Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
Clog article
NALIN – Arabcada ağaçdan yapılma ayakkabı anlamında “Na’l” kelimesinden bir çift ayakkabı demek olan “Na’lin” isminin türk ağzında söylenişi ;hamamlarda, evlerde ayakyolunda,mutfakda kullanılır,ayakyoluna konulan nalın ile de artık hamama ve mutfağa gidilmezdi.
Yerden yüksekce yapılır ve ayağa köseleden bir tasma ile geçirilir .Eski çarşı hamamlarının kadınlar kısmında,içerdeki müşterilerin göbek taşı âlemlerinde giyimli olarak hizmet eden natırların nalınları,şalvar paçaları veya entâri etekleri ıslanmasın diye yerden yarım metre kadar yüksek yapılırdı,ve nalın ayaklarının alt kısmı da,muvazenenin kolay sağlanması için biraz genişce olurdu.
Nalınların en makbulü şimşir ağacından yapılmış olanlarıydı,dâimâ su ile temas ettiğinden,sert ağaç olduğundan,şimşir nalınlar kolay çürümez,dayanıklı olurdu . Bilhassa çarşı hamamlarının nalınları şimşirden olurdu.İstanbulda bazı meraklı hamamcılar,nalınların tasmalarını kadifeden yaptırırlar,ayrıca pullarla,boncuklarla süsletirler,ve hattâ kalenderâne beyitler bile işletirlerdi :
Ayağın öper bu na’lîn
Hamamda sen gül celâlin
Nâlin kölenizin ayak öpeyim
Çardaklı Hamamdır burası beyim
Çarşı hamamlarında nalınlar,soğuklukda,müşterilerin soyundukları peykelerin altında sureti mahsusada yapılan ve nalınlık denilen gazlerde muhafaza edilirdi v...
⇓ Read more...
NALIN – Arabcada ağaçdan yapılma ayakkabı anlamında “Na’l” kelimesinden bir çift ayakkabı demek olan “Na’lin” isminin türk ağzında söylenişi ;hamamlarda, evlerde ayakyolunda,mutfakda kullanılır,ayakyoluna konulan nalın ile de artık hamama ve mutfağa gidilmezdi.
Yerden yüksekce yapılır ve ayağa köseleden bir tasma ile geçirilir .Eski çarşı hamamlarının kadınlar kısmında,içerdeki müşterilerin göbek taşı âlemlerinde giyimli olarak hizmet eden natırların nalınları,şalvar paçaları veya entâri etekleri ıslanmasın diye yerden yarım metre kadar yüksek yapılırdı,ve nalın ayaklarının alt kısmı da,muvazenenin kolay sağlanması için biraz genişce olurdu.
Nalınların en makbulü şimşir ağacından yapılmış olanlarıydı,dâimâ su ile temas ettiğinden,sert ağaç olduğundan,şimşir nalınlar kolay çürümez,dayanıklı olurdu . Bilhassa çarşı hamamlarının nalınları şimşirden olurdu.İstanbulda bazı meraklı hamamcılar,nalınların tasmalarını kadifeden yaptırırlar,ayrıca pullarla,boncuklarla süsletirler,ve hattâ kalenderâne beyitler bile işletirlerdi :
Ayağın öper bu na’lîn
Hamamda sen gül celâlin
Nâlin kölenizin ayak öpeyim
Çardaklı Hamamdır burası beyim
Çarşı hamamlarında nalınlar,soğuklukda,müşterilerin soyundukları peykelerin altında sureti mahsusada yapılan ve nalınlık denilen gazlerde muhafaza edilirdi ve müşteri soyunduktan sonra bir dellâk gelir,oradan bir çift nalın alır,müşterinin çıplak ayakları önüne çevirip koyardı(B.:Hamam,cild ,sayfa ).
İstanbulda isimleri büyük şehrin tarihçesine geçmiş nalın yapıcılar vardır(B.: Ali Usta,Nalıncı,cild 2,sayfa 720).
Nalın dâimâ içerde giyilmişdir,nalınla sokağa çıkılmamışdır.Dellâk veya natır, hamam uşakları bile sokağa çıkacak oldukda,ayaklarına ya bir pabuç,yahud,nalın gibi ağacdın yapılmış fakat ondan çokk alçak ve yine tasmalı bir sokak,bağçe ayakkabısı olan Takunya giymişlerdir (B.: Takunya).
İstanbul çarşı hamamlarında yakın geçmişde yerini takunyalara bırakmış buluyordu.Son zamanlarda takunyalar da kalkdı,yerini Tokyo denilen ve yine tasmalı pabuçlar aldı.Çarşı hamamlarımızın sesi olan Nalın ve Takunya tıkırdıları da artık duyulmaz oldu.
Nalıncı – Nalın yapan ve satan adam.
Nalıncı Keseri – Halk ağzı deyim,“ Hep kendi çıkarını düşünen adam” anlamında kullanılır ;nalıncılar keser ile ağaç yontup nalın yaparken,elindeki keseri hep kendi tarafına doğan vurduğundan kinayedir.
Bazı esnaf çıraklarının işleri başında çıplak ayakla nalın veya takunya giyme mecburiyeti – Elleri yüze değdiği için berber çırakları ile yiyecek maddeleri satan esnafın çırakları,ikinci meşrutiyete kadar süre gelmiş eski türk belediye yasaklarınca,dükkânlarda ayaklarına çorab giyemezler,yıkanmış temiz çıplak ayakla ve çıplak ayaklarına geçirdikleri nalın veya takunya ile doşalırlardı.Gerekçesi de,çorab ne kadar temiz görünse de iplikleri arasında kir bulunması ihtimali idi, ve çırak elini ayağına götürebilirdi. Fakat yıkanmış bir çıplak ayağı tutan el, oradan temiz olarak ayrılır. Aşağıdaki beyitleri şehrengiz yollu yazılmış Hûbannâmei Nevedâ isimli eserden alıyoruz :
Baklavacı civan fıstık misâli
Gül görse reşk ider o rûyi âli
Bülbül dili tatlu şekerden baldan
Nisfiye misâli kara kavaldan
Takunyayla çıksa çarşu içre o
Efendim âteşi barut içre ko
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Article Title
Identifier
N2B002
Theme
Folklore
Subject
Nalın, Clog, Ayakkabı, Shoe, Hamam, Hammam, Bathhouse, Giyim, Clothing, Attire, Çarşı hamamları, Bazaar hammams, Bazaar bathhouses, Nalıncı Ali Usta, Takunya, Nalıncı, Clog maker, Nalıncı keseri, Clog maker's adze, Manzume, Poem, Esnaf, Artisan, Hübannâme-i Nevedâ (Enderunlu Fazıl), Şehrengiz, Âşık Râzî (Üsküdarlı), Üsküdarlı Âşık Râzî
Type
Document
Format
Typewriting
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Text written for the Nak-Nal chapter of Istanbul Encyclopedia
Note
Typewriting on paper
See Also Note
Hamam; Ali Usta (Balıncı), cild 2, sayfa 720; Takunya
Bibliography Note
Hûbannâme-i Nevedâ
Provenance
Istanbul Encyclopedia Archive has been opened to access in cooperation with Kadir Has University and Salt.
Theme
Folklore
Contributor
Type
Document
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.