Geçen asır sonları ile asrımız başında yaşamış ermeni asıllı büyük bestekâr ve kemâni; 1858 de Ortaköyde doğdu, kilise mmugannilerinden Manuk Ağanın oğludur, bu zâtin âile adını Avni Aktuç, müellifi Mahmud Kemal İnalın vefâtı ile tamamlanması kendisine bırakılmış “Hoş Sadâ” da “Keseryan” diye kaydetmiş ise âile isimleri Ekserciyan’dır. Bir müddet Ortaköydeki ermeni mektebine devam etmiş ve bir müddet de çilingir çıraklığı yapmış, fakat ne okuma ile ve nede zanaat ile bağdaşamayacağı görülerek dayısı Movses Papazyandan ilk musiki ve keman derslerini alarak, kendisini, tahammülü güç geçim sıkıntıları içinde büyük şöhretine götürecek yola sapmışdır. İlk hocası olan dayısından sonra bestekâr Civan ve Astik Ağalardan faydalandı; kemanda asıl hocası ise Kör Sebuk oldu. Bir piyasa sâzendesi olarka pek genç, 16 - 17 yaşlarında iken Beyoğlunda Caddeikebirde Pirinçci Gazinosunda çalmışdır (B.: Pirinçci Gazinosu). Fakat şöhretine Şehzâdebaşında, Direklerarasında Mehmed Efendinin kıraathânesinde ulaşmışdır ki bu kıraathânenin son zamanlarda Millî Sinema olan binânın yerinde idi. Hayranlarından Ahmed Rasim Bey büyük sanatkârı ilk defa burada gördüğünü söyler. Sonra Fevziye Kıraathânesine devâma başladı ki üstâdâne eserleri artık bütün musiki mahfillerine yayılmış bulunuyordu. Büyük sanatkâr 1...

Geçen asır sonları ile asrımız başında yaşamış ermeni asıllı büyük bestekâr ve kemâni; 1858 de Ortaköyde doğdu, kilise mmugannilerinden Manuk Ağanın oğludur, bu zâtin âile adını Avni Aktuç, müellifi Mahmud Kemal İnalın vefâtı ile tamamlanması kendisine bırakılmış “Hoş Sadâ” da “Keseryan” diye kaydetmiş ise âile isimleri Ekserciyan’dır. Bir müddet Ortaköydeki ermeni mektebine devam etmiş ve bir müddet de çilingir çıraklığı yapmış, fakat ne okuma ile ve nede zanaat ile bağdaşamayacağı görülerek dayısı Movses Papazyandan ilk musiki ve keman derslerini alarak, kendisini, tahammülü güç geçim sıkıntıları içinde büyük şöhretine götürecek yola sapmışdır. İlk hocası olan dayısından sonra bestekâr Civan ve Astik Ağalardan faydalandı; kemanda asıl hocası ise Kör Sebuk oldu. Bir piyasa sâzendesi olarka pek genç, 16 - 17 yaşlarında iken Beyoğlunda Caddeikebirde Pirinçci Gazinosunda çalmışdır (B.: Pirinçci Gazinosu). Fakat şöhretine Şehzâdebaşında, Direklerarasında Mehmed Efendinin kıraathânesinde ulaşmışdır ki bu kıraathânenin son zamanlarda Millî Sinema olan binânın yerinde idi. Hayranlarından Ahmed Rasim Bey büyük sanatkârı ilk defa burada gördüğünü söyler. Sonra Fevziye Kıraathânesine devâma başladı ki üstâdâne eserleri artık bütün musiki mahfillerine yayılmış bulunuyordu. Büyük sanatkâr 1913 de 55 yaşında Kadıköyünde vefat etti; Uzunçayırdaki Ermeni mezarlığına defnedildi. Aşağıdaki satırlar hayranlarından Ahmed Râsimindir: “... zavallı musikişinas ömrünün sonunu fakrü sefâlet içinde geçiriyordu. Bir çok seneden beri çekdiği karaciğer hastalığı senelerden beri uğradığı maddî muzayakanın sîmâsına serptiği sarılığı siyaha tebdil ede ede bîçâreyi kara toprağa kadar sürükledi. “Son bestelerinden olan kesikkerem tarzındaki bir eserceğinin şu iki kıt’asında hâlini ne kadar sâfiyâne tasvir etmişdi: Gamzedeyim devâ bulmam Garibim bir yuva bulmam Kaderimdir hep çekdiğim İnlerim hiç rehâ bulmam Ehli dilin yokdur kadri Uğraşma gel Tatyos gayri Eserin çok kiymetin yok Tâliine gel küs bâri “Bir zamanlar kemanını dinlemek için etrâfında toplanan binlerce dinleyiciden dün cenâzesinde on onbeş kişi bulunamadı. Kadıköy Ermeni Kilisesinde istirâhati ruhu için âyin yapıldığı zaman mâbed gaayet tenha idi. Mezarlıkda kabrini bile âdeden sarıp çeviremedik. “Üç fakir hemşîresi, bir dul zevcesi şimdi mâtemgüzârıdırlar. Türk mûsikisine Rast, Kürdili hicazkâr, Karciğar ve Uşşak peşrevleri ile Rast, Kürdilihicazkâr, karciğar, Sûzinâk ve Hüseynî saz semâilerini ve muhtelif makamlardan pek çok şarkı hediye etmişdir. “Bilhassa Rastdan: Çeşmi cellâdın ne kanlar dökdü Kâğıthânede * Beni dilsîr iderken visîli âh visâli * Meyi lâ’linle dil mestâne olsun “Uşakdan : Rahmi yok bir yâde düşdüm el aman ey gonce dihen * Bu akşam gün batarken gel “Kürdilihicazkârdan: Ehli aşkın neşvegâhı kûşei meyhânedir * İltiyâmı zahmi aşkın var mı doktor çâresi * Ye’sü mâtemhânedir şimdegerû âlem bana “Sûzinâkden : Sûzinâki faslı aşkı söyleyim dinle yeter * Atfetme sakın hançeri üzgânını nâgâh * Gel elâ gözle efndim yânıma “Hüseynîden : Çekdim elimi gayri bu dünyâ hevesinden * Pek cüdâ düşdüm gülimden âh “Hicazdan : Bilsen ne belâ geçdi şu bîçâre serimden. hâfızalardan silinebilir mi? “Notası gaayet kuvvetliydi. Kemanı bir zamanlar pesendîdei mûsikiperveran idi. Şarkı ara nağmelerinin tanziminde kimse onun seviyesine varamamışdır. Peşrevlerindeki letâfetle de ayrıca şöhret kazanmışdı. Karcığar makaamını müteveffa Tatyos’un peşrev ve saz semâisine borcluyuz desem çok görülmüz. Bu makamdan: O mâhitâbe aşka... terkibi ile başlayan çenber usûlünde bir de bestesi olduğunu biliyorum. Kendisi gibi yine bu sanatın hor ve hakir darbeleri altında ezilip terki hayta eden Kemençeci Vasil her ne zaman Tatyosun ustalığından bahsedilse: — O yapsın, ben çalayım!.. derdi. “Hakikatde de pek çok rastladım, Tatyos Vasili ağlamadan dinleyemezdi...” (A. Rasım, Ciddü Mizah). İşrete son derece düşkündü. Kendisini en olgun yaşında yıkan hastalığı da işret ibtilâsından idi. Son zamanlarında bir saz icrâkârı olarak kemanı da eski şöhretini kaybetmişdi, bunu, üzgün bir îmâ ile yukardaki satırlar arasında Ahmed Rasim de kaydediyor. Tatyos Ekserciyanın Karcıgar Sazsemâisi