Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Natır maddesi
NATIR – Dilimize arabcadan alınmış bir isimdir,o dilde Natur şeklinde yazılır ve söylenir,ve bağ ve bağçe bekçisi,bağçıvan anlamlarında gelir.Türkçede ve bilhassa halk ağzında bizim yazdığım Natır şeklinde söylenir ve sâdece “Hamam uşağı,hademesi” anlamında kullanılır,vazifeleri,bir çarşı hamamının havlu,peştamal,nalın(Takunya),soyunma peykelerinin eşyasının muhafazası,müşterileri soymak ve giydirmek,onların sırtından çıkanları,boğçalara koyup,müşteri yıkanıp çıkıncaya kadar muhafaza etmek,sair kıymetli şeylerini tesellüm edip hamamın emânet çekmecesine koyup saklamakdır.Natırlar dâimâ dürüst kimseler olur.Mesleğe çocuk sayılacak yaşda girerler,ve bir hemşehrinin veya akrabanın himayesi altında başlar ve onun terbiyesi ile yetişdirilir.Hamamda yatıp kalkarlar.Son zamanlara gelinceye kadar hepsi bekâr uşakları olmuşdur.İçlerinde en kıdemlisinin sözü geçer,ayakdaşları tarafından emri tutulur,fakat Natır kelimesinin anlamında,Şemseddin Sami Beyin Kaamûsi Türkîde yazdığı gibi “Hamam hademesinin başı” diye bir mânâ yokdur. Natırlar soyunub ayrıca dellâklik yapmazlar.Kendi işlerinin başında dâima giyimlidirler ;devir devir üstlerinde şalvar,potur,pantolon,kuşak,mintan,yelek bulunmuşdur.Çoğu ayrıca esvablarının üstüne bir de peştamal kuşanır.Çorab giyenleri pek azdır,çıplak ayaklarına t...
⇓ Devamını okuyunuz...
NATIR – Dilimize arabcadan alınmış bir isimdir,o dilde Natur şeklinde yazılır ve söylenir,ve bağ ve bağçe bekçisi,bağçıvan anlamlarında gelir.Türkçede ve bilhassa halk ağzında bizim yazdığım Natır şeklinde söylenir ve sâdece “Hamam uşağı,hademesi” anlamında kullanılır,vazifeleri,bir çarşı hamamının havlu,peştamal,nalın(Takunya),soyunma peykelerinin eşyasının muhafazası,müşterileri soymak ve giydirmek,onların sırtından çıkanları,boğçalara koyup,müşteri yıkanıp çıkıncaya kadar muhafaza etmek,sair kıymetli şeylerini tesellüm edip hamamın emânet çekmecesine koyup saklamakdır.Natırlar dâimâ dürüst kimseler olur.Mesleğe çocuk sayılacak yaşda girerler,ve bir hemşehrinin veya akrabanın himayesi altında başlar ve onun terbiyesi ile yetişdirilir.Hamamda yatıp kalkarlar.Son zamanlara gelinceye kadar hepsi bekâr uşakları olmuşdur.İçlerinde en kıdemlisinin sözü geçer,ayakdaşları tarafından emri tutulur,fakat Natır kelimesinin anlamında,Şemseddin Sami Beyin Kaamûsi Türkîde yazdığı gibi “Hamam hademesinin başı” diye bir mânâ yokdur. Natırlar soyunub ayrıca dellâklik yapmazlar.Kendi işlerinin başında dâima giyimlidirler ;devir devir üstlerinde şalvar,potur,pantolon,kuşak,mintan,yelek bulunmuşdur.Çoğu ayrıca esvablarının üstüne bir de peştamal kuşanır.Çorab giyenleri pek azdır,çıplak ayaklarına terlik giyerler,giydikleri terlik de,İstanbulda Mercan çarşısında yapılub satılan ve ondan ötürü “Mercan Terliği” denilen ve çıplak ayağın ancak parmak üstlerini örten terliklerdir.Zamanımızda natırlar da ,diğer hamam uşakları dellâkler gibi Sivas Vilâyeti ve mülhekaatı halkından olurlar.Yalnız kadın hamamlmarındaki natırlar kadımden beri Kıbtii Müslim olagelmişdir (B.:Arnavud Dellâklar,cild 2,sayfa 1038 ;Dellâk ,cild 8,sayfa 4362 ;Hamam,cild ,sayfa ).
Natır Civanı – Şehrengiz adı verilen ve esnaf civanlarının övgüsü için tertib edilmiş manzum risâlelerede natır civanına da rastlanır ;şu beyitleri şehrengiz yollu yazılmış “Hûbannâmei Nevedâ” isimli eserden alıyoruz :
Nevhat natır uşak mehbub dilâver
Faslı göze virür cilâ ile fer
Âdemi soymakda hünerver şehbaz
Kendi soyunmakla nazlanır dilbaz
Dâim Mercan işi terlik giyerler
Anlara hamamın baş tâcı derler
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
N3A002
Tema
Folklor
Konular
Natır, Natur, Hamam uşağı, Hamam hademesi, Bathhouse attendant, Bekar uşakları, Single youngsters, Şemseddin Sami, Kâmûs-i Türkî (Şemseddin Sami), Kostüm, Costume, Mercan terliği, Slippers made in Mercan Bazaar, Sivas, Sivaslı natırlar, Müslüman Kıptiler, Kadın hamamı, Woman hammam, Woman bathhouse, Natır civanı, Şehrengiz, Hübannâme-i Nevedâ (Enderunlu Fazıl)
Tür
Belge
Biçim
Daktilo yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi Nam-Naz bölümü için yazılmış metin
Not
Kâğıt üzerine daktilo
Bakınız Notu
Arnavud Dellâklar, cild 2, sayfa 1038; Dellâk, cild 8, sayfa 4362; Hamam
Bibliyografya Notu
Hûbannâme-i Nevedâ
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.