Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
FENÂ, FENÂ OLMUŞ
“Kötü, bed” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî). Halk ağzında iffetini kaybetmiş, vücûdu fuhuş metâı olmuş kadın veya delikanlı; fuhuş yoluna düşmüş, atılmış anlamında kullanılır. Aşağıdaki satırları Ahmed Rasimin “Fuhşi Atik” isimli ölmez eserinden alıyoruz; üstad bir arkadaşının ağzından anlatıyor:
“.. Onbeş onaltı yaşlarında idim. Pederim bir şey almak için beni eve gönderdi. Öğle üstü idi. Valdemi ağlar buldum; gözleri kızarmış, şakaklarına limon ile kahve bağlamış, teyzem yanında bileklerini ovuyor.
— Nen var anneciğim?...
“Mahzûnâne cevab verdi:
— Bir şeyim yok evlâdım...
“Sütninem öteki odada hıçkırıklar içinde anlattı:
— Bizim Sarıgüzeldeki ahbabımız Remziye Hanım yok mu?
— Var... Ölmüş mü?
— Ölmemiş ama yüreğine inmiş...
— Neden?
— Kızı fena olmuş!
“Beni de bir teessür aldı. Dükkâna döndüm. Pederim gaayetle sofu idi. Teessürümü görünce sordu:
— Ne oldun.. yoruldun mu?
“Mâcerâyı babama anlattım, elini sakalına götürdü:
— O evin kızı fenâ olsun!.. İnanılacak şey değil.. Bunda ya bir iftirâ yahud bir yanlışlık var...
“Zavallı babacığım ağlamadı ama üç dört defa hızlı hızlı öksürdü:
— Hasbünallah... sen bilirsin yâ Rabbî... diyordu...
“Siz kırk - kırkbeş sene evvel böyle bir mâcerânın ahbab gönüllerinde husûle getirdiği teessüre bakın. Fâhişe olmuş, orospu olmuş gibi bir isnâdı ...
⇓ Devamını okuyunuz...
“Kötü, bed” (Şemseddin Sâmi, Kaamûsi Türkî). Halk ağzında iffetini kaybetmiş, vücûdu fuhuş metâı olmuş kadın veya delikanlı; fuhuş yoluna düşmüş, atılmış anlamında kullanılır. Aşağıdaki satırları Ahmed Rasimin “Fuhşi Atik” isimli ölmez eserinden alıyoruz; üstad bir arkadaşının ağzından anlatıyor:
“.. Onbeş onaltı yaşlarında idim. Pederim bir şey almak için beni eve gönderdi. Öğle üstü idi. Valdemi ağlar buldum; gözleri kızarmış, şakaklarına limon ile kahve bağlamış, teyzem yanında bileklerini ovuyor.
— Nen var anneciğim?...
“Mahzûnâne cevab verdi:
— Bir şeyim yok evlâdım...
“Sütninem öteki odada hıçkırıklar içinde anlattı:
— Bizim Sarıgüzeldeki ahbabımız Remziye Hanım yok mu?
— Var... Ölmüş mü?
— Ölmemiş ama yüreğine inmiş...
— Neden?
— Kızı fena olmuş!
“Beni de bir teessür aldı. Dükkâna döndüm. Pederim gaayetle sofu idi. Teessürümü görünce sordu:
— Ne oldun.. yoruldun mu?
“Mâcerâyı babama anlattım, elini sakalına götürdü:
— O evin kızı fenâ olsun!.. İnanılacak şey değil.. Bunda ya bir iftirâ yahud bir yanlışlık var...
“Zavallı babacığım ağlamadı ama üç dört defa hızlı hızlı öksürdü:
— Hasbünallah... sen bilirsin yâ Rabbî... diyordu...
“Siz kırk - kırkbeş sene evvel böyle bir mâcerânın ahbab gönüllerinde husûle getirdiği teessüre bakın. Fâhişe olmuş, orospu olmuş gibi bir isnâdı müstehcen yok, yalnız bir fenâ olmuş sözü var!..”.
Şeytandır şaşırtan hep güzelleri
Şâhin başda eser kavak yelleri
Ağabeylik kardeşlik hep lâfü güzâf
Peymâne tutmaya görsün elleri
Varır meyhâneye o rûyi sâde
Şehir eşkiyâsı sayde âmâde
Bilmezki fenâya çıkarır adın
Nikaabı hicâbı attıran bâde
(Râzi)
“Kötü” sıfatı da aynı anlamda kullanılır.
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM100731
Tema
Folklor
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 10, sayfa 5610
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.