Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hacamat maddesi
HACAMAT – “Bedenin bir tarafına boynuz yapıştırılan kanı o noktaya çekip toplayarak ustura veya zenberekle çentme sureti ile kan almak ; Hacamata , bu ameliyeyi yapan , cerrah veya beşken veya dellâk” (Türk Lügatı) Zamanımızda hacamat olan yok gibidir, hacamatcı da kalmamışdır; Hacamatcıya “Haccam” da denilirdi.
Yakın geçmişe kadar hacat olma, toplum hayatımızda çok yaygın idi ; öyleki , bilhassa erkeklerde, buluğ çağından sonra hacamat olmaları için halk arasında : “Elinden su içmek mekruhdur..” denilirdi.
Daha ziyâde müslümanlar arasında yaygındı , bilhassa mizac kanlı, demevi olanlar mutlaka hacamat olurlardı ; evlerde erkeklerin, bu işde ihtisâs olan berberler, hamamlarda da dellâklar hacamat ederdi , berber yerine, evlere , hacamatcı olarak şöhret bulmuş dellâaklar da getirilirdi. Kadınları da hacamatcılığı iş edinip geçinen kadınlar, hamamlarda natırlar hacamat ederdi. Hacamatcılık için tecrübeli olmak, bir ustanın yanında uzunca bir zaman çıraklık etmek şarttı.
Boynuz, şekli düz, içi boş küçük bir geçi boynuzundur, ucu kesilir, dâima usta dip tarafından konulur , hacamatcı tarafından ucundaki delike haracı emilir , delik hemen kapatılır ve sırta yapışan boynuz bir müddet orada durarak o noktaya kanı toplar , emme ucu acılır alınır , ve kan toplanmış yer de, ya bir ustur...
⇓ Devamını okuyunuz...
HACAMAT – “Bedenin bir tarafına boynuz yapıştırılan kanı o noktaya çekip toplayarak ustura veya zenberekle çentme sureti ile kan almak ; Hacamata , bu ameliyeyi yapan , cerrah veya beşken veya dellâk” (Türk Lügatı) Zamanımızda hacamat olan yok gibidir, hacamatcı da kalmamışdır; Hacamatcıya “Haccam” da denilirdi.
Yakın geçmişe kadar hacat olma, toplum hayatımızda çok yaygın idi ; öyleki , bilhassa erkeklerde, buluğ çağından sonra hacamat olmaları için halk arasında : “Elinden su içmek mekruhdur..” denilirdi.
Daha ziyâde müslümanlar arasında yaygındı , bilhassa mizac kanlı, demevi olanlar mutlaka hacamat olurlardı ; evlerde erkeklerin, bu işde ihtisâs olan berberler, hamamlarda da dellâklar hacamat ederdi , berber yerine, evlere , hacamatcı olarak şöhret bulmuş dellâaklar da getirilirdi. Kadınları da hacamatcılığı iş edinip geçinen kadınlar, hamamlarda natırlar hacamat ederdi. Hacamatcılık için tecrübeli olmak, bir ustanın yanında uzunca bir zaman çıraklık etmek şarttı.
Boynuz, şekli düz, içi boş küçük bir geçi boynuzundur, ucu kesilir, dâima usta dip tarafından konulur , hacamatcı tarafından ucundaki delike haracı emilir , delik hemen kapatılır ve sırta yapışan boynuz bir müddet orada durarak o noktaya kanı toplar , emme ucu acılır alınır , ve kan toplanmış yer de, ya bir ustura ile , yahut zemberek denilen hususi âletle çentilir, ve o çentiklerden akan kanlar bir tasa alınırdı ; lüzumundan fazla kan akarsa , centik yaralı üstüne tuz konulurdu. Alınacak kanın mukdâranı bilmek de hacamatcılık ihtisasındandı.
Hacamat zenbereği, germe sureti ile döndürülen avuç içi kadar bir demir çarkdı , üstüne küçücük ve gayet keskin bıçaklar vardır, hacamat yeri üstüne tutularak boşandırılınca çentikleri acardı.
Geleneklerce hacamat mevsimi ilk bahardı , halk ağzı ile :“agaçlara su yürüdüğü zaman” idi.
Sürûri'nin hezel yollu bir beyiti , hacamatcı kadınların , o işlerinden şeyleri ile de meşgul olduklarını imâ etmektedir:
Bâşı karkalı hacamatcı karıya söyle kim
Dembeden hânesi semtinde anın kan dökülür
Ayıntablı Ayninin de bir gazelinde soğuk bir mısrâ vardır :
Dü çeşmim şişei haccamve, hunbardır sensiz
Tema
Diğer
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
H1A020
Tema
Diğer
Konular
Tür
Belge
Biçim
El yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Not
Kâğıt üzerine mürekkep. Baskı notları yazılmıştır.
Bibliyografya Notu
Türk Lugatı; Sürûri; Ayıntablı Aynî
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Diğer
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.