitler şiir diline örneklerdir : Şâyed vefâ ider diye ol yâri pür cefâ Sabr eyler idim eylese eğer ömrüm vefâ ● Zülfünle ârızını göreli dilberâ senin bir yerde itmez oldu dili mübtelâ karar ● Lutfu ihsânı ne mikdar eyleyim dirsen beyim Çok ümid etmez dili bîçâre,mikdarın bilir Bibl.:Naimâ Tarihi,III ;Faik Reşad,Eslâf .