Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Hacamat article
HACAMAT – “Bedenin bir tarafına boynuz yapıştırılan kanı o noktaya çekip toplayarak ustura veya zenberekle çentme sureti ile kan almak ; Hacamata , bu ameliyeyi yapan , cerrah veya beşken veya dellâk” (Türk Lügatı) Zamanımızda hacamat olan yok gibidir, hacamatcı da kalmamışdır; Hacamatcıya “Haccam” da denilirdi.
Yakın geçmişe kadar hacat olma, toplum hayatımızda çok yaygın idi ; öyleki , bilhassa erkeklerde, buluğ çağından sonra hacamat olmaları için halk arasında : “Elinden su içmek mekruhdur..” denilirdi.
Daha ziyâde müslümanlar arasında yaygındı , bilhassa mizac kanlı, demevi olanlar mutlaka hacamat olurlardı ; evlerde erkeklerin, bu işde ihtisâs olan berberler, hamamlarda da dellâklar hacamat ederdi , berber yerine, evlere , hacamatcı olarak şöhret bulmuş dellâaklar da getirilirdi. Kadınları da hacamatcılığı iş edinip geçinen kadınlar, hamamlarda natırlar hacamat ederdi. Hacamatcılık için tecrübeli olmak, bir ustanın yanında uzunca bir zaman çıraklık etmek şarttı.
Boynuz, şekli düz, içi boş küçük bir geçi boynuzundur, ucu kesilir, dâima usta dip tarafından konulur , hacamatcı tarafından ucundaki delike haracı emilir , delik hemen kapatılır ve sırta yapışan boynuz bir müddet orada durarak o noktaya kanı toplar , emme ucu acılır alınır , ve kan toplanmış yer de, ya bir ustur...
⇓ Read more...
HACAMAT – “Bedenin bir tarafına boynuz yapıştırılan kanı o noktaya çekip toplayarak ustura veya zenberekle çentme sureti ile kan almak ; Hacamata , bu ameliyeyi yapan , cerrah veya beşken veya dellâk” (Türk Lügatı) Zamanımızda hacamat olan yok gibidir, hacamatcı da kalmamışdır; Hacamatcıya “Haccam” da denilirdi.
Yakın geçmişe kadar hacat olma, toplum hayatımızda çok yaygın idi ; öyleki , bilhassa erkeklerde, buluğ çağından sonra hacamat olmaları için halk arasında : “Elinden su içmek mekruhdur..” denilirdi.
Daha ziyâde müslümanlar arasında yaygındı , bilhassa mizac kanlı, demevi olanlar mutlaka hacamat olurlardı ; evlerde erkeklerin, bu işde ihtisâs olan berberler, hamamlarda da dellâklar hacamat ederdi , berber yerine, evlere , hacamatcı olarak şöhret bulmuş dellâaklar da getirilirdi. Kadınları da hacamatcılığı iş edinip geçinen kadınlar, hamamlarda natırlar hacamat ederdi. Hacamatcılık için tecrübeli olmak, bir ustanın yanında uzunca bir zaman çıraklık etmek şarttı.
Boynuz, şekli düz, içi boş küçük bir geçi boynuzundur, ucu kesilir, dâima usta dip tarafından konulur , hacamatcı tarafından ucundaki delike haracı emilir , delik hemen kapatılır ve sırta yapışan boynuz bir müddet orada durarak o noktaya kanı toplar , emme ucu acılır alınır , ve kan toplanmış yer de, ya bir ustura ile , yahut zemberek denilen hususi âletle çentilir, ve o çentiklerden akan kanlar bir tasa alınırdı ; lüzumundan fazla kan akarsa , centik yaralı üstüne tuz konulurdu. Alınacak kanın mukdâranı bilmek de hacamatcılık ihtisasındandı.
Hacamat zenbereği, germe sureti ile döndürülen avuç içi kadar bir demir çarkdı , üstüne küçücük ve gayet keskin bıçaklar vardır, hacamat yeri üstüne tutularak boşandırılınca çentikleri acardı.
Geleneklerce hacamat mevsimi ilk bahardı , halk ağzı ile :“agaçlara su yürüdüğü zaman” idi.
Sürûri'nin hezel yollu bir beyiti , hacamatcı kadınların , o işlerinden şeyleri ile de meşgul olduklarını imâ etmektedir:
Bâşı karkalı hacamatcı karıya söyle kim
Dembeden hânesi semtinde anın kan dökülür
Ayıntablı Ayninin de bir gazelinde soğuk bir mısrâ vardır :
Dü çeşmim şişei haccamve, hunbardır sensiz
Theme
Other
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
H1A020
Theme
Other
Subject
Type
Document
Format
Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Note
Ink on paper. Print notes are written.
Bibliography Note
Türk Lugatı; Sürûri; Ayıntablı Aynî
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Other
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.