İstanbul sularının geçici balıklarındandır; “Dülger” adını taşımasının sebebi, vücudunu teşkil eden kemik - kılçıklar arasında destere, keser, burgu, çekiç gibi dülger âletlerine az çok benzeyen kemikler bulunmasıdır; bundan dolayı Fransızlar da “forgeron = demirci” derler. Fransa halk ağzındaki adı ise “Sen Piyer (Saint Pierre) Balığı”dır; rivâyet edildiğine göre Sen Piyer bu balığı tuttuğunda denizden çıkarken inlemeye başlamış, Aziz de balığı sağ elinin iki parmağı ile tutarak: — Haydi git.. âilenden ayrılma!.. diye denize atmış; balığın iki yanında parmak izi şeklinde iki kara damga vardır ki Sen Piyerin parmak izleri imiş. Bu hikâye memleketimiz hiristiyanları arasında da söylenir. Hakikatde de Dülger Balığı denizden çıkarılır iken iniltiye benzer bir ses çıkarır. Vücudu yassı ve yumurta şeklinde (beyzî, elips)dir; vücudun hemen üçde birini baş teşkil eder; başı ve gövdesi bir takım dikenli pul ve kemiklerle örtülüdür. Yelesi on aded büyük dikenden ibâret olup bu dikenler arasındaki derinin orta uçları, ip gibi, yele yüksekliğinin iki üç misli uzundur, dokuz örgü kadın saçını andırır. Yelesine bağlı ve kuyruk sokumuna kadar uzanan sırt yüzme kanadı yirmi iki kılçıkdan müteşekkildir. Makad yüzme yüzme kanadı iki kısımdır, birincisi makada bitişik, dört aded uzun dikenden ve b...

İstanbul sularının geçici balıklarındandır; “Dülger” adını taşımasının sebebi, vücudunu teşkil eden kemik - kılçıklar arasında destere, keser, burgu, çekiç gibi dülger âletlerine az çok benzeyen kemikler bulunmasıdır; bundan dolayı Fransızlar da “forgeron = demirci” derler. Fransa halk ağzındaki adı ise “Sen Piyer (Saint Pierre) Balığı”dır; rivâyet edildiğine göre Sen Piyer bu balığı tuttuğunda denizden çıkarken inlemeye başlamış, Aziz de balığı sağ elinin iki parmağı ile tutarak: — Haydi git.. âilenden ayrılma!.. diye denize atmış; balığın iki yanında parmak izi şeklinde iki kara damga vardır ki Sen Piyerin parmak izleri imiş. Bu hikâye memleketimiz hiristiyanları arasında da söylenir. Hakikatde de Dülger Balığı denizden çıkarılır iken iniltiye benzer bir ses çıkarır. Vücudu yassı ve yumurta şeklinde (beyzî, elips)dir; vücudun hemen üçde birini baş teşkil eder; başı ve gövdesi bir takım dikenli pul ve kemiklerle örtülüdür. Yelesi on aded büyük dikenden ibâret olup bu dikenler arasındaki derinin orta uçları, ip gibi, yele yüksekliğinin iki üç misli uzundur, dokuz örgü kadın saçını andırır. Yelesine bağlı ve kuyruk sokumuna kadar uzanan sırt yüzme kanadı yirmi iki kılçıkdan müteşekkildir. Makad yüzme yüzme kanadı iki kısımdır, birincisi makada bitişik, dört aded uzun dikenden ve bu dikenler arasında gerili deriden müteşekkildir, yelesine benzer; ikinci kısmı ise 20 - 21 kılçıklı olub kuyruk sokumuna kadar uzanır ve sırt yüzme kanadı büyüklüğündedir. Karın kanadları ince ve uzun, birer dikenli ve altışar çift kılçıklıdır. Ufak olan yan kanatları ise gaayet ince kılçıklıdır. Başı, sırtı, vücudunun arka tarafı kahve rengi, sarımtırak ve sincâbî renkli ve kısmen yaldızlıdır. Karnının ön tarafı beyazdır. Yüzme kanadları vücudunun rengindedir, bazan soluk bir yeşil renk vardır. Ağzı gaayet genişdir, kadife dişlerle mücehhezdir. Sarımtırak gözleri başının tepesindedir. Vücudunun iki yanında ve tam ortada yuvarlak birer kara damga vardır ki âdeta parmak izine benzer, ki bu balığın hiristiyanlarca Havvâriyundan Sen Piyere nisbet edilmesi bu damgalar dolayısı iledir. Kuyruk kanadı yelpâze şeklindedir. Vücudunun çevresinde, altda ve üstde birer sıra ucu sivri pulları vardır. Büyükleri 8 - 10 kilo ağırlığında ve yarım metro boyundadır. Hayvânatı mukasşere, balık yumurtaları ve yavruları yer. İstanbul sularına Akdenizden gelip girer; sardalya, kolyos ve emsâli geçici balıkları kovalayarak Karadeniz Boğazına girer fakat Karadenize çıkmaz, yukarı boğazdan geri döner. İstanbul Balıkhânesine senede 1000 - 1200 aded (3000 - 4000 kilo) Dülger Balığı gelir (1915 istatistiği). Adalar civârında, sonbahar ve kış mevsimlerinde tutulur. Derin su balığıdır. Bizde sûreti mahsusada tutulmaz, ığrıp ile çevrilen uskumru, sardalya (ateşbalığı) ve hamsi balıkları ile beraber çıkar. Dalyanlara da girer. Sudan çıkar çıkmaz, pek tez ölür. Şiddetli fırtınalarda sersemleşir ve deniz yüzüne baygın olarak çıkar; baygın dülger balıklarının balıkçılar, sandalcılar tarafından el ile toplandığı çok görülmüşdür. Yalnız pek tâze iken yenilir, lezzetli bir eti olduğu halde makbul balıklardan değildir, günlük balık piyasasının dâima ucuz balıkları arasında satılır, alıcıları da hemen hep gayri müslimlerdir. Bibl.: Karakin Bey Deveciyan, Balık ve Balıkçılık. Dülger Balığı (Resim: Ömer Tel)