Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Hammal Hoca article
HAMMAL HOCA – Geçen asır sonlarında esrarkeş bir sırık hammalı, kürd;uzun yıllar yemiş iskelesinde hammallık yapmış;esrarla yarı deli hale ve çalışamaz hale düşdükden sonra muhitinde şuna buna ve bilhassa gencelere her türlü hastalığa acaâb ilaçlar tavsiye etmeye başlamış,ve İstanbulda kısa zamanda “ Cezbeli bir mütatabbis” şöhreti kazanmışdı,uygunsuzluk yolunda çeşidli rezâlet ve tezâvüzlerine de “Velîdir,yüreğinde kötülük yokdur,sözünde gizli işâret ve mânâ,nazarında şifâ,elinde devâ vardır” denilerek göz yumulur,hattâ onun rezilâne îmâlarına muhâtab olmak isteyen toy gencler çok olurdu.
Sermed Muhtar Alus şunları yazıyor : “Başında fese sarılı yazma,sırtında çift düğmeli çaprast fermene,belinde kuşak,ayağında hammal potoru;ağzından ne çıkarsa sanki Lokman Hekimin sözü bilinirdi.Zından kapusunda bir kulübede barınırdı,yanında kendi cinsinden bir uşak beslerdi; kulübesi hergün hasta müşterileriyle tıklım tıklım dolardı,ilâçları da şünlar :
“Yürek çarpıntısına:yedi sabak yedişer aded kişniş şekeri yutmak; Sürgüne:yedi gece yatağa yatmadan üçer tâne kızılcık yiyerek çekirdeklerini de yutmak ;Baş ağrısına :üç gün ikindi ezanı okunurken yarım limonun üçde birini yemek ;Bel ağrısına :üç gece sımsıkı bir kuşak sardıkdan sonra kadınsa bir kızın,kızsa birkanın,delikanlı ise bir erkeğin,...
⇓ Read more...
HAMMAL HOCA – Geçen asır sonlarında esrarkeş bir sırık hammalı, kürd;uzun yıllar yemiş iskelesinde hammallık yapmış;esrarla yarı deli hale ve çalışamaz hale düşdükden sonra muhitinde şuna buna ve bilhassa gencelere her türlü hastalığa acaâb ilaçlar tavsiye etmeye başlamış,ve İstanbulda kısa zamanda “ Cezbeli bir mütatabbis” şöhreti kazanmışdı,uygunsuzluk yolunda çeşidli rezâlet ve tezâvüzlerine de “Velîdir,yüreğinde kötülük yokdur,sözünde gizli işâret ve mânâ,nazarında şifâ,elinde devâ vardır” denilerek göz yumulur,hattâ onun rezilâne îmâlarına muhâtab olmak isteyen toy gencler çok olurdu.
Sermed Muhtar Alus şunları yazıyor : “Başında fese sarılı yazma,sırtında çift düğmeli çaprast fermene,belinde kuşak,ayağında hammal potoru;ağzından ne çıkarsa sanki Lokman Hekimin sözü bilinirdi.Zından kapusunda bir kulübede barınırdı,yanında kendi cinsinden bir uşak beslerdi; kulübesi hergün hasta müşterileriyle tıklım tıklım dolardı,ilâçları da şünlar :
“Yürek çarpıntısına:yedi sabak yedişer aded kişniş şekeri yutmak; Sürgüne:yedi gece yatağa yatmadan üçer tâne kızılcık yiyerek çekirdeklerini de yutmak ;Baş ağrısına :üç gün ikindi ezanı okunurken yarım limonun üçde birini yemek ;Bel ağrısına :üç gece sımsıkı bir kuşak sardıkdan sonra kadınsa bir kızın,kızsa birkanın,delikanlı ise bir erkeğin,erkekse bir delikanlının koynunda yatmak ;Sinirliliğe: kadın ise, kocasından boşanıp hulleden sonra üç talâkla boşanıp hülleden sonra eski kocasına varmak,kız ise hemen kocaya varmak,erkekse bir karı daha almak,oğlansa hemen evlenmek.
“Muayenesinin de bir usulü vardı,hasta önünde diz çöküp oturur,Hammal hoca önce okur üfler,anlaşılmaz ,kürdce acaâib laflar mırıldanır,sonra kadını erkeği alınlarından,kızı oğlanı da yanaklarından öper ve derdini sorardı ”.
Ahmed Rasim de Hammal Hoca için şunları yazıyor : “Üsküdardan aldığım bir varakada Hammal Hoca nâmında biri bir çocuğun dizindeki şiş için şu tertibi verdiği yazılı : Bensiz siyah kedi, bensiz siyah merkeb,temiz siyah köpek tüyü ve balmumu ile tutsü, kendisi için de bensiz bir beyaz tavuk. Rivâyete göre bu mutatabbib tavuk göğsüne XXXXX imiş ..” (A.Rasim,Şehir Mektubları,IV).
Merdivenköylü Tevfik Karkan da onu şöyle anlatıyor :
Meşhur Hammal Hoca,halka sor,veli
Şeytanın hocası,zâhirde deli
Gaayet ile süflî harâbât ehli
Yanında çömezi bir kürd güzeli
Adım atışından çakar o malı
Şakii kürdîdir sırık hammalı
Der ki evlâd derdin devâsı bende
Menzilimde yatub şifâ bulmalı
Mastordur işi hep dalgayla duman
Püf püf olmaz ise kudurur harman
Yokdur hiç kimseden arı pervâsı
İğvâü igfalde yamandır yaman
İşte o harâbât Kürd Hammal Hoca
Oğlana kız bulur karıya koca
Çeker esrarını okur mavalı
Düşer âguuşuna bir garib gonca
Ama gel de bir gör zaman Lokmanı
Menzili derdlinin dârülamanı
Nazar nefesinden şifâ umulur
Şorolo gacodur derdi imanı
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
H15011
Theme
Person
Subject
Type
Document
Format
Typewriting, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Hamlacı-Hammal-Hamza chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper. Partial texts are glued to paper. Additional text is written with pen.
Bibliography Note
Sermed Muhtar Alus; Merdivenköylü Bitli Tevfik; Ahmed Rasim, "Şehir Mektubları, IV"
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.