Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Mustafa (Üfürükcü Hacı) article
MUSTAFA (Üfürükcü Hacı) – 1890 ile 1900 arasında Üsküdarda yaşamış üfürükcü ve esrarkeş bir serserî,zaman zaman gelen cinnet buhranlarında tehlikeli bir kaatil; Şam yahudilerinden olub asıl adı ve eski lakabı ile Pamuk Moto. Bu lakabı saç,kaş ve kirpiklerinin süt gibi beyaz oluşundandır; 1890 da Üsküdara gelib yerleşdiğinde uzun beyaz sakalı vardı,gözleri sürmeliydi, uzun boylu,endâmı çok mütenâsib,baygın bakışlı açık mâvi gözleriyle güzel adamdı,gaayetle zinde ve pençeliydi ;yaşı için “yetmişin üstünde”,sürmeleri için de “sünneti seniyedir” derdi.
Abacıdede Mahallesinde Bözüyük Kereste Fabrikasının sâhibi İbrahim Beyin evini kira ile tutub yerleşmiş,Tabutcular içinde de bir okuyucu dükkânı açmışdı; safdiller akın etmeye başladı,çok para kazandı,fakat aslında yüklü parası olduğu belli idi.Üsküdarda para kuvvetiyle biri öbüründen güzel üç fakir kızla evlendi,ilkinden bir oğlan,öbürlerinden de birer oğlanla birer kız beş evlâdı oldu.İlk oğlu üç yaşında iken kuyuya düşerek boğuldu,küçük oğlu da sabî iken öldü,bir bekcinin kızı olan ikinci karısından doğmuş ortanca oğlan ömürlü oldu,Zeytinburnu Fabrikasına girdi,son tulumbacılardan Zeytinburunlu ??????????? Sürmeli Mehmeddir.
Üsküdarın şıkırdımlarından Kürdün Kız Mehmed denilen bir mürâhik kpuğu evine uşak diye almış yerleşdirmişdi,b...
⇓ Read more...
MUSTAFA (Üfürükcü Hacı) – 1890 ile 1900 arasında Üsküdarda yaşamış üfürükcü ve esrarkeş bir serserî,zaman zaman gelen cinnet buhranlarında tehlikeli bir kaatil; Şam yahudilerinden olub asıl adı ve eski lakabı ile Pamuk Moto. Bu lakabı saç,kaş ve kirpiklerinin süt gibi beyaz oluşundandır; 1890 da Üsküdara gelib yerleşdiğinde uzun beyaz sakalı vardı,gözleri sürmeliydi, uzun boylu,endâmı çok mütenâsib,baygın bakışlı açık mâvi gözleriyle güzel adamdı,gaayetle zinde ve pençeliydi ;yaşı için “yetmişin üstünde”,sürmeleri için de “sünneti seniyedir” derdi.
Abacıdede Mahallesinde Bözüyük Kereste Fabrikasının sâhibi İbrahim Beyin evini kira ile tutub yerleşmiş,Tabutcular içinde de bir okuyucu dükkânı açmışdı; safdiller akın etmeye başladı,çok para kazandı,fakat aslında yüklü parası olduğu belli idi.Üsküdarda para kuvvetiyle biri öbüründen güzel üç fakir kızla evlendi,ilkinden bir oğlan,öbürlerinden de birer oğlanla birer kız beş evlâdı oldu.İlk oğlu üç yaşında iken kuyuya düşerek boğuldu,küçük oğlu da sabî iken öldü,bir bekcinin kızı olan ikinci karısından doğmuş ortanca oğlan ömürlü oldu,Zeytinburnu Fabrikasına girdi,son tulumbacılardan Zeytinburunlu ??????????? Sürmeli Mehmeddir.
Üsküdarın şıkırdımlarından Kürdün Kız Mehmed denilen bir mürâhik kpuğu evine uşak diye almış yerleşdirmişdi,bu oğlan uşaklıkdan ziyâde üfürükcünün esrar nargilesi başında dalga yoldaşı idi,mâlumdur ki esrar keyfinde bir adamın yanında bir arkadaşı bulunması keyif cilâsıdır derler.
Kendine mahsus garib bir kiyâfeti vardı,başına uzun kırmızı bir fes giyer,fesine dülbend sarmazdı,yaz ve kış sırtında bir elma kürk ve yalın ayak dolaşırdı;ne hikmetdir ki kaz ve buz üstünde çıplak ayakları üşüyüb,donub morarmaz,temmuz güneşinin ateşi altında da kürk içinde bunalıb terlemezdi.
Kafa vurmada bu Üfürükcü Hacı Mustafanın üstüne adam görülmemişdir.Bir gün esrar kahvesi işleten Ebenin İsmet ile Zibidi Ahmed adında iki arkadaşın koçu ile toslaşmış,kafa vura vura koçun burnunu kanatmışdı,halbu ki koç bor boynuzda onun beynini delebilirdi.Bir seferde her hangi bir şeye kızmış,hıncını dükkânının kapusundan almışdı,bir kafa vuruşda kapunun ayna tahtasını parçalamışdı.
Esrarkeşlerden ve Divitciler sandığı uşaklarından tulumbacı Topal Zâti denilen bir şerir vardı,bir gün Kürdün Kız Mehmedi tenhada sıkıştırmış ve ondan Hacı Mustafanın belinde bir altın kemeri bulunduğunu öğrenmiş,Mustafayı bir pusuya düşürüp ortadan kaldırmayı ve belindek kemeri alıb kaçmayı kurmuş,cinâyet aleti olacak iki serserî arnavud tedârik etmiş,Mustafayı da :- Hep ikrâmı sizden görürüz..buyurun bu akşamda Pilâvcı Bayırında bizden nargile çekelim !..diye dâvet etmiş.
O tarihde o taraflar tamâmen kırlıkdı.Kuşbazların tuzak,ökse yeri idi.Üsküdarın meşhur kuş meraklılarından kunduracı İstrati adındaki bir rum gözü ile görmüş ve anlatmışdır ;arnavudlardan biri hemen fırlayıb Mustafanın karnına bir bıçak atub yarıyor,fakat beriki ağır yaralı olduğu halde mütecâvizi altına alıp elinden bıçağı alıyor ve bir yumrukda bayıltıyor,sonra dışarı fırlamış barsaklarını eliyle yarık karnına sokarak sol eli karnında,öbür arnavudun üstüne yürüyor,bu manzara karşısında ikinci arnavud bıçağını atarak :-Kıyma canıma !..diyerek yere kapanıyor.Bir hafta sonra Hacı Mustafa kahvehânede karnını açmış ve kendi eliyle dikip timar ettiği yarasını göstererek :- Duydunuz mu ?..Hacı Mustafayı Pilav Bayırında vurmuşlar !..diye alay etmişdi.
Cinnet buhranları baygın bakışlı mâvi gözlerinin bir noktaya dalarak vahşîleşmesi ile başlardı,o zaman hemen kalkar,evine gider,kapanır,günlerce dükkânını açmaz,evine de yabancı olarak kimseyi kabul etmezdi.
Bir gün ??????????????????? Ebenin İsmetle Zibidi Ahmedin esrar kahvesinde otururken kahvedekiler yoldan geçen bir adamla selâmlaşmışlar ve :
- Bizim Hakkı Efendi gelmiş yâhû..
- Bir ay oldu..görmedin miydi..
diye konuşulmuş.Bahsedilen Hakkı Efendi ile Üfürükcü Hacı Mustafa da göz göze gelmiş,ve o anda cinnetinin alâmeti belirerek fırlar gibi kalkıp evine gitmiş.
Divitcilerli ?????? Hakkı Efendi polis idi,uzun zaman Şamda bulunmuş ve orada komiserlikden tekaaüd olarak 1900 de Üsküdara dönmüşdü.Bir gün yanında sekiz on zabtiye neferi ile Hacı Mustafanın evini basdı,fakat hacıyı bulamadı.Kadınlar :- Hacı iki gündür yok..uşak Mehmedle beraber çıkdı gitti,dönmedi..bize biraz para bırakdı..çok merak ediyoruz..dediler.
Hacı Mustafa ile şıkırdım uşağından en küçük bir iz bulunamadı,tamamen gaaiblere karışdılar.O zaman Hakkı Efendi anlatmışdır ;asıl adı ile Pamuk Moto onaltı on yedi yaşlarında iken Şamda bir hamamda dellâk imiş; Şeyh Ebû Hasan Ali El Mellâh adında zengin bir magribli güzel yahudi gencini hamamdan çıkarıp yanına almış.Fakat kısa bir müddet sonra Şama ticâret kasdı ile gelmiş zengin magribî misâfir kaldığı han odasında çırıl çıplak ve müteaddid bıçak darbeleri ile vahşiyâne öldürülmüş olarak bulunmuş; kaçmış olan Pamuk Motonun da kaatil olduğu gün gibi meydanda imiş,maktûlün odasında para nâmına hiç bir şey ??????????? çıkmamış.Hakkı Efendi çalışdığı hamamın müşterilerinden olması dolayısı ile Motoyu ???? kahvelerinde Hacı Mustafa adı ve kılığı altında görür görmez tanımış,Moto da onu tanımış olacakdır ki firârî bir eski kaatil olarak ele geçeceğini anlamış ve hemdemi uşağı ile hemen kaçmışdı.
Recaî DİVİDÇİ
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Creator
Recai Divitci
Identifier
M33A061
Theme
Person
Subject
Type
Document
Format
Typewriting, Handwriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Mustafa chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting and pen on paper. Typewritten text is edited with pen.
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Person
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.