Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Hammam, Early Riser Hammams article
HAMAM , SABAHCI HAMAMLARI – Yakın geçmişde kadar İstanbulun bir çok çarşı hamamları,bilhassa Galata ve Beyoğlundaki hamamlar sabaha kadar açık bulundurulurdu ,ve gece yarısından sonra gelen müşterilerin çoğu da evleri uzak semtlerde olan sarhoşlarla hâneberduşlar olurdu,otelden çok ucuza gece barınılır,sabah olunca da yıkanılırdı.Gece müşterileri mevkiine,kesesine göre ya câmekânda bir peykede,yahud müstakil bir soyunma odasında yatar,yahud da soyunub içerde göbek taşında,halvet veya sofaların üstünde,taşa uzanır yatardı.Gecelerini sabahcı hamamlarında geçiren uygunsuz kimseler ve gencler de çokdu.Hele onların hâneberduş takımının hamam içinde bir balık istifi hâlinde yatışları ,muhayyile sınırları dışında bir sefâlet manzarası teşkil ederdi.
Ahmet Rasim Mâlumat Gazetesinde yayınladığı Şehir Mektubları'ndan birinde Beyoğlunda bir sabahcı hamamını şöyle anlatıyor :
“..Galatasarayı Hamamında sabahlamak mümkin ama nalın şakırtısı,el urmalar,kapu gıcırtısı,Yanaşma !.. ayak kabı ver !..Avadisin şarkısı,kahvecinin Hazır !.. nidâsı,natırın Bereket versin beyim efendim !..teşekküriyesi , akşamdan kalmaların birer birer dökülüp gülüşmeleri,ta öteki hücredeki şişmanın horultusu,yandaki hücrede akşamki sulunun hikâyesi,Yakomnin zurnası,tam dalacağın zaman Vakit geldi !..Kadınlar gelecek !.....
⇓ Read more...
HAMAM , SABAHCI HAMAMLARI – Yakın geçmişde kadar İstanbulun bir çok çarşı hamamları,bilhassa Galata ve Beyoğlundaki hamamlar sabaha kadar açık bulundurulurdu ,ve gece yarısından sonra gelen müşterilerin çoğu da evleri uzak semtlerde olan sarhoşlarla hâneberduşlar olurdu,otelden çok ucuza gece barınılır,sabah olunca da yıkanılırdı.Gece müşterileri mevkiine,kesesine göre ya câmekânda bir peykede,yahud müstakil bir soyunma odasında yatar,yahud da soyunub içerde göbek taşında,halvet veya sofaların üstünde,taşa uzanır yatardı.Gecelerini sabahcı hamamlarında geçiren uygunsuz kimseler ve gencler de çokdu.Hele onların hâneberduş takımının hamam içinde bir balık istifi hâlinde yatışları ,muhayyile sınırları dışında bir sefâlet manzarası teşkil ederdi.
Ahmet Rasim Mâlumat Gazetesinde yayınladığı Şehir Mektubları'ndan birinde Beyoğlunda bir sabahcı hamamını şöyle anlatıyor :
“..Galatasarayı Hamamında sabahlamak mümkin ama nalın şakırtısı,el urmalar,kapu gıcırtısı,Yanaşma !.. ayak kabı ver !..Avadisin şarkısı,kahvecinin Hazır !.. nidâsı,natırın Bereket versin beyim efendim !..teşekküriyesi , akşamdan kalmaların birer birer dökülüp gülüşmeleri,ta öteki hücredeki şişmanın horultusu,yandaki hücrede akşamki sulunun hikâyesi,Yakomnin zurnası,tam dalacağın zaman Vakit geldi !..Kadınlar gelecek !.. diye ap açık kovulma...”
Hacışeyhoğlu Ahmet Kemal Bey “Görüb işittiklerim” isimli hatıralarında 1900 ile 1910 arasında Galatanın sabahcı hamamlarını şöyle tesvir ediyor :
“ ..sabahcı kahvesinden çıkdığım zaman sokaklardaki hava gazı fenerleri söndürülüyordu; o tarihlerde İstanbulda elektrik yoktu. Bir hamama gidib yatmak istedim.
“ Karaköy,Kılıncali,Yamalı hamamlarda yer bulamadım.Kapuiçi hamamında yer varmış.
“ Bir locaya girdim .Beş dakika sonra uyandım,yastığın yüzü tahta bitinden simsiyah olmuştu.
“ Soyunarak içeri girdim.Soğuklukta yatacaktım,ot minderlerin üstü müşterilerle dolduktan başka mermer taşlara bile serilib yatmış olanlar pek çoktu.
“ Çârü nâçâr yıkanmak üzere içeri girdim,fakat girmemle çıkmam bir oldu.Göbektaşı,kurna kenarları hep dolmuş,ayyaşlar sıcağın tesiri ile kusmuşlar. Keskin,ekşi,kerih bir koku insana öğürtü veriyordu.Yıkanmadan locama döndüm ve hemen giyinib çıktım.Maalesef külhanda yatanların hal ve vaziyetlerini tedkika kendimde kuvvet bulamadım. ”
Çağdaş genc hâneberduş şâir Mehmed Gökçınar,kendi günlük hayatını tasvir yolunda yazdığı bir manzumede bir sabancı hamamını şöyle tasvir anlatıyor :
Serim serim serilmiş,uzanmış istif istif
Çocuklar, bir sürü genc,yaş yaş bir sürü herif
Bugu,soluk,öksürük,çıplak çıplak vücudlar
Gözle görülmedikce aslaa edilmez tarif
Şorolo ayakları yasdık olmuş başlara
Okunmaz mâcerâlar nakşoluyor taşlara
Katılmışdır uykuya hakikat rüyâ gibi
Anlatamaz hiç biri sorsan o apaşlara
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
H13B020
Theme
Folklore
Subject
Hamam, Hammam, Bathhouse, Sabahçı hamamları, Early riser hammams, Galata, Beyoğlu, Ahmet Rasim, Ahmed Rasim, Ma'lumat (Gazete), Ma'lumat (Newspaper), Şehir Mektupları (Ahmed Rasim), City Letters, Galatasaray Hamamı, Galatasaray Hammam, Galatasaray Bathhouse, Hacışeyhoğlu Ahmed Kemal Bey, Görüb İşittiklerim, Karaköy Hamamı, Karaköy Hammam, Karaköy Bathhouse, Kılıç Ali Paşa Hamamı, Kılıç Ali Pasha Hammam, Kılıç Ali Pasha Bathhouse, Yamalı Hamam, Yamalı Hammam, Yamalı Bathhouse, Kapuiçi Hamamı, Kapuiçi Hammam, Kapuiçi Bathhouse, Mehmed Gökçınar
Type
Document
Format
Typewriting, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Hammam chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper. Partial texts are glued to paper. Corrections and print notes are written with pen. Article number is written.
Bibliography Note
Ahmet Rasim, "Şehir Mektubları", Mâlumat gazetesi; Hacışeyhoğlu Ahmed Kemal Bey, "Görüb İşittiklerim"; Mehmed Gökçınar
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.