Anadolu yakasında Kartal’ın Yunus mevkiinde, demiryolu boyunda, Yunus tren istasyonunun hemen karşısındadır, bu iş alanında Türkiyenin en büyük müesseselerinden biridir. 1941 yılında, İkinci Cihan Harbinin çok buhranlı bir devrinde Dr. Nejad Ferid Eczâcıbaşı tarafından kurulmuşdur, fabrikanın bir prospektusunda “Bir fincanın, bir kâsenin çok güçlükle bulunduğu zamanlardı” deniliyor. Yunus mevkiinde çok mütevâzı olan bu temel tesisde küçük bir fırın etrafında sekiz on işçi çalışmışdır; bâzı sofra eşyâsı ve bu arada deneme mâhiyetinde vazolar, resimler ve teyzinî Türk motiflerini taşıyan duvar tabakları yapılmışdır. Fakat bu temel tesisin en büyük işi memleket topraklarının etüdü ile kalifiye işçiler yetişdirmesi olmuşdur, ve yetişdirdiği elemanın sağladığı imkândan faydalanan müessese 1945 senesinde ilk hamlesini yaparak orta çapda bir seramik fabrikası hâline gelmişdir; ve sofra eşyâsı ile süs eşyasının yanında ikinci bir işletme kurmuş, porselenden sıhhî tesisat malzemesi îmâline başlamışdır, bu ikinci işletmesi de 1958 de ikinci bir hamle ile Türkiyenin ilk seramik fabrikası olarak ticârî alana açılmışdır; 1958 de Eczâcıbaşı Seramik Fabrikası 365 işçinin çalışdığı, 16.000 m2 lik bir sâhada ve 64 metre boyunda iki fırını bulunan bir fabrika olmuşdu, Türkiye piyasasına arz ettiği...

Anadolu yakasında Kartal’ın Yunus mevkiinde, demiryolu boyunda, Yunus tren istasyonunun hemen karşısındadır, bu iş alanında Türkiyenin en büyük müesseselerinden biridir. 1941 yılında, İkinci Cihan Harbinin çok buhranlı bir devrinde Dr. Nejad Ferid Eczâcıbaşı tarafından kurulmuşdur, fabrikanın bir prospektusunda “Bir fincanın, bir kâsenin çok güçlükle bulunduğu zamanlardı” deniliyor. Yunus mevkiinde çok mütevâzı olan bu temel tesisde küçük bir fırın etrafında sekiz on işçi çalışmışdır; bâzı sofra eşyâsı ve bu arada deneme mâhiyetinde vazolar, resimler ve teyzinî Türk motiflerini taşıyan duvar tabakları yapılmışdır. Fakat bu temel tesisin en büyük işi memleket topraklarının etüdü ile kalifiye işçiler yetişdirmesi olmuşdur, ve yetişdirdiği elemanın sağladığı imkândan faydalanan müessese 1945 senesinde ilk hamlesini yaparak orta çapda bir seramik fabrikası hâline gelmişdir; ve sofra eşyâsı ile süs eşyasının yanında ikinci bir işletme kurmuş, porselenden sıhhî tesisat malzemesi îmâline başlamışdır, bu ikinci işletmesi de 1958 de ikinci bir hamle ile Türkiyenin ilk seramik fabrikası olarak ticârî alana açılmışdır; 1958 de Eczâcıbaşı Seramik Fabrikası 365 işçinin çalışdığı, 16.000 m2 lik bir sâhada ve 64 metre boyunda iki fırını bulunan bir fabrika olmuşdu, Türkiye piyasasına arz ettiği yıllık mâmulatı 3000 ton idi. Bu suretle Türkiyeye senede 1.250.000 dolarlık bir döviz tasarrufu sağlamış bulunuyordu. 1964 de fabrikanın ikinci işletmesinin genişletilmesi hazırlığına balşandı, 27.000.000 TL. tutarında bir yatırıma mal oalcak bu yeni tesis her biri 65 metre boyunda iki fırını ve 123 metrelik tünel fırın ile 1966 yılı eylülünde işletmeye açıldı; fabrikanın işgal ettiği sâha da 25.000 m2 ye yükselmiş bulunuyordu, senelik mâmulât kapasitesi 9000 ton olmuşdu, ve fabrikada 840 kalifiye işçi çalışıyordu. Fabrikanın son zamanlarda basılmış bir prospektusunda şunlar yazılıdır: “1967 de 14.000 tona çıkacak yıllık üretim gücü ile Eczâcıbaşı Seramik Fabrikası Balkanların ve Yakın ve Orta Doğunun en büyük sıhhî tesisat malzemesi fabrikasıdır”. Aşağıdaki satırları da talebimiz üzerine Dr. Nejad Ferid Eczâcıbaşının hususî kaleminden gönderilmiş notlardan alıyoruz: “Bugüne kadar klâsik ve modern olmak üzere süs ve mutfak eşyası ile evler için sıhhı tesisat imâl etmekde olan seramik fabrikası, çok yakında mekteb, hastahâne ve kışla gibi yerlerde kullanılmak üzere büyük boyda ve haricî tesislere çok mukaavim bir malzeme olan vitrous china ile foyarton’dan mâmul sıhhî tesisat ve ayrıca keralit duvar plâkası îmâline başlayacakdır. “Memleketin bütün sıhhî tesisat ihtiyacını karşıladıkdan sonra önümüzdeki yıl (1968) ihrâcâta başlayacak olan fabrikanın, îmâlât kalite ve prodüktivitesi Almanya ayarında, fiyatları ise dış piyasalara nazaran daha ucuz olduğu için kendine kolayca pazar bulması mümkün olacakdır. “Eczâcıbaşı Seramik Fabrikası da, Eczâcıbaşı İlâç Fabrikası gibi çevresinin kültürel ve sosyal meseleleri ile ilgilenerek mümkün olan yardımda bulunmayı kendisi için bir vazîfe ad etmişdir. Ayrı bir talebe okutma fonu, ilâc fabrikası ile müşterek dinlenme kampı, yardımlaşma sandığı, ikaametgâh kooperatifi ve çocuk kreşi ile yaşlılık sigortası konusunda hazırlanmakda olan programları vardır”. Eczâcıbaşı Seramik Fabrikaları bir Anonim Şirket olarak idâre edilmekdedir, şirketin idâre meclisi başkanı Dr. Nejad Ferid Eczâcıbaşıdır. 1967 temmuzunda seramik fabrikasının umum müdürlüğünde eski vakıflar umum müdürü Bay Orhan Çapcı bulunuyordu; umum müdür muavini Bay Çetin Tokcan, teknik müdür yüksek mühendis Adnan Turgul idi. Süsleme işlerini yapan birinci işletmenin başında da Güzel Sanatlar Akademisi öğretim üyelerinden Bay Sâdi Diren bulunuyordu. Bibl.: Müesseseden alınan notlar; R.E.K., Ziyat notları.