1934 Belediye Şehir Rehberine göre (Pafta 4/49) Vefâda Kovacılar Caddesi üzerindedir; haziresinin yan duvarı da Taştekneler Sokağı kenarınca uzanır. XVII. yüz yılın ilk yarısında yapılmışdır, kitâbesi bulunmadığı için yapı tarihi kesin olarak bilinmiyor; mimarı da mechuldür, devrinin hassa mimarlarından biri olması gerekir; medresenin bânisi Ekmekcizâde Ahmed Paşa uzunca bir zaman başdefterdarlık yapmış ünlü Osmanlı vezirlerindendir (B.: Ahmed Paşa, Ekmekcizâde, cild 1, sayfa 403; ölümü 1618); türbesi de medresesinin yanında, medrese dershânesine bitişikdir. Kapusu Kovacılar Caddesi üzerinde bulunan medrese, müstatil bir avlunun üç kenarı boyunda 17 odadır; bu odalardan cadde üzerinde türbeye bitişik olanı, tesbit edemediğimiz bir tarihde şahıs mülkiyetine geçmiş, medreseyi içine alan medhali örülerek tecrid edilmiş ve bir dükkân hâline konmuş bulunuyordu. Bir leblebici dükkânıdır; eski medrese odasının ocağından da leblebi kavurmada istifâde edilmekde idi. Kare plânlı olan dershâne avlunun doğu - güney (Kıble) duvarında olup sekiz köşeli bir konak üstünde bir kubbe ile örtülmüşdür. Altlı üstlü iki sıra pencere ile aydınlatılmışdır; alt pencereler dik dörtgen röveli, üst pencereler de yuvarlak kemerlidir, ve içlikli dışlıklı müzeyyen alçı pencerelerdir. Dershâne kapusundan girili...

1934 Belediye Şehir Rehberine göre (Pafta 4/49) Vefâda Kovacılar Caddesi üzerindedir; haziresinin yan duvarı da Taştekneler Sokağı kenarınca uzanır. XVII. yüz yılın ilk yarısında yapılmışdır, kitâbesi bulunmadığı için yapı tarihi kesin olarak bilinmiyor; mimarı da mechuldür, devrinin hassa mimarlarından biri olması gerekir; medresenin bânisi Ekmekcizâde Ahmed Paşa uzunca bir zaman başdefterdarlık yapmış ünlü Osmanlı vezirlerindendir (B.: Ahmed Paşa, Ekmekcizâde, cild 1, sayfa 403; ölümü 1618); türbesi de medresesinin yanında, medrese dershânesine bitişikdir. Kapusu Kovacılar Caddesi üzerinde bulunan medrese, müstatil bir avlunun üç kenarı boyunda 17 odadır; bu odalardan cadde üzerinde türbeye bitişik olanı, tesbit edemediğimiz bir tarihde şahıs mülkiyetine geçmiş, medreseyi içine alan medhali örülerek tecrid edilmiş ve bir dükkân hâline konmuş bulunuyordu. Bir leblebici dükkânıdır; eski medrese odasının ocağından da leblebi kavurmada istifâde edilmekde idi. Kare plânlı olan dershâne avlunun doğu - güney (Kıble) duvarında olup sekiz köşeli bir konak üstünde bir kubbe ile örtülmüşdür. Altlı üstlü iki sıra pencere ile aydınlatılmışdır; alt pencereler dik dörtgen röveli, üst pencereler de yuvarlak kemerlidir, ve içlikli dışlıklı müzeyyen alçı pencerelerdir. Dershâne kapusundan girilince tam karşıda bir mihrab vardır, bundan anlaşılır ki dershâne, medresedeki talebeye aynı zamanda mescid vazifesini görmüşdür; bu duvarda altda mihrabın iki yanında birer, ve üstde, biri mihrab üstünde üç pencere vardır. Kubbenin içi kalem işleri ile tezyin edilmişdir; tezyini motiflerden bu kalem işlerinin XVIII. yüzyıla âid olması icab eder. Avlunun dört yanı, dershâne ile odaların önü baklava başlıklı 19 mermer sütunun taşıdığı kubbeli ruvaklarla çevrilmişdir; ruvak sütunları birbirine ve medrese odalarına, ve kıble yönündeki dershâne ile türbe duvarına fazla sivrice kemerlerle bağlanmışdır. Medresenin Kovacılar Caddesi üzerindeki ön kısmında, büyük kapunun iki yanında dördü solda, üçü sağda 7 oda vardır; yukarda da kaydetdik, bu odalardan sağda türbe duvarına bitişik olanı, şahıs mülkiyetine geçmiş, medreseden tecrid edilerek bir dükkân kalbedilmişdir; küçük kubbelerle örtülmüş diğer altı odanın sokağa bakar birer penceresi, her odada birer ocak ve birer de küçük dolab boşluğu (niş) vardır; soldan sonuncu odaya kısa bir koridorla girilir ki bu odanın dolablığı iki tânedir. Karşıda, medresenin arka yüzünde, ön yüzün mütenâzırı, aynı plâna sâhib 8 oda bulunmaktadır, bir fazla oda, ön yüzdeki kapunun karşılığıdır; bcu cebhede bir değişiklik de, odaların pencerelerinin ruvak altına, dolayısı ile medrese avlusuna bakmasıdır, bu odanın dışarı penceresi yokdur; ve her birinde birer ocak ile ikişer dolab (niş) vardır. Avlunun dershâne karşısına rastlayan kuzey-batı kısmında da 2 oda, hamam - gusulhâne olarak kullanıldığını tahmin ettiğimiz bir mekân ve ayak yolları bulunmaktadır. Odaların pencereleri de dershâne pencerelerinin aynıdır, altlı üstlüdür, altdaki demir kafes şebîkeli, üstdekiler alçı şebîkelidir. Medrese dershânesinin sağ duvarına bitişik olarak inşâ edilmiş olan Ekmekcizâde Ahmed Paşanın türbesi de merkezi bir kubbe ile örtülmüşdür. Dershâne ile türbe arasındaki duvarda, her iki mekâna nazır altlı üstlü üç pencere vardır, altdakiler dik dörtgen röveli, üstdekiler kemerli ve alçı şebîkelidir; türbenin cadde üzerindeki yüzünde de, bunların mütenazırı altlı üstlü üçerden altı pencere bulunmaktadır. Türbeye medresenin hazîresinden girilir. Türbede, kitabe, levha taşımayan büyüklü küçüklü dokuz tahta sanduka vardır; kesin tarih kaydı ile, İstanbulda vefat eden Ekmekcizâde Ahmed Paşa bu türbeye defnedilmişdir, diğer sekiz kabir de âilesi efradına âid olacakdır. Medresenin Taştekneler Sokağı köşesinde pek hazin bir durumda bir sebil vardır. Beyaz mermerden, gaayet ince işciliği olan stalaktit başlıklı üç sütunun ve aralarındaki geometrik motifli demir şebîkelerin alt kısımlarına kadar toprağa gömülmüş olan bu sebilin de kitâbesi yokdur; işciliğinden, medreseden sonra yapılmış olduğunu tahmin ediyoruz. Medresenin hazîresi de pek perişan bir haldedir, hemen bütün kabir taşları toprağa gömülmüşdür. Ekmekcizâde Ahmed Paşa Medresesinin cadde cebhesi kesme köfeki taşından, diğer aksamı da tuğla ile karışık kesme taşdan yapılmışdır. Onyedinci yüzyılın sâdeliği içinde çok güzel eserlerinden biridir. Uzun zaman bakımsız kalmış, bir ara dilenci kılıklı bir takım insanlar tarafından işgal, ve hayli tahrib ve telvis edilmişdir. Bu güzel eser 1963 yılında Vakıflar Umum Müdürlüğünce tahliye ettirilmiş, restore edilmeye değer binalar arasına alınmış, 1966-1967 yıllarında başlanan restorasyonu bu satırların yazıldığı 1968 yılı şubatında bitmek üzere idi ve restorasyonu yüksek mimar Câhide Tamer yapmakda idi. Erdem YÜCEL Ekmekcizâde Ahmed Paşa Medresesi (Kroki - plân: Ömer Tel)