HEKİMOĞLUALİPAŞA CAMİİ VE KÜLLİYESİ – İstanbulun büyük vezir camilerinden biri,1934 Belediye Şehir Rehberine göre Samatyanın Davutpaşa Mahallesi sınırı içindedir,fakat büyük camiin mevkii ve civarı Hekimoğlu diye bir semt olarak tanınmışdır ,camiin bânisi Onsekizinci Yüzyılın ilk yarısında üç defa sadırâzamlık yapmış Hekimoğlu Ali Paşadır (B.:Ali Paşa,Hekimoğlu,cild 2,sayfa 686). Hadikatül Cevâmi şunları yazıyor: “ Camiin şadırvanının bulunduğu yerde daha önce Abdalyakub Zâviyesi denmekle meşhur fackaanî bir tekke vardı(B.:Abdalyakub Tekkesi,cild 1,sayfa 16).Ali Paşa ilk sadâretinde bu camii yaptırdı.Mahfili hümâyunun içinde iki çeşmesi vardır.Camiin dışında avluda müstakil bina olarak bir kütübhâne,bir sebil ve kendisinin türbesi yapılmışdır.Camiin karşısında (Abdal Yakubun adına da) müstakil bir tekke yapdırtmışdır,o tekkeye şeyh olanların camiine vâiz olmalarını da şart koşmuşdur ki ilk vâizi Şeyh Mehmed Riza Efendidir. “Camiin inşâsına tarihler söylenmişdir,en güzeli Abdürrahim Rahmi Efendinin tarihidir : Vezirî kıt'a bir mecmûadır bu câmii vâlâ 1147 (1734-1735) “Kpusunun manzum tarih kitâbesi o zaman şeyhülislâm bulunan Ebû İshak Efendinindir : Tırâzı sadri devlet zîb bahşi mesnedi re'fet Yegâne âsafı kudsi tabiat neyyire enver Ali Pâşâyi âlicah kim oldur saadetl...

HEKİMOĞLUALİPAŞA CAMİİ VE KÜLLİYESİ – İstanbulun büyük vezir camilerinden biri,1934 Belediye Şehir Rehberine göre Samatyanın Davutpaşa Mahallesi sınırı içindedir,fakat büyük camiin mevkii ve civarı Hekimoğlu diye bir semt olarak tanınmışdır ,camiin bânisi Onsekizinci Yüzyılın ilk yarısında üç defa sadırâzamlık yapmış Hekimoğlu Ali Paşadır (B.:Ali Paşa,Hekimoğlu,cild 2,sayfa 686). Hadikatül Cevâmi şunları yazıyor: “ Camiin şadırvanının bulunduğu yerde daha önce Abdalyakub Zâviyesi denmekle meşhur fackaanî bir tekke vardı(B.:Abdalyakub Tekkesi,cild 1,sayfa 16).Ali Paşa ilk sadâretinde bu camii yaptırdı.Mahfili hümâyunun içinde iki çeşmesi vardır.Camiin dışında avluda müstakil bina olarak bir kütübhâne,bir sebil ve kendisinin türbesi yapılmışdır.Camiin karşısında (Abdal Yakubun adına da) müstakil bir tekke yapdırtmışdır,o tekkeye şeyh olanların camiine vâiz olmalarını da şart koşmuşdur ki ilk vâizi Şeyh Mehmed Riza Efendidir. “Camiin inşâsına tarihler söylenmişdir,en güzeli Abdürrahim Rahmi Efendinin tarihidir : Vezirî kıt'a bir mecmûadır bu câmii vâlâ 1147 (1734-1735) “Kpusunun manzum tarih kitâbesi o zaman şeyhülislâm bulunan Ebû İshak Efendinindir : Tırâzı sadri devlet zîb bahşi mesnedi re'fet Yegâne âsafı kudsi tabiat neyyire enver Ali Pâşâyi âlicah kim oldur saadetle Vezîri âzamı Sultan Mahmûdi cihan dâver O mu'ciz âyeti kübrâyi husni hulki dâniş kim Sunûfi mükremâta tab'ı pâki câmii ezher O mihrâbı emel cûyâyi âfâkın deri lutfi Misâli kıbledir çün kim recâmendâna sertâser Bu lutfin şükrini ifâ içün hemvâre olmuşdur Rizâillâı tahsil itmeğe hakkaa ki hâheşger Minârı âlîi tevfiki hakka vasfı zer kandîl Musllâ kürsii hayrâta tab'ı sâfı zîb âver Tırâzı minberi sıdkı taviyettir zamîri kim Hatîbi tab'ı ezber eylemiş ihlâsı pîşin ter Nola te'zini evsâfın ikaametsâz ise âlem Ki hânı lutfine kılmakda halkı esselâ yer yer Değil ser mahfili zikri cemîli münferid zîrâ Cemaatle müeddâdır duâyı devleti yekser Umûrunda hemîşe muktedâsı şer'i enverdir Tarîkince o dur erkânı dînü devlete yâver Hôşâ rûşen binâü câmii pâkîze mânâ kim Sezâdır dinse oldu Mescidi Aksâ ile hemser Bu hayri bî bedel makbûl olub dergâhı izzetde Ola emsâlini îcadda Hakkın avnine mazher Ne zîbâ câmii pâkîze kim hüsni hitâmiyle Gelince rûyi arza nev nümâyişi bihtirîn zîver Didim İshak tahsin eyleyüb târihi itmâmın “ Zehî nev câmii sadri âliyül kadri dâd âver” 1147 “ O vakit reiskülküttab bulunan sadırazam Ragıb Mehmed paşanın yazdığı tarih camiin büyük avlu kapusunun üzerine yazılmışdır,tarih beyiti budur : İder ismiyle bu mısra Râgıbâ tefhim “ Yapıldı mevkiinde Câmiünnûri Ali Pâşâ ” 1147 “ Sebilde ve çeşmede olan tarihler Seyyid Hüseyin Vehbi Efendinindir.Küçük çeşme üzerinde olan tarih Vehbizâde Münif Efendinin,küçük kapu üstündeki tarih Mehmed Nâşid Efendinindir. Paşanın ölümüne şu tarihi Müstakimzâde düşürmüşdür : Sâhibüccâmi Ali Pâşaya lâhût oldu câ 1772 “ Kendi yayında 1183 sonlarnı ölen (1770) zevcesi Muhsine Hâtun medfundur. Yine türbe içinde Abdal Yakup,yanında bir halîfesi,Mekkeli Şeyh Akîlezâdenin oğlu Şeyh Hasan,Aşkî Dede,Şeyh Ali Kaadirî,camiin ilk vâizi Şeyh Riza medfundurlar.Hekimoğlu Ali Paşanın oğlu İsmail Bey türbe kapusu dışında mdfundur.Onun yanında Şehzâde Camii vâizi Şeyh Mustafa Efendi,camiin büyük kapusu karşısında Abdal Yakubun halifesi Üveys Dede,yanında hattat ve mevludhan Cincizâde Abdürrahman Efendi medfundur ” . Tahsin Öz “İstanbul Camileri” isimli eserinde şunları yazıyor : “ Hekimoğlu Ali Paşa Camiinin mimarı Ömer Ağadır.Planı kare şeklinde olup mihrab çıkıntıdır.Merkezî kubbealtı filayağına müstenid dört kemer üstündedir.Merkezi kubbeyi beş yarım kubbe çevirmektedir.Hünkâr mahfili sol cebhededir.Mâbed yüksek bir zemin üstünde olduğundan merdivenle çıkılmaktadır.Minberi mermerden ve sanatkârânedir.Duvarları da Onsekizinci Yüzyılda Tekfur Sarayında yapılmış olan çinilerin en nefis ve çeşidleriyle bezenmişdir ki bu meyanda Kâbeyi gösterir bir pano da bulunmaktadır.Camiin dış avlu kapusu kemeri üzerinde fevkaanî olan kütübhâne binâsı da nefis bir mimârî eserdir.Yazıları hattat Cihangirli Mustafa Efendinin eseridir.Kütübhânenin yanında paşanın türbesi bulunmaktadır ki vefat yılı olan 1171 (1757-1758) tarihli bir kitâbeyi taşımaktadır.Dikdörtgen plânda ve iki kubbeli olan türbenin sağ tarafından Ali Paşa ile zevcesi Muhsine Hâtun ve oğlu İsmail Bey medfundur.İkinci kubbede bu sâhada vaktiyle bulunan zâviyenin bânisi Abdal Yakub ve halîfesi ve diger zevat medfundur.Kapunun yanında muhtelif tâmirler görmüş sebilibulunmaktadır.Aynı sâhada 1146 (1733-1734) ve 1197 (1782-1783) tarihli iki çeşme vardır ”. Hekimoğlualipaşa Camiine zamanının edebî dilinde Câmiünnûr (Nur Camii) denilmişdi ; R.E.Koçu 1943-1944 de Haber Gazetesinde yayınladığı İstanbuldaki gezi notları arasında “Nur Camii” başlğı altında şunları yazıyor : “Vaktiyle İstanbulun kalabalık bir semtinde inşâ edilmiş olan Hekimoğlualipaşa Cami, şimdi geniş bir yangın yerinin ortasında kalmışdır. Kurşun, demir ve mermer havuzlarının kirli pençeleriyle didiklenip tahrib edilmektedir. Sebil, yakın bir zamanda müzeher idâresince tâmir edilmiş olmasına rağmen demir ve kurşun hırsızlarının yeni bir tecâvüzüne uğramışdır ; beş tâne olan yekpâre dökme şebekelerinden sağdan sonuncusu hırsızlar tarafından sökülmüş , fakat yetişen bekçiler tarafından kurtarılmış, şimdilik yerine konulamadığı için camiin içine kaldırılmışdır. Şebekelerin üzerinde altın yaldızla on parça hâlinde Vesakaahüm âyeti kelimesi yazılıdır onların da bir parçası çalınmışdır. Sebilin mermer alınlığında şâir Seyyid Vehbinin bir tarih kitâbesi bulunmaktadır, beş beyitlik bir kitâbedir, beş göz şekilin beş alınlığında birer beyit bulunmaktadır , mermerin zemini lâcive lâcivert boyanmış, kabartma yazılan altın yaldızlıdır; sonuncu beyitin her iki mısraı tarih düşünülmüşdür : Bu Ali Paşa Sebilinden gel iç mâüşşifâ 1146 (1733 – 1734) Âbı pâki kevser oldu vakfı ebnâi sebil 1146 “ Türbenin iki kubbesinin de kurşunları sökülüp çalınmışdır ,dört cephede duvar halindedir. Paşanın kalesiüstündeki tahta sanduka perişan haldedir. Kubbeye asılmış âvize bir demir çengel hâlindedir. Türbenin caddeye bakan yüzünde o devrin şâirlerinden Hıfzı'nın şu tarih beyiti vardır : Hıfzıyâ bir bulunan böyle güzîde tarih “ Sadri âli Ali Pâşâya cinan oldu makaam ” 1171 camiinin hicrî 1247 (1831-1832) de İkinci Sultan Mahmud tarafından tâmir edildiği yazılıdır. “ Kütübhâne bir fevkaani köşk denilecek güzellikdedir. Sol tarafdan bir taş merdivenle çıkılır. Önünde, cami avlusuna bakan ve çatısı 6 zarif mermer sütun üzerine oturmuş güzel bir balkon vardır. Vakıf kütübhânelerinin Süleymâniyede toplandığı sırada Hekimoğlualipaşa Kütüblânesinin kitabları da kaldırılmış ve güzel kütübhâne binâsı bir spor kulübüne verilmiş , sporcu gencler tarafından duarları, sütunlara kömürle ve boya bayağı bayağı laflar yazılmışdır ,nihâyet vakıflar binâyı geri almış ve kapusunu kilidlemişdir , binâ böylece metrûk halde idi. Kütübhânenin üstündeki kurşun levhaların büyük bir kısmı sökümüş, çalınmışdır. Kütübhâneye çıkan merdiven de çok harabdır. “ Kütübhane ile Türbe arasındaki şadırvan da çok harabdır, demir parmaklıklarının yarısından fazlası sökülüp çalınmışdır. Çeşmeler ve sadırvan susuz idi. “ Cami , minâre müstesnâ tarâvetini kısmen muhâfaza ediyordu. XVIII. Yüzyılda yapılmış ven mühim eserlernden biridir. Hünkâr mahfilinin binâ dışından rampa yolu bozulmuşdur, mahfile çıkılamıyordu. Camin dışında bir de hünkâr köşkü varmış, tamamen yok olmuşdur. “ Minber XVIII.Yüzyıl türbe taş işçiliğinin bir şaheseridir,fakat camiin en nefis süsü çinileridir. Rivâyete göre mütareke yıllarında bir büyük çini pano sökülüp çalınmışdır. “ Mihrab duvarındaki pencerelerin renkli camlarla yapılmış yazılı ve nakışlı alçı çerçiveleri hârikulâde güzeldir..”.