EN
Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hakkında
İstanbul Ansiklopedisi
Reşad Ekrem Koçu
Web Projesi
Maddeler
❯
9. Cilt: Diş-Eri
ELVEND BEY (Kerküklü)
Geçen asrın ikinci yarısında yaşamış ve “Zindan Şiirleri” adı altında o devirde İstanbul Cezâevinde bulunan bâzı mahkûmların yazdıkları şiirleri toplayarak eşsiz kıymetde bir antoloji bırakmış olan ve aynı zamanda değerli bir halk ressamı olan Kahveci Nusret (B.: Nusret, Kahveci), eserine mahkûmlar arasında bulunan otuzdan fazla gençin de resmini yaparak ilâve etmiş, onların da hal tercemelerini yazmış, ve ayrıca o devrin cezâevi hayatı üzerine de bâzı hâtıralar ve notlar ilâve etmişdir. Kerküklü Elvend Bey o antolojide adı geçen ve resminin yapıldığı hicrî 1294 (M. 1877) tarihinde 20-21 yaşlarında bulunan bir kürd delikanlısıdır. Resmin altında: “Mîr Elvend Kerkûkînin işbu tasviri zindanda dört duvar karındaşı şeyhimiz Somuncu Baba Hazretlerinin hizmetinde olduğundan terrim olundu. Sene 1294” yazılıdır. Adı geçen Somuncu Baba o tarihlerde cezâevinde katilden mahkûm bektaşı taslağı bir büyücü, üfürükcüdür. (B.: Somuncu Baba). Resmin üst sol köşesinde sözde tına şeklinde: “Mîr Elvend Kerkûkî şâki hubânı zından” yazılıdır; onun altında da delikanlının künyesi yazılıdır: “Künyedir ki: Elvend bir şakî Deli Çıplak Ferhad, bir şakî Karayılan Şehsüvar, bir şakî Mir Elvendi Sâmi, bir Saçlı Ferhad Bey, bir Şeyh Elvend Kerkûkî, bir Şeyh Davud nesli Sultan Salâhaddinden”. Sultan Salâhaddind...
⇓ Devamını okuyunuz...
Geçen asrın ikinci yarısında yaşamış ve “Zindan Şiirleri” adı altında o devirde İstanbul Cezâevinde bulunan bâzı mahkûmların yazdıkları şiirleri toplayarak eşsiz kıymetde bir antoloji bırakmış olan ve aynı zamanda değerli bir halk ressamı olan Kahveci Nusret (B.: Nusret, Kahveci), eserine mahkûmlar arasında bulunan otuzdan fazla gençin de resmini yaparak ilâve etmiş, onların da hal tercemelerini yazmış, ve ayrıca o devrin cezâevi hayatı üzerine de bâzı hâtıralar ve notlar ilâve etmişdir. Kerküklü Elvend Bey o antolojide adı geçen ve resminin yapıldığı hicrî 1294 (M. 1877) tarihinde 20-21 yaşlarında bulunan bir kürd delikanlısıdır. Resmin altında: “Mîr Elvend Kerkûkînin işbu tasviri zindanda dört duvar karındaşı şeyhimiz Somuncu Baba Hazretlerinin hizmetinde olduğundan terrim olundu. Sene 1294” yazılıdır. Adı geçen Somuncu Baba o tarihlerde cezâevinde katilden mahkûm bektaşı taslağı bir büyücü, üfürükcüdür. (B.: Somuncu Baba). Resmin üst sol köşesinde sözde tına şeklinde: “Mîr Elvend Kerkûkî şâki hubânı zından” yazılıdır; onun altında da delikanlının künyesi yazılıdır: “Künyedir ki: Elvend bir şakî Deli Çıplak Ferhad, bir şakî Karayılan Şehsüvar, bir şakî Mir Elvendi Sâmi, bir Saçlı Ferhad Bey, bir Şeyh Elvend Kerkûkî, bir Şeyh Davud nesli Sultan Salâhaddinden”. Sultan Salâhaddinden kasıd Sultan Salâhaddin Eyyûbî olacakdır. Bu satırların altında Elvend adı üzerine bir vefik (muska) yazılmışdır: Vefik be nâmı Elvend (Elvend adına muska) (Elif) E - İ taat üzre ola (Lam) L eylü nehâr hazır ola (Vav) V efâkâr ola (Nun) N edim ola (Dal) D ildârı sâdık ola Nusha Elvend adının arab asıllı Türk harfleri ile yazılışına göredir. Elvend Beyin resmi çıplak ayaklı olarak yapılmışdır; Kahveci Nusretin kaydine göre zındanda mahbub delikanlıların çıplak ayakla dolaşması o devirde zindan hayatı geleneği îcâbıdır (B.: Eshâr Nushası; Fetâ Nushası). Kahveci Nusret Kerküklü Elvedin kanlı bir şakî olan ve “Deli Çıplak” lâkabı ile anılan babası Ferhadla birlikde 11 yaşında dağa çıkdığını, babasının katlinden sonra beş yıl daha babasının Diyab ismindeki adamı ile dağda kaldığnı, Diyabın ölü ve Elvendin diri olarak ele geçirildiğini, 16 yaşında olduğu için 30 yıl hapse mahkûm edildiğini, Musul cezâevinde yatar iken ve 19 yaşında iken de bir meseleden istanbul cezâevine nakledildiğini anlatıyor. Aşağıdaki manzûme Kahveci Nusretin ağzından Üsküdarlı halk şâiri Vâsıf Hoca (Vâsıf (Hiç) tarafından yazılmışdır: Şan virdi zındâne yine bir fetâ Kürdîyül asıldır hüsni bî hemtâ Siyehçerde levend Kerkûkî Elvend Kanlı delikanlı o miri yektâ Kûşei zındanın şebçerâğıdır Hüsni kemâlinde tamam çâğıdır Sahrâyi çünûnun aşk ile kükrer Şîrü plengine yürek yağıdır Zındâne düşdükde kopdu velvele Somuncu Babamız yetişdi hele O şâhın yolunda dökülmeden kan Bir aceb sihr ile geçirdi ele Elvendi zeberdest ol servî bülend Eşhebi hûnî hem şûhi bî menend Babanın himmeti kerâmetidir Atdı vahşetini topuklu levend Baba köçeğidir o kürdî dilber Kıyamaz saçını kesmeye berber Diz çöküp hücrede mürşid önüne Okur aşk kitâbın su gibi ezber Akın adı vardır karanın tadı Dirahti meyvadar kaddi şimşâdı On iki imamın aşkına bir hû Üstünde babanın kartal kanadı Bir tâzeye sanem diyüp taparız Nushalar yazar tılsım yaparız Aşku alâkadır yaşatan bizi Bitde örümcekde mânâ ararız Tasvirin nakşettim kıl kalem ile Hem baba sihrini getirdim dile Mekânımız zından zındandır zından Rumûzi aşk ile dolacak çile İşte efendim bu tasvîri Elvend Bedesti Kahveci Nusret hünermend Zından içre gören cümle karındaş Cümlesi yekbezan ittiler pesend Kahveci Nusretin kaydine göre sünnetsiz olan Elvend 23 yaşında iken İstanbul Cezâevinde tantanalı bir meydan düğünü ile sünnet ettirilmiş, Vâsıf Hoca onun için de şu tarih kıt’asını yazmışdır : Davul zurna köçekli pilâv zerde şerbetli Bir âlâ şatafatlı düğün oldu meydanda Tam yirmi üç yaşiyle eşbehime tarihdir Kürd Elvendi Kerkûkî sünnet oldu zındanda 1273 + 23 = 1296 (M. 1878 — 1879) Elvend Beyin tılsımlı resmi (Nusretin resminden Hüsnü eli ile
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Hüsnü
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM090856
Tema
Kişi
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Emeği Geçen
Hüsnü
Tanım
Cilt 9, sayfalar 5028-5030
Not
Görsel: cilt 9, sayfa 5029. Sayfa numarasında baskıdan kaynaklanan bir hata vardır.
Bakınız Notu
B.: Nusret, Kahveci; B.: Somuncu Baba; B.: Eshâr Nushası; Fetâ Nushası
Tema
Kişi
Emeği Geçen
Hüsnü
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
  İş birliğiyle
Kullanım Şartları
Çerez Politikası
KVKK