HASAN PAŞA (Cezâyirli Gazi) - “Palabıyık Hasan Paşa” diye de anılır,Onsekizinci Yüzyılın ikinci yarısında ünlü osmanlı vezirlerinden,Tersânede büyük hizmet görmüş bir Kaptanpaşa ;İstanbulda ve imparatorluğunun muhtelif yerlerinde cami,mescid,çeşme,hamam,kışla pak çok hayır eseri yaptırtmışdır. Aslının nereli olduğu bilinmiyor ;1714-1715 arasında doğmuşdur ve küçük yaşda bir esirci eliyle Tekirdağında Hacı Osman Ağa adında zengin bir tüccara köle olarak satılmış ve evlâd yerine konularak şımarık yetiştirilmişdi.Hergün mahalle çocukları ile kavga eder,hemen bütün kasaba halkı kendisinden efendisine şikâyetde bulunurdu ;Osman Ağa birkaç defa Hasanı sattırıp başından def etmek istedikce karısı mâni olurdu.17-18 yaşlarına geldiğinde memleket delikanlılarını dövmeye ve şuna buna seilâh çekmeye başladı.Osman Ağa Hasanı azad ederek kendisinin ticaret gemileri ile Tekirdağından sık sık uzaklaştırmaya başdırmaya başladı. 1152 (1739-1740) yirmibeş yaşında iken bir sefer İstanbula gelişinde Yeniçeri Ocağına girdi ve 25.Ortanın karakullukculuğu ile Belgrad seferine katıldı,Morava ve Hisarcık muhârebelerinde fevkalâde yararlıkları ile orduda büyük bir şöhret kazandı.Sefer dönüşünde Tekirdağına geldi ve orada Cezâyire girmek üzere bir cezâyir gemisine bindi ve yolda kendisine ikbal yolunu açaca...

HASAN PAŞA (Cezâyirli Gazi) - “Palabıyık Hasan Paşa” diye de anılır,Onsekizinci Yüzyılın ikinci yarısında ünlü osmanlı vezirlerinden,Tersânede büyük hizmet görmüş bir Kaptanpaşa ;İstanbulda ve imparatorluğunun muhtelif yerlerinde cami,mescid,çeşme,hamam,kışla pak çok hayır eseri yaptırtmışdır. Aslının nereli olduğu bilinmiyor ;1714-1715 arasında doğmuşdur ve küçük yaşda bir esirci eliyle Tekirdağında Hacı Osman Ağa adında zengin bir tüccara köle olarak satılmış ve evlâd yerine konularak şımarık yetiştirilmişdi.Hergün mahalle çocukları ile kavga eder,hemen bütün kasaba halkı kendisinden efendisine şikâyetde bulunurdu ;Osman Ağa birkaç defa Hasanı sattırıp başından def etmek istedikce karısı mâni olurdu.17-18 yaşlarına geldiğinde memleket delikanlılarını dövmeye ve şuna buna seilâh çekmeye başladı.Osman Ağa Hasanı azad ederek kendisinin ticaret gemileri ile Tekirdağından sık sık uzaklaştırmaya başdırmaya başladı. 1152 (1739-1740) yirmibeş yaşında iken bir sefer İstanbula gelişinde Yeniçeri Ocağına girdi ve 25.Ortanın karakullukculuğu ile Belgrad seferine katıldı,Morava ve Hisarcık muhârebelerinde fevkalâde yararlıkları ile orduda büyük bir şöhret kazandı.Sefer dönüşünde Tekirdağına geldi ve orada Cezâyire girmek üzere bir cezâyir gemisine bindi ve yolda kendisine ikbal yolunu açacak bir vak'anın kahramanı oldu. Akdenize açıldıklarında bir ecnebi gemisine rastlamışlar ve korsanlık kasdı ile rampa etmişlerdi,Hasan o yabancı gemiye ilk olarak atlamış,fakat deniz dalgalı olduğundan gemilerin birbirinden ayrılmış,Hasan atladığı gemide tek başına kalmışdı.Hemen yatağanını çekerek beş tayfa öltdürmüş,geminin geri kalan mürettebâtını Ankara kaçırtarak anbarın kapusunu üzerlerine kapatmışdı.Denizin ortasında koca geminin bir kişinin elinde kumandasız kaldığını gören cezâyirliler hemen yanaşarak gemiyi zabtetmişler,Cezâyiri gittiklerinde zabtedilen gemi,dayıların usüllerince Hasana verilmiş,ona ayrıca bir de büyük kahvehâne vererek Cezâyir Dayıları arasına almışlardı.Az sonra da kendisine Cezâyir Vâlisi tarafından Telemsan Sancak Beyliği verilmişdi. Cezâyirin yerlisi büyükleri ile geçinemedi,hayatına kasdedileceğini sezerek İspanyaya kaçdı,oradan Napoliye geçdi ve 1174 (1760-17761) de İstanbula geldi,Hasana tersânede kalyon kaptanlığı verildi.1184 de (1770-1771) mîrimîran (Paşa) oldu.Bir düşman istilâsına uğramış olan Limni Adasının geri alınmasında gösterdiği dilâverlik dolayısı ile “Gazi” unvanı ile kaptanpaşalık verildi Kaptanpaşa oldu. 1188 (1774) de kara ordusu serdarlığı ile Ruscuk'a gitti,fakat az sonra tekrar kaptanpaşalığa getirildi ve 1203 (1788) yılına kadar onbeş yıl o makamda kaldı. Kara ordusu serdarlığı ile tekrar Tuna Boyu sınırına gitti,kılıçla özü kalesini geri aldı İsmail Kalesini geri aldı.İsmail Kalesinde iken serdarlık üzerinde kalmak üzere sadırâzam oldu ve aynı 1204 (1789) de İsmailden Şumnuye galediğinde hummâya tutuldu ve oarada öldü,Şumnude tamir ve ihyâ ettirdiği bektaşi tekkesi kabristanına defnedildi. İstanbulda Kasımpaşada kalyoncular için bie kışla yaptırdı,zamanımızda da durur.Cezâyirli Gazi Hasan Pşanın kaptanpaşalığına kadar bahriyelilere mahsus bir kışla yokdu,o zamanların abrhiye efrâdı kalyoncular Kasımpaşa ve Galatada bekâr odalarında ve hanlarında barınırlardı ve dolayısı pek başı boş bir günlük hayat sürerler ve uygunsuzluk yolunda türlü vak'alara sebeb olurlardı.Gizi Hasan Paşa kalyoncuları bir disipline altına almakla türk denizciliğine en büyük hizmetlerden birini görmüşdü (B.:Kalyoncular ;Kalyoncular Kışlası). Midilli Adasına dört beş saatlik yerden su getirterek deniz kıyısında kasabada çeşmelet yaptırmış,aynı adada Petre köyünde bir cami ve hamam;Limni,Sakız,Rodos ve İstanköy adalarında da çeşmeler yaptırtmışdı. Tertsânede kalyon kaptanı oldukdan sonra eski efendisi Tekirdağlı Hacı Osman Ağanın kızı Emine hanımla evlenmişdi,zevcesi kendisinden yirmi yıl sonra 1224 (1809) da vefat etti. Bir arslan yavrusu beslemiş büyütmüşdü,kaptan paşalığında Tersânede ve Kasımpaşada bir altın zincirle bağladığı o arslanı ile birlikde dolaşırdı. Paros Adalı Mavroyani adında güzel bir rum çocuğuna yakın alakısı bilinmektedir,kaptanpaşalığı zamanında himâye kanadı altına almış,özel hocalardan atskil ve terbiyesini sağlamış,onu önce “deryâ Tercümanı” denilen kaptanpaşalık baş tercümanlığına,sonra Eflak Voyvodalığına kadar yükseltmişdi.Ruslar çıkarına hizmet eden Fenerli Rum beylerine karşı ağır bir darbe vurmak istiyordu.Zavallı Mavroyada Eflakda devletine sadâkatle hizmet ederken hâmisinin ölümü üzerine Fenerlilerin entrikaları sonucu ve yeni sadırazamın büyük gefleti eseri idal edildi (B.:Mavroyani Bey). Bibl.: Cavdet Tarihi,IV ;Sicilli Osmânî