Zamanımızda eski manzarasını, hattâ on yıl önceki manzarasını tamamen kaybetmişdir; büyük küçük, bir meydan çevresi vardır, Eminönü Meydanı çevresini kaybetmiş, bir acâyib sâha, geniş bir yolun bir parçası hâline gelmişdir. Eminönü Meydanının yakın geçmişdeki hâli (1910 - 1925) üzerine aşağıdaki satırları merhum Ahmed Refik Gorbon’un bize verdiği notlar arasından alıyoruz: “Pek dar olan bu meydanın köprüye yakın olan köşesinde tramvay durak yeri ve makası vardı. Hemen yanı başında da atları sıska, eskice kupa ve fayton kira arabaları bulunurdu. Gündüzleri beş kuruşa gittikleri yerlere akşam üstü yedi buçuk kuruş isterlerdi. “Meydanın Balıkpazarı köşesinde bulunan Valide Hanının ortasındaki kıraathâne iş sahipleriyle muamelecilerin buluşma yeri idi. Burada kahve, çay, nargile içilir, mermer masalar üzerindeki küçücük mangallardan sigaralar yakılır, nargilenin ateşi tazelenir, kamıştan yapılmış gergef gibi bir âlete geçirilmiş günlük gazetelerle Serveti Fünun mecmuası bu âletin sapından tutularak okunurdu. Valide Hanında terziler tüccar ve komisyoncu yazıhaneleri, emanetçiler ve zamanın meşhur diş tabibi Profesör Halid Şâzi Bey merhumun muayenehanesi vardı. Hanın alt kat dükkânlarında eczahâne, şekerci, arnavut ciğerci, bakkal ve lokanta mevcuttu. Köprüye nâzır, hazır elbiseci Maye...

Zamanımızda eski manzarasını, hattâ on yıl önceki manzarasını tamamen kaybetmişdir; büyük küçük, bir meydan çevresi vardır, Eminönü Meydanı çevresini kaybetmiş, bir acâyib sâha, geniş bir yolun bir parçası hâline gelmişdir. Eminönü Meydanının yakın geçmişdeki hâli (1910 - 1925) üzerine aşağıdaki satırları merhum Ahmed Refik Gorbon’un bize verdiği notlar arasından alıyoruz: “Pek dar olan bu meydanın köprüye yakın olan köşesinde tramvay durak yeri ve makası vardı. Hemen yanı başında da atları sıska, eskice kupa ve fayton kira arabaları bulunurdu. Gündüzleri beş kuruşa gittikleri yerlere akşam üstü yedi buçuk kuruş isterlerdi. “Meydanın Balıkpazarı köşesinde bulunan Valide Hanının ortasındaki kıraathâne iş sahipleriyle muamelecilerin buluşma yeri idi. Burada kahve, çay, nargile içilir, mermer masalar üzerindeki küçücük mangallardan sigaralar yakılır, nargilenin ateşi tazelenir, kamıştan yapılmış gergef gibi bir âlete geçirilmiş günlük gazetelerle Serveti Fünun mecmuası bu âletin sapından tutularak okunurdu. Valide Hanında terziler tüccar ve komisyoncu yazıhaneleri, emanetçiler ve zamanın meşhur diş tabibi Profesör Halid Şâzi Bey merhumun muayenehanesi vardı. Hanın alt kat dükkânlarında eczahâne, şekerci, arnavut ciğerci, bakkal ve lokanta mevcuttu. Köprüye nâzır, hazır elbiseci Mayer, İpekçi Kâni mağazaları, Selânik Bonmarşesi, Şefîzâdenin tütüncü dükkânı, bir fesci ve yine o sırada İngiliz malları satan bir dükkân ile oyuncak ve muhtelif eşya satan Binbir Çeşid mağazası vardı. Yenicami merdivenleri karşısında arkaları köprüye dönük sekiz on kadar dükkânda ayakkabı ve fes satılır ve kalıplanırdı. Tunuslu seyyar arap fesçiler de: — Fes.. fes!.. dye bağırarak mallarını satmağa çalışırlardı. Şimdiki Nimet Ablanın dükkânının karşısında birkaç sene evvel istimlâk edilip yıkılan köşe başındaki bina zamanın meşhur hazır elbisecisi Stein’in ticarethânesi idi. Yanındaki Emlâk ve Kredi Bankası binasında da İstanbul Bidayet Mahkemesi Mukavelât muharriri yâni noterinin yazıhanesi vardı. O binanın hemen yanındaki gümrük kapısında zamanın kamyonları olan manda arabaları bulunurdu. Gümrükten çıkan mallar, balyalar, sandıklar, fıçılar bu arabalarla Sultanhamamı, Âşirefendi Sokağı, Çakmakçılar Yokuşu ve Balıkpazarındaki mağazalara taşınırdı. Ayrıca sırık hamalları da vardı. Malın ağırlığına göre, bir sırıkla iki hamal veya iki sırıkla dört hamal destur varda diyerek ve tâlimli adılar atarak bu eşyaları mağazalara taşırlardı. Manda arabaları ayni zamanda yazlığa kışlığa gidenlerin ev eşyalarını da Şirket’i Hayriyenin Sâhilbend veya Suhûlet vapurları karşı sahile geçirerek yerlerine kadar taşır ve sağ salim teslim ederlerdi. Manda arabacılarının en usta ve emniyetlisi de palabıyık kıpti Yuvan idi. Eminönünden Beyazıd, Şehzâdebaşı ve Aksaraya giden arabalar Yenicami kemerinin altından geçerlerdi.” (A.R. Gorbon.) Eski Eminönü Meydanının son durumu 1934 Belediye Şehir Rehberinin 1 numaralı paftasında tesbit edilmişdir; bu plâna göre önce A harfi ile işaret ettiğimiz binalar kaldırılarak Yeni Camiin ve Mısır Çarşısının önü açıldı; sonra B harfi ile gösterdiğimiz yapılar istimlâk edilerek meydan büyütüldü; sonra C harfi ile gösterdiğimiz parçalar kalkdı, daha sonra Eminönü - Unkapanı Bulvarı açıldı; daha sonra Eminönü - Sirkeci arasındaki Gümrük anbarları (D) kaldırılarak Eminönü Meydanı kayboldu, geniş ve uzun bir yolun bir parçası hâline geldi. Zamanımızda motorlu nakil vâsıtalarının gaayetle çoğalması üzerine Eminönü Meydanı, bilhassa Yeni Cami ile Mısır Çarşısı arasının tek geçid olması dolayısı ile trafik bakımından günün hemen her anında tıkanık duruma girmişdir; bu yüzdendir ki 1966 da bu meydan için yeni bir proje hazırlanmış, yukarıda kaydettiğimiz gibi, meydan geniş bir yolun bir parçası hâline gelerek meydanlığını kaybetmişdir (B.: Eminönü Yaya Geçidi Köprüleri). Eski Eminönü Meydanı ve devir devir kaldırılan binâlar (Kroki: Ömer Tel) Eminönü Meydanının zamanımızda caddeleşmiş hâli (Kroki: Hürriyet Gazetesi)