Dilimize farscadan alınmışdır; el silecek şey, elbezi, yağlık, peşkir demekdir; fakat günlük hayat içinde makreme (mendil) gibi üstde taşınmışdır, ve yalnız yıkanan eli yüzü kurulamak için değil, yüzün terini silmek için de kullanılmışdır ki Lâle Devrinin ünlü şâiri Nedîm’in meşhur bir gazelindeki bir beyit bunu aydın olarak göstermektedir : Bûyi gül taktîr olunmuş nâzın işlenmiş ucu Biri olmuş huy birisi destimal olmuş sana “Gülün kokusu inbikden geçirilmiş, nazın da ucu işlenmiş, sana, biri ter olmuş, birisi de o teri silmeye yağlık olmuş”. Farsca olan “huy” kelimesinin iki ayrı mânâsı vardır, biri “kişinin tabîatı”, biri de “ter” anlamındadır, ter mânâsındaki “huy” yazdığımız şekilde gaayet kısa okunur, kişinin tabîatı anlamındaki “huy” ise uzatarak “hûy” diye okumak lâzımdır. Aşağıdaki beyit yine XVIII. yüzyıl şâirlerinden Sabri Şâkirindir : Bir muanber destimal ile siler gûyâ yüzün Zülfünü dilber ne dem pîrâyei ruhsâr ider “Yanagımı (dökülen) zülüfleri ile süslediği zaman (o) dilber, sanki yüzünü anber kokulu bir destimal ile siler gibidir”. Şu beyit de Mahmud Celâleddin Paşanındır : Mâtemi firkatle her dem çağlayan göz yaşımı Destimâli tesliyetle saklayup silmek de güç Ucu işlenmiş nazın sevdiği güzele yağlık olduğunu söyleyen Nedîmi’in beytinden de anlaşılacağı üz...

Dilimize farscadan alınmışdır; el silecek şey, elbezi, yağlık, peşkir demekdir; fakat günlük hayat içinde makreme (mendil) gibi üstde taşınmışdır, ve yalnız yıkanan eli yüzü kurulamak için değil, yüzün terini silmek için de kullanılmışdır ki Lâle Devrinin ünlü şâiri Nedîm’in meşhur bir gazelindeki bir beyit bunu aydın olarak göstermektedir : Bûyi gül taktîr olunmuş nâzın işlenmiş ucu Biri olmuş huy birisi destimal olmuş sana “Gülün kokusu inbikden geçirilmiş, nazın da ucu işlenmiş, sana, biri ter olmuş, birisi de o teri silmeye yağlık olmuş”. Farsca olan “huy” kelimesinin iki ayrı mânâsı vardır, biri “kişinin tabîatı”, biri de “ter” anlamındadır, ter mânâsındaki “huy” yazdığımız şekilde gaayet kısa okunur, kişinin tabîatı anlamındaki “huy” ise uzatarak “hûy” diye okumak lâzımdır. Aşağıdaki beyit yine XVIII. yüzyıl şâirlerinden Sabri Şâkirindir : Bir muanber destimal ile siler gûyâ yüzün Zülfünü dilber ne dem pîrâyei ruhsâr ider “Yanagımı (dökülen) zülüfleri ile süslediği zaman (o) dilber, sanki yüzünü anber kokulu bir destimal ile siler gibidir”. Şu beyit de Mahmud Celâleddin Paşanındır : Mâtemi firkatle her dem çağlayan göz yaşımı Destimâli tesliyetle saklayup silmek de güç Ucu işlenmiş nazın sevdiği güzele yağlık olduğunu söyleyen Nedîmi’in beytinden de anlaşılacağı üzere destimaller pamuk, keten ve ham ipek (bürüncük) den çok sık olarak sureti mahsûsada dokunur ve dokunurken iki ucu, kullanacak şahsın yaşına göre âşıkaane, rindâne, dindârâne beyitler, mısrâlar, türlü motiflerde nakışlar ile süslenirdi, bu süsler bâzan düz dokunmuş bir destimale ipekle, sırma ile sonradan da işlenirdi. Eski toplum hayatımızda sevgililere hediye olarak gönderilen eşyâdandır; hediyelik destimaller de bilhassa âşıkaane işleme yazılar taşımışlardır; bir destimalde şu beyit görülmüşdür : Kabul eyle destimâlim Perîpeyker mehcemâlim Hediyeyi alacak sevgili güzel bir delikanlı ise, destimalin işlemesinde bir çiçek yerine çiçeklerle bezenmiş bir hançer resmi hemen mutlakaa bulunurdu; nakışları böyle hançer motifli bir destimalde de iki ucunda birer beyit olmak üzere şu kıt’a görülmüşdür : Tuhfei aşkım ben efendim Nâzik eline lâyık olam Abdest alurken şehlevendim Bûsi pâyine fırsat bulam Bu kıt’adan da anlaşılıyor ki destimaller bir erkeğin günlük hayatında bir mescid veya cami şadırvanından abdest alınırken ayak kurulmak için de kullanılmışdır. Bir delikanlıya hediye edilmiş destimal (Resim: Bedriye Serezli)