Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
FAHREDDİN ACEMÎ EFENDİ
Onbeşinci asır ulemâsından, Osmanlı şeyhülislâmlarının ikincisi, Molla Mahmed Şemseddin Fenârînin ölümünden sonra Fâtih Sultan Mehmed devrinde otuz yıl kadar şeyhülislâmlık makamında bulundu, aslı İranlıdır; İranda Seyyid Şerif Cürcânî’den okumuş, genç yaşda Türkiyeye gelmiş, Şemseddin Fenârî’nin oğlu Mehmed Şah Efendinin hizmetine girmiş ve onun himâyesi ile ulemâ arasında sür’atle yükselmiş idi. Amansız korkunç taassubu ile meşhurdur, aşağıdaki satırları İlmiye Salnâmesinden alıyoruz:
“O asırda Hurûfîye tâifesinden Fadlı Tebrizî’nin felsefesi pek ziyâde revacda idi, Fâtih Sultan Mehmed de bu tâifeye meyletmiş, hatta hurûfî tâifesinden bâzılarını Sarâyi Hümâyuna almışdı. Veziriâzam Mahmud Paşa hazreti Fâtihin bu temâyülünden memnun değildi, hurûfîleri padişahın gözünden düşürmek istiyordu ve Fâtih Sultan Mehmede bir şey söylemeye cesâret edemiyor idi. Meseleyi Fahreddin Acemî Efendiye açdı. Müftü, vezirin naklettiği sözleri onların ağzından işitmek istedi; Mahmud Paşa da bir gün Fadlı Tebrizî tarafdarlarını konağına ziyâfete dâvet etti, müftü efendiyi de kimsenin göremeyeceği bir yere sakladı; yemekden sonra Mahmud Paşa misâfirleri ile müsâhabeye başladı; söz Fadlı Tebrizînin fikirlerine ve mesleğine geldi; Fahreddin Acemî saklandığı yerden konuşulanları dinliyordu; ictihadların...
⇓ Read more...
Onbeşinci asır ulemâsından, Osmanlı şeyhülislâmlarının ikincisi, Molla Mahmed Şemseddin Fenârînin ölümünden sonra Fâtih Sultan Mehmed devrinde otuz yıl kadar şeyhülislâmlık makamında bulundu, aslı İranlıdır; İranda Seyyid Şerif Cürcânî’den okumuş, genç yaşda Türkiyeye gelmiş, Şemseddin Fenârî’nin oğlu Mehmed Şah Efendinin hizmetine girmiş ve onun himâyesi ile ulemâ arasında sür’atle yükselmiş idi. Amansız korkunç taassubu ile meşhurdur, aşağıdaki satırları İlmiye Salnâmesinden alıyoruz:
“O asırda Hurûfîye tâifesinden Fadlı Tebrizî’nin felsefesi pek ziyâde revacda idi, Fâtih Sultan Mehmed de bu tâifeye meyletmiş, hatta hurûfî tâifesinden bâzılarını Sarâyi Hümâyuna almışdı. Veziriâzam Mahmud Paşa hazreti Fâtihin bu temâyülünden memnun değildi, hurûfîleri padişahın gözünden düşürmek istiyordu ve Fâtih Sultan Mehmede bir şey söylemeye cesâret edemiyor idi. Meseleyi Fahreddin Acemî Efendiye açdı. Müftü, vezirin naklettiği sözleri onların ağzından işitmek istedi; Mahmud Paşa da bir gün Fadlı Tebrizî tarafdarlarını konağına ziyâfete dâvet etti, müftü efendiyi de kimsenin göremeyeceği bir yere sakladı; yemekden sonra Mahmud Paşa misâfirleri ile müsâhabeye başladı; söz Fadlı Tebrizînin fikirlerine ve mesleğine geldi; Fahreddin Acemî saklandığı yerden konuşulanları dinliyordu; ictihadlarına aykırı fikirleri işidince kendini tutamadı, bulunduğu yerden fırladı, muârızı kaçmaya mecbur oldu. Fahreddin Acemî bununla kanaat etmedi; (Edirneye gitti) ve muârızını Edirneye getirterek Üç Şerefeli Camide halk önünde fikirlerini birer birer cerhetti ve neticede onu (dinsizlikle suçlayarak) diri diri yakılarak îdâmına fetvâ verdi”.
İ. A. Gövsa da “Türk Meşhurları” isimli eserinde: “Fâtihin sarayına giren birkaç hurûfînin yakılarak öldürülmesine fetvâ vermiş, hattâ onları yakan ateşi, sakalı tutuşuncaya kadar üflemekde devam ettiği rivâyet olunur” diyor. Bu mutaassıb molla 1460 da Edirnede öldü. İstanbulda adını taşıyan bir sokak vardır.
Theme
Person
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM100499
Theme
Person
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Description
Volume 10, page 5480
Theme
Person
Contributor
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.