1881 ile 1882 arasında Yeni Dünya isminde bir çırnıkda Bartınlı Mustafa Kaptan adında bir gemicinin gaayetle makbul tayfası iken Mustafa Kaptanın tütün kaçakçılığından yakalanması üzerine İstanbulda hâmisiz kalmış, Eminönünde Yeni Cami arkasındaki kuşbazlar kahvehanesine çıraklıkla sığınmış güzel bir delikanlı olup devrin kalender şâirlerinden Nebil Kaptan tarafından bir manzûme ile övülmüş, ayrıca, ikisi kahvede şan ve şöhret bulduğuna, biri de ilk defa olarak bir resmini çekdirdiğine üç tarih yazılmışdır; aslının Engürülü olduğu Nebil Kaptan tarafından kaydedilmiş, “Zenâne” lâkabı da çırnıkdaki hizmeti dolayısı ile takılmışdır. Manzûme ve tarihler şunlardır: Hey güzel nedir be sende bu hâlet Bu çalım bu yapuk turfa kıyâfet Ey gözümün nûru gönlüm sürûru Hüsnün olmaktadır gün günden âfet Topukların vurub yalun ayakla Çelmeler takarsun idrâkü akla Gamzei fettânın çakar işmarı Cilveyle işveyle bin tumturakla Şakakda perçemin alnında kâkül Dikenler içinde açmış gonca gül Reşkâveri ezhâr ıtrı şebâbın Başımda belâsın be püskül püskül Çul çaput içinde güzelsin güzel Soyunsan tüm uryan hüsnün bî bedel Velâkin sen şâhı başkaca açar Londrin çuhadan urba alam gel Bıçkın nümâyişin her gün bir türlü Âşûbi cihansın hey Engürülü Hemdemin olmuş bir zeberdest tırıl Yakasında dizi dizi bülb...

1881 ile 1882 arasında Yeni Dünya isminde bir çırnıkda Bartınlı Mustafa Kaptan adında bir gemicinin gaayetle makbul tayfası iken Mustafa Kaptanın tütün kaçakçılığından yakalanması üzerine İstanbulda hâmisiz kalmış, Eminönünde Yeni Cami arkasındaki kuşbazlar kahvehanesine çıraklıkla sığınmış güzel bir delikanlı olup devrin kalender şâirlerinden Nebil Kaptan tarafından bir manzûme ile övülmüş, ayrıca, ikisi kahvede şan ve şöhret bulduğuna, biri de ilk defa olarak bir resmini çekdirdiğine üç tarih yazılmışdır; aslının Engürülü olduğu Nebil Kaptan tarafından kaydedilmiş, “Zenâne” lâkabı da çırnıkdaki hizmeti dolayısı ile takılmışdır. Manzûme ve tarihler şunlardır: Hey güzel nedir be sende bu hâlet Bu çalım bu yapuk turfa kıyâfet Ey gözümün nûru gönlüm sürûru Hüsnün olmaktadır gün günden âfet Topukların vurub yalun ayakla Çelmeler takarsun idrâkü akla Gamzei fettânın çakar işmarı Cilveyle işveyle bin tumturakla Şakakda perçemin alnında kâkül Dikenler içinde açmış gonca gül Reşkâveri ezhâr ıtrı şebâbın Başımda belâsın be püskül püskül Çul çaput içinde güzelsin güzel Soyunsan tüm uryan hüsnün bî bedel Velâkin sen şâhı başkaca açar Londrin çuhadan urba alam gel Bıçkın nümâyişin her gün bir türlü Âşûbi cihansın hey Engürülü Hemdemin olmuş bir zeberdest tırıl Yakasında dizi dizi bülbülü Kaddin sülüs hem nâmın Elif Şekaavetle aşkı eyledin te’lif Bil ki hüsnü şebab yeldir uçar be Hendek beylerine olursun redif TARİH Kuşbazların kahvesi şâhinimin lânesi Meydancıdır Elifim çıraklar dürdânesi Cümlenin maksûdu hem matluubu ol uşakdır Kahve çubuk sohbetin ülfetin bahânesi Kuşbazlar kahvesinin Elifdir şânı süsü Çıkdı o bıçkın için meşhur Elif Türküsü Mücevher tarih oldu darbı meseli meşhur “Çırağın topuklusu kahvenin köpüklüsü” 1299 (M. 1881 — 1882) TARİH Mücevher tarih oldu “Zenâne” şöhretiyle “Kuşbazlar Kahvesine bıçkın Elif şan verdi” 1192 + 107 (Zenâne) = 1299 RESMİ İÇİN TARİH Kaptanın zenânesi kahvehânede çırak Vuruyor levendâne topuğu tırak tırak Onyedi yaşı ile mücevher tarih bırak “Gör efendim güzeldir Elif oğlanın resmi” 1287 + 17 = 1304 (M. 1886 — 1887) Tarih manzûmelerine Zenâne Elifin Kuşbazlar Kahvehanesine çırak olduğu sırada 14 - 15 yaşlarında bulunduğu anlaşılıyor. Bu manzûmeler Üsküdarlı Âşık Râzinin evrâkı metrûkesi arasında bulunmuşdur. Nebil Kaptan “yakasında dizi dizi biti” olan bir “zeberdest tırıl”dan bahsediyor, Âşık Râzi o kıt’anın kenarına “Karanfilci Arab Zeynel iti” diye yazmışdır; ve ayrıca şu satırları yazmışdır: “Meşhur kahbelerden Fıtnat’ın Kalfa Hanımı Arabacı Recebden şöhretini duyduğu Elif’i haylice para harcı ile saydeylemiş ve o tâze uşak ile dünyâ evine girüb tövbekâr olmuşdur (B.: Fıtnat; Kalfa Hanım; Receb, Arabacı)”. TARİH Karı aşmış altmışı oğlan ondokuz yirmi Ammâ elhak dengini buldu civan külhanım Yazdı Üçler Yediler mücevher târihimi “Zenâne Elif ile evlendi Kalfa Hanım” 1288 + 3 + 7 = 1308 (M. 1899) Engürülü Elif’in Bayazıdda Andriyomenas Fotoğrafhânesinde çıkartılmış resmi yıkıldığı güne kadar kahvehânenin duvarında asılı durmuşdur. Vâsıf HİÇ Engürülü Elif (Resim: H. Kutay)