1870 ile 1881 arasında Galatada haşarat yatağı bitirim yeri bir batakhâne; Topcular Caddesi (Necâtibey Caddesi) üzerinde idi; Uzun Kahvehâne diye de anılırdı; Üsküdarlı halk şâiri Âşık Râzinin verdiği mâlûmata göre aynı zamanda bir kumarhâne-esrar tekkesi, şirvan adı verilir asma katında her gece kırk elli hâneberduş yatıb barınır imiş. Kimin tarafından işletildiği bilinmiyor, kalender halk şâiri : “1300 de içinden çıkan yangında yandı; bu batakhânede yatanlardan on kişi de yanarak öldü” diyor. Bu fâciada yanarak ölenlerden hüviyetleri tesbit edilen yedi kişi şunlar imiş : “Kahvehâne uşağı 19 yaşında Sakızlı Tiryandafil, kahvehâne uşağı 16 yaşında Sakızlı Yamandi veledi Kosti, sabıkai mükerrere eshâbından 35 yaşında İstemat veledi Andon, sâbıkai mükerrere eshâbından 40 yaşında arabacı Arab Zeynel bin Abdullah, Kaatil diye mülakkab 70 yaşında kayıkcı Hasan Baba, hâneberduş esnâfı mühmelândan 16 yaşında Bursalı Derviş bin Mehmed, hâneberduş esnâfı mühmelândan 22 yaşında Arnavud Ramo bin İdris”. Âşık Râzi bu kahvehaneyi ve yangını tavir yolunda yazdığı manzûmede, yangının, hallac çırağı iken bu kahvehâneye düşürülmüş bir laz genci tarafından, buranın sâkinleri eşirrâdan gördüğü vahşet ve şiddet karşısında cinnet getirerek intikâm kasdı ile kundaklanarak çıkarıldığını îmâ ediyor; man...

1870 ile 1881 arasında Galatada haşarat yatağı bitirim yeri bir batakhâne; Topcular Caddesi (Necâtibey Caddesi) üzerinde idi; Uzun Kahvehâne diye de anılırdı; Üsküdarlı halk şâiri Âşık Râzinin verdiği mâlûmata göre aynı zamanda bir kumarhâne-esrar tekkesi, şirvan adı verilir asma katında her gece kırk elli hâneberduş yatıb barınır imiş. Kimin tarafından işletildiği bilinmiyor, kalender halk şâiri : “1300 de içinden çıkan yangında yandı; bu batakhânede yatanlardan on kişi de yanarak öldü” diyor. Bu fâciada yanarak ölenlerden hüviyetleri tesbit edilen yedi kişi şunlar imiş : “Kahvehâne uşağı 19 yaşında Sakızlı Tiryandafil, kahvehâne uşağı 16 yaşında Sakızlı Yamandi veledi Kosti, sabıkai mükerrere eshâbından 35 yaşında İstemat veledi Andon, sâbıkai mükerrere eshâbından 40 yaşında arabacı Arab Zeynel bin Abdullah, Kaatil diye mülakkab 70 yaşında kayıkcı Hasan Baba, hâneberduş esnâfı mühmelândan 16 yaşında Bursalı Derviş bin Mehmed, hâneberduş esnâfı mühmelândan 22 yaşında Arnavud Ramo bin İdris”. Âşık Râzi bu kahvehaneyi ve yangını tavir yolunda yazdığı manzûmede, yangının, hallac çırağı iken bu kahvehâneye düşürülmüş bir laz genci tarafından, buranın sâkinleri eşirrâdan gördüğü vahşet ve şiddet karşısında cinnet getirerek intikâm kasdı ile kundaklanarak çıkarıldığını îmâ ediyor; manzûme şudur : Gündüz kahvehâne gice hoteldir Îcâbında meyhâne bedeldir Topcularda mâlûm meşhur Dragon Nice şâbü fetâ gence makteldir Tophânenin odur Dârülnedvesi Bir düşen giymekde şeytan kisvesi İçilüb şerbeti hüsni bekâret Güzellerin kalır posa telvesi Sükkânında ne din ne mezheb tarik Irkı milliyeti edilmez tefrik Cehenneme kütük pelidü şaki Râhi dalâletde şeytana refik Mühmel dilberâna hâcedir İblis Eşîrrâ kurmuşdur fisk üzre meclis Sayd idüb soydukda toy civanları Libası katrânî iderler telbis Kılıcı vururlar kıza oğlana Bire üç koyarlar beyi bulana Otuzbir pırafa pişpirik piket Alkış tutarlar bir palaz yolana Sirkaflı kâğıdla kurub şirketi Alırlar üstünden pantol ceketi Ayakda kundura çoraba kadar Soymakda itlerin var mahâreti Kurulmuş geride bir koca şirvan Zeberdest haytalar piri nâtüvan Balık istifi olub yaturlar Hem dahi bir nice kemân ebruvan Kârı kumar içki duman şeytanet Gılzeti sefâlet içre mel’anet Tişei fuhş ile bâğı ismeti Harâbezâr ider kavmi bed tıynet Olmuş da zehrâlûd yabânî mantar Şakî âguuşinde mestâne yatar Hurda ve paspala ve toprağa fit Bir nice gül gonca husni muattar Dragon harîkin idelim beyan Esrârı değildir cümleye ayan Enkaaz âresinde on kadar cesed Çıkdı ki cümlesi serâpâ uryan Ol harik gicesi ıskarça yatan Kimi pîrü kâhil hem şâhi bütan Dragonda belki kırk kişi varmış Kurtarmış kendini dışarı atan Cümlesi uryan ol gürûhi bednam Sığınmış civarda bulub bir hamam Dimişler tahkîke gelen komsere Yangın kazâ değil kundak intikam Âteşi seyrider gözler müntakim Gördüm bir mürâhik tâze civan kim Bir yalın ayaklı pırpırı oğlan Teşhîse istemez müneccim hekim Rûyi dilberinde cinnet nümâyan Yan Dragon dirdi cayır cayır yan Altun adım sende çıkdı bakıra Kâşki ben olsaydım kundağı koyan Kulunuz bu Âşık Râzi efendim Dragon ahvâlin andan öğrendim Anda gördüklerin hem çekdiklerin Nakleyledi bir bir ol şehlevendim Bir eyyam hânemde kaldı biçâre Şefkat ile tîmar edildi yâre Çirkâbı mezellet içinden alub Şerefin iâde eyledim yâre İsmi şerîfini diyemem anın Bini bir paraya yoksa bühtanın Kundakcı aralar zîrâ harîke Başına belâlar yağar oğlanın Huyumdur duramam yazmasam olamaz Müslüman laz oğlu o mühmel şehbaz Düşmeden Dragon nâm o kahveye Hallac idim didi o şûhi dilbaz Ustam Köroğlunun Ayvazı idim Velâkin kiymetü kadrim bilmedim Hayta hezeleye uydurub ayak Dragonda buldum bir gice kendim Esrar ile kumar sözün doğrusu Âdemde iffetü nâmus oğrusu Beş parasız kaldım beş gün içinde Harâret söndürdü buzluca bir su Fes pantol pabuçla fermene cebken Kumarda soyuldum hep mastor iken İşte çul çaputla ayaklar çıplak Sarıkız da oldu başda fesleğen TARİH Hallac Ayvazı pırpırı haylaz İffetin hem aklın yitirmiş palaz Yazdım yitirdiği cevherle târih “Yakdı Dragonu deli çakır laz” 130 (1882) Bibl.: Râzi, Defter; Vâsıf Hiç, Not.