“Eski bir cins hafif terlik” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî); “Şıpşıp (Şıpıtık) nev’inden hafif ve ökçeli ayakkabı” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgati). Şemseddin Sâmi Bey “Filâr” a terlik demekle büyük hatâya düşmüşdür; terlik mutlakaa evde giyilir, “Filâr” ise sokak pabuçlarının bir nev’idir. XVIII. yüzyılda yangın tulumbacıları tarafından giyilmeye başlandıkdan sonra “Tulumbacı Yemenisi” adı da verilmiş olan ayakkabıdır; XVI. ve XVII. yüzyıllarda bilhassa gemiciler tarafından giyilmiş; XVIII. yüzyılda yeniçeri ocağına bağlı Yangın Tulumbacıları Ocağı kurulunca, efrâdı acemioğlanlarından seçilmiş tulumbacıların koşarlı olmaya mecbur ayakları için de en uygun ayakkabı “Filâr” olmuşdur ve gemicilerle kayıkçılar tarafından da giyilmeye devam edilmişdir. Geçen asır başlarında kalender halk şâiri Galatalı Hüseyin Ağa genc bir kayıkçının kıyafetini tarif ederken şöyle yazıyor: Gaayetle alımlı çalımlı kopuk Ayağında filâr kütürder topuk Belde al kuşağı ipliği pamuk Samur saça yıkmış baratasını Gördün mü bostancı keratası XVII. Yüzyılda yaşamış büyük yazar Evliyâ Çelebi, azametli seyahatnâmesinde Osmanlı İmparatorluğunun yalı boyları ehâlisinin kıyâfetlerinden bahsederken “filâr” ı dâima gemici, kayıkcı, korsan ayaklarında gösterir, meselâ Ayamavrili türk deniz akıncılarının ahvâlini ...

“Eski bir cins hafif terlik” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî); “Şıpşıp (Şıpıtık) nev’inden hafif ve ökçeli ayakkabı” (Hüseyin Kâzım, Büyük Türk Lûgati). Şemseddin Sâmi Bey “Filâr” a terlik demekle büyük hatâya düşmüşdür; terlik mutlakaa evde giyilir, “Filâr” ise sokak pabuçlarının bir nev’idir. XVIII. yüzyılda yangın tulumbacıları tarafından giyilmeye başlandıkdan sonra “Tulumbacı Yemenisi” adı da verilmiş olan ayakkabıdır; XVI. ve XVII. yüzyıllarda bilhassa gemiciler tarafından giyilmiş; XVIII. yüzyılda yeniçeri ocağına bağlı Yangın Tulumbacıları Ocağı kurulunca, efrâdı acemioğlanlarından seçilmiş tulumbacıların koşarlı olmaya mecbur ayakları için de en uygun ayakkabı “Filâr” olmuşdur ve gemicilerle kayıkçılar tarafından da giyilmeye devam edilmişdir. Geçen asır başlarında kalender halk şâiri Galatalı Hüseyin Ağa genc bir kayıkçının kıyafetini tarif ederken şöyle yazıyor: Gaayetle alımlı çalımlı kopuk Ayağında filâr kütürder topuk Belde al kuşağı ipliği pamuk Samur saça yıkmış baratasını Gördün mü bostancı keratası XVII. Yüzyılda yaşamış büyük yazar Evliyâ Çelebi, azametli seyahatnâmesinde Osmanlı İmparatorluğunun yalı boyları ehâlisinin kıyâfetlerinden bahsederken “filâr” ı dâima gemici, kayıkcı, korsan ayaklarında gösterir, meselâ Ayamavrili türk deniz akıncılarının ahvâlini anlatırken şöyle yazıyor: “Bir alay gaazi gemici yiğitlerdir kim cümle küçüğünün büyüğünün tavır ve hareketleri ve esvabları Cezayirli gibidir; başlarında kırmızı fes ve sırtlarında bağrı açık yelekler ve bellerinde ipek kuşaklar ve kuşaklarında çatal bıçakları ve ellerinde balta ve nacakları ve beyaz dimiden don giyip ve baldırları çıplak ve ayaklarında siyah filârlar ve arkalarına gûnâgûn kaput ve kırmızı ihramlar ile reftâr idüp iyşü tarab iderler..”. Evliyâ Çelebi’nin târiflerinden de anlaşılır, ayaklarına filâr giyenler gemici kayıkcı ayak takımından kimseler olduğu için, “Filâr”, hemen dâimâ çorabsız, yalın, çıplak ayakla giyilmişdir, ökçeleri de basılarak, şehbazlık nümâyişi yalın topuk gösterilmişdir. Aşağıdaki satırlar da Evliya Çelebinindir: “..mahbub civanlar beyaz cezâyir ihramlarını arkalarına atıp başlarında lâalgûn fes ve baldırları çıplak, ayaklarında filâr ve billur topuk nümâyişi ile gezerler..”. Galatalı Hüseyin Ağanın yukardaki kayıkcı tasviri de Evliyânın bu târifinin hemen aynı gibidir. Hâneberduş bir pırpırı oğlan bir hâminin kanadı altına girdiği zaman kendisine ilk alınan hediye çıplak ayaklarına bir çift “Filâr” olurdu: Vardık Tophânede yemeniciye Galata filârı aldı hediye Bahâda bakmadı bire ikiye Akçesini Ocak defterine yüz (Galatalı Hüseyin Ağa, Serencam Destanı) * Var ise başında anın çiçeği Çevirgel yolundan dilber köçeği Gül ise takdığı, nazlıyım demek Yok ise altunun boşuna emek Nevcivan başında kızıl karanfil Manludur o âfet yolundan çekil Benefşeli eşbeh yetim uşakdır Hediyesi filâr, mintan, kuşakdur (Galatalı Hüseyin Ağa, İşmar Destanı) M. Zeki Pakalın “Osmanlı Tarih Deyimleri” isimli eserinde “filâr” maddesinde şunları yazıyor: “Şıpşıp nev’inden ökçesi hafif ayakkabının adıdır. Bunun sâdeleri olduğu gibi sırmalı ve incili olanları vardır, saraylılar giyerdi” diyor. Pakalın “Filâr”ın tarifini Ş. Sâmi ve H. Kâzım Beylerin lûgatlarından almış, Kâzım Beyin “Hafif ve Ökçeli” tâbirini “Hafif ökçeli” şeklinde tahrif etmiş; Sâmi Beyin yanlış olarak kullandığı “Terlik” tâbirine takılarak, pervâsızca bir yakıştırma ile “Filârı”, gemicinin, tulumbacının, kayıkçının sokakda giydiği o ayakkabını “sırma ve inci ile süsleyerek”, saraylıların ayaklarına giydirmişdir. Filâr, bıçkın oğlan ve zeberdest yiğitin iri kıyım ve tabanları nasırlı çıplak ayaklarına mahsus bir hafif ayakkabıdır, yemenidir, sokakda giyilir; filân kesin olarak böyle bilmelidir.