Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Nalın maddesi
NALIN – Arabcada ağaçdan yapılma ayakkabı anlamında “Na’l” kelimesinden bir çift ayakkabı demek olan “Na’lin” isminin türk ağzında söylenişi ;hamamlarda, evlerde ayakyolunda,mutfakda kullanılır,ayakyoluna konulan nalın ile de artık hamama ve mutfağa gidilmezdi.
Yerden yüksekce yapılır ve ayağa köseleden bir tasma ile geçirilir .Eski çarşı hamamlarının kadınlar kısmında,içerdeki müşterilerin göbek taşı âlemlerinde giyimli olarak hizmet eden natırların nalınları,şalvar paçaları veya entâri etekleri ıslanmasın diye yerden yarım metre kadar yüksek yapılırdı,ve nalın ayaklarının alt kısmı da,muvazenenin kolay sağlanması için biraz genişce olurdu.
Nalınların en makbulü şimşir ağacından yapılmış olanlarıydı,dâimâ su ile temas ettiğinden,sert ağaç olduğundan,şimşir nalınlar kolay çürümez,dayanıklı olurdu . Bilhassa çarşı hamamlarının nalınları şimşirden olurdu.İstanbulda bazı meraklı hamamcılar,nalınların tasmalarını kadifeden yaptırırlar,ayrıca pullarla,boncuklarla süsletirler,ve hattâ kalenderâne beyitler bile işletirlerdi :
Ayağın öper bu na’lîn
Hamamda sen gül celâlin
Nâlin kölenizin ayak öpeyim
Çardaklı Hamamdır burası beyim
Çarşı hamamlarında nalınlar,soğuklukda,müşterilerin soyundukları peykelerin altında sureti mahsusada yapılan ve nalınlık denilen gazlerde muhafaza edilirdi v...
⇓ Devamını okuyunuz...
NALIN – Arabcada ağaçdan yapılma ayakkabı anlamında “Na’l” kelimesinden bir çift ayakkabı demek olan “Na’lin” isminin türk ağzında söylenişi ;hamamlarda, evlerde ayakyolunda,mutfakda kullanılır,ayakyoluna konulan nalın ile de artık hamama ve mutfağa gidilmezdi.
Yerden yüksekce yapılır ve ayağa köseleden bir tasma ile geçirilir .Eski çarşı hamamlarının kadınlar kısmında,içerdeki müşterilerin göbek taşı âlemlerinde giyimli olarak hizmet eden natırların nalınları,şalvar paçaları veya entâri etekleri ıslanmasın diye yerden yarım metre kadar yüksek yapılırdı,ve nalın ayaklarının alt kısmı da,muvazenenin kolay sağlanması için biraz genişce olurdu.
Nalınların en makbulü şimşir ağacından yapılmış olanlarıydı,dâimâ su ile temas ettiğinden,sert ağaç olduğundan,şimşir nalınlar kolay çürümez,dayanıklı olurdu . Bilhassa çarşı hamamlarının nalınları şimşirden olurdu.İstanbulda bazı meraklı hamamcılar,nalınların tasmalarını kadifeden yaptırırlar,ayrıca pullarla,boncuklarla süsletirler,ve hattâ kalenderâne beyitler bile işletirlerdi :
Ayağın öper bu na’lîn
Hamamda sen gül celâlin
Nâlin kölenizin ayak öpeyim
Çardaklı Hamamdır burası beyim
Çarşı hamamlarında nalınlar,soğuklukda,müşterilerin soyundukları peykelerin altında sureti mahsusada yapılan ve nalınlık denilen gazlerde muhafaza edilirdi ve müşteri soyunduktan sonra bir dellâk gelir,oradan bir çift nalın alır,müşterinin çıplak ayakları önüne çevirip koyardı(B.:Hamam,cild ,sayfa ).
İstanbulda isimleri büyük şehrin tarihçesine geçmiş nalın yapıcılar vardır(B.: Ali Usta,Nalıncı,cild 2,sayfa 720).
Nalın dâimâ içerde giyilmişdir,nalınla sokağa çıkılmamışdır.Dellâk veya natır, hamam uşakları bile sokağa çıkacak oldukda,ayaklarına ya bir pabuç,yahud,nalın gibi ağacdın yapılmış fakat ondan çokk alçak ve yine tasmalı bir sokak,bağçe ayakkabısı olan Takunya giymişlerdir (B.: Takunya).
İstanbul çarşı hamamlarında yakın geçmişde yerini takunyalara bırakmış buluyordu.Son zamanlarda takunyalar da kalkdı,yerini Tokyo denilen ve yine tasmalı pabuçlar aldı.Çarşı hamamlarımızın sesi olan Nalın ve Takunya tıkırdıları da artık duyulmaz oldu.
Nalıncı – Nalın yapan ve satan adam.
Nalıncı Keseri – Halk ağzı deyim,“ Hep kendi çıkarını düşünen adam” anlamında kullanılır ;nalıncılar keser ile ağaç yontup nalın yaparken,elindeki keseri hep kendi tarafına doğan vurduğundan kinayedir.
Bazı esnaf çıraklarının işleri başında çıplak ayakla nalın veya takunya giyme mecburiyeti – Elleri yüze değdiği için berber çırakları ile yiyecek maddeleri satan esnafın çırakları,ikinci meşrutiyete kadar süre gelmiş eski türk belediye yasaklarınca,dükkânlarda ayaklarına çorab giyemezler,yıkanmış temiz çıplak ayakla ve çıplak ayaklarına geçirdikleri nalın veya takunya ile doşalırlardı.Gerekçesi de,çorab ne kadar temiz görünse de iplikleri arasında kir bulunması ihtimali idi, ve çırak elini ayağına götürebilirdi. Fakat yıkanmış bir çıplak ayağı tutan el, oradan temiz olarak ayrılır. Aşağıdaki beyitleri şehrengiz yollu yazılmış Hûbannâmei Nevedâ isimli eserden alıyoruz :
Baklavacı civan fıstık misâli
Gül görse reşk ider o rûyi âli
Bülbül dili tatlu şekerden baldan
Nisfiye misâli kara kavaldan
Takunyayla çıksa çarşu içre o
Efendim âteşi barut içre ko
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Madde Başlığı
Kod
N2B002
Tema
Folklor
Konular
Nalın, Clog, Ayakkabı, Shoe, Hamam, Hammam, Bathhouse, Giyim, Clothing, Attire, Çarşı hamamları, Bazaar hammams, Bazaar bathhouses, Nalıncı Ali Usta, Takunya, Nalıncı, Clog maker, Nalıncı keseri, Clog maker's adze, Manzume, Poem, Esnaf, Artisan, Hübannâme-i Nevedâ (Enderunlu Fazıl), Şehrengiz, Âşık Râzî (Üsküdarlı), Üsküdarlı Âşık Râzî
Tür
Belge
Biçim
Daktilo yazısı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
İstanbul Ansiklopedisi Nak-Nal bölümü için yazılmış metin
Not
Kâğıt üzerine daktilo
Bakınız Notu
Hamam; Ali Usta (Balıncı), cild 2, sayfa 720; Takunya
Bibliyografya Notu
Hûbannâme-i Nevedâ
Provenans
İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Kadir Has Üniversitesi ve Salt iş birliğiyle erişime açılmıştır.
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Belge
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.