TR
Entries
Examine all the Istanbul Encyclopedia entries from A to Z.
Volumes
Browse A to G volumes published between 1944 and 1973.
Archive
Discover Reşad Ekrem Koçu's works for the entries between letters G and Z.
Discover
Search by subjects or document types; browse through archival docs that are open access for the first time.
About
Istanbul Encyclopedia
Reşad Ekrem Koçu
Web Project
Entries
❯
Volume 9: Diş-Eri
ELVEND BEY (Kerküklü)
Geçen asrın ikinci yarısında yaşamış ve “Zindan Şiirleri” adı altında o devirde İstanbul Cezâevinde bulunan bâzı mahkûmların yazdıkları şiirleri toplayarak eşsiz kıymetde bir antoloji bırakmış olan ve aynı zamanda değerli bir halk ressamı olan Kahveci Nusret (B.: Nusret, Kahveci), eserine mahkûmlar arasında bulunan otuzdan fazla gençin de resmini yaparak ilâve etmiş, onların da hal tercemelerini yazmış, ve ayrıca o devrin cezâevi hayatı üzerine de bâzı hâtıralar ve notlar ilâve etmişdir. Kerküklü Elvend Bey o antolojide adı geçen ve resminin yapıldığı hicrî 1294 (M. 1877) tarihinde 20-21 yaşlarında bulunan bir kürd delikanlısıdır. Resmin altında: “Mîr Elvend Kerkûkînin işbu tasviri zindanda dört duvar karındaşı şeyhimiz Somuncu Baba Hazretlerinin hizmetinde olduğundan terrim olundu. Sene 1294” yazılıdır. Adı geçen Somuncu Baba o tarihlerde cezâevinde katilden mahkûm bektaşı taslağı bir büyücü, üfürükcüdür. (B.: Somuncu Baba). Resmin üst sol köşesinde sözde tına şeklinde: “Mîr Elvend Kerkûkî şâki hubânı zından” yazılıdır; onun altında da delikanlının künyesi yazılıdır: “Künyedir ki: Elvend bir şakî Deli Çıplak Ferhad, bir şakî Karayılan Şehsüvar, bir şakî Mir Elvendi Sâmi, bir Saçlı Ferhad Bey, bir Şeyh Elvend Kerkûkî, bir Şeyh Davud nesli Sultan Salâhaddinden”. Sultan Salâhaddind...
⇓ Read more...
Geçen asrın ikinci yarısında yaşamış ve “Zindan Şiirleri” adı altında o devirde İstanbul Cezâevinde bulunan bâzı mahkûmların yazdıkları şiirleri toplayarak eşsiz kıymetde bir antoloji bırakmış olan ve aynı zamanda değerli bir halk ressamı olan Kahveci Nusret (B.: Nusret, Kahveci), eserine mahkûmlar arasında bulunan otuzdan fazla gençin de resmini yaparak ilâve etmiş, onların da hal tercemelerini yazmış, ve ayrıca o devrin cezâevi hayatı üzerine de bâzı hâtıralar ve notlar ilâve etmişdir. Kerküklü Elvend Bey o antolojide adı geçen ve resminin yapıldığı hicrî 1294 (M. 1877) tarihinde 20-21 yaşlarında bulunan bir kürd delikanlısıdır. Resmin altında: “Mîr Elvend Kerkûkînin işbu tasviri zindanda dört duvar karındaşı şeyhimiz Somuncu Baba Hazretlerinin hizmetinde olduğundan terrim olundu. Sene 1294” yazılıdır. Adı geçen Somuncu Baba o tarihlerde cezâevinde katilden mahkûm bektaşı taslağı bir büyücü, üfürükcüdür. (B.: Somuncu Baba). Resmin üst sol köşesinde sözde tına şeklinde: “Mîr Elvend Kerkûkî şâki hubânı zından” yazılıdır; onun altında da delikanlının künyesi yazılıdır: “Künyedir ki: Elvend bir şakî Deli Çıplak Ferhad, bir şakî Karayılan Şehsüvar, bir şakî Mir Elvendi Sâmi, bir Saçlı Ferhad Bey, bir Şeyh Elvend Kerkûkî, bir Şeyh Davud nesli Sultan Salâhaddinden”. Sultan Salâhaddinden kasıd Sultan Salâhaddin Eyyûbî olacakdır. Bu satırların altında Elvend adı üzerine bir vefik (muska) yazılmışdır: Vefik be nâmı Elvend (Elvend adına muska) (Elif) E - İ taat üzre ola (Lam) L eylü nehâr hazır ola (Vav) V efâkâr ola (Nun) N edim ola (Dal) D ildârı sâdık ola Nusha Elvend adının arab asıllı Türk harfleri ile yazılışına göredir. Elvend Beyin resmi çıplak ayaklı olarak yapılmışdır; Kahveci Nusretin kaydine göre zındanda mahbub delikanlıların çıplak ayakla dolaşması o devirde zindan hayatı geleneği îcâbıdır (B.: Eshâr Nushası; Fetâ Nushası). Kahveci Nusret Kerküklü Elvedin kanlı bir şakî olan ve “Deli Çıplak” lâkabı ile anılan babası Ferhadla birlikde 11 yaşında dağa çıkdığını, babasının katlinden sonra beş yıl daha babasının Diyab ismindeki adamı ile dağda kaldığnı, Diyabın ölü ve Elvendin diri olarak ele geçirildiğini, 16 yaşında olduğu için 30 yıl hapse mahkûm edildiğini, Musul cezâevinde yatar iken ve 19 yaşında iken de bir meseleden istanbul cezâevine nakledildiğini anlatıyor. Aşağıdaki manzûme Kahveci Nusretin ağzından Üsküdarlı halk şâiri Vâsıf Hoca (Vâsıf (Hiç) tarafından yazılmışdır: Şan virdi zındâne yine bir fetâ Kürdîyül asıldır hüsni bî hemtâ Siyehçerde levend Kerkûkî Elvend Kanlı delikanlı o miri yektâ Kûşei zındanın şebçerâğıdır Hüsni kemâlinde tamam çâğıdır Sahrâyi çünûnun aşk ile kükrer Şîrü plengine yürek yağıdır Zındâne düşdükde kopdu velvele Somuncu Babamız yetişdi hele O şâhın yolunda dökülmeden kan Bir aceb sihr ile geçirdi ele Elvendi zeberdest ol servî bülend Eşhebi hûnî hem şûhi bî menend Babanın himmeti kerâmetidir Atdı vahşetini topuklu levend Baba köçeğidir o kürdî dilber Kıyamaz saçını kesmeye berber Diz çöküp hücrede mürşid önüne Okur aşk kitâbın su gibi ezber Akın adı vardır karanın tadı Dirahti meyvadar kaddi şimşâdı On iki imamın aşkına bir hû Üstünde babanın kartal kanadı Bir tâzeye sanem diyüp taparız Nushalar yazar tılsım yaparız Aşku alâkadır yaşatan bizi Bitde örümcekde mânâ ararız Tasvirin nakşettim kıl kalem ile Hem baba sihrini getirdim dile Mekânımız zından zındandır zından Rumûzi aşk ile dolacak çile İşte efendim bu tasvîri Elvend Bedesti Kahveci Nusret hünermend Zından içre gören cümle karındaş Cümlesi yekbezan ittiler pesend Kahveci Nusretin kaydine göre sünnetsiz olan Elvend 23 yaşında iken İstanbul Cezâevinde tantanalı bir meydan düğünü ile sünnet ettirilmiş, Vâsıf Hoca onun için de şu tarih kıt’asını yazmışdır : Davul zurna köçekli pilâv zerde şerbetli Bir âlâ şatafatlı düğün oldu meydanda Tam yirmi üç yaşiyle eşbehime tarihdir Kürd Elvendi Kerkûkî sünnet oldu zındanda 1273 + 23 = 1296 (M. 1878 — 1879) Elvend Beyin tılsımlı resmi (Nusretin resminden Hüsnü eli ile
Theme
Person
Contributor
Hüsnü
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
TÜM KAYIT
Identifier
IAM090856
Theme
Person
Type
Page of encyclopedia
Format
Print
Language
Turkish
Rights
Open access
Rights Holder
Kadir Has University
Contributor
Hüsnü
Description
Volume 9, pages 5028-5030
Note
Image: volume 9, page 5029. There is a printing mistake in the page number.
See Also Note
B.: Nusret, Kahveci; B.: Somuncu Baba; B.: Eshâr Nushası; Fetâ Nushası
Theme
Person
Contributor
Hüsnü
Type
Page of encyclopedia
Share
X
FB
Links
→ Rights Statement
→ Feedback
Please send your feedback regarding Istanbul Encyclopedia records to istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org.
In collaboration with  
Rights Statement
Cookie Policy
LPPD