Asıl adı ile Sultan Süleyman Hamamı; Süleymaniyede Süleymâniye Camii Külliyesinin hamamıdır, yakınında bulunan bir sıra demir dökmeci dükkânına nisbetle halk ağzında Dökmeciler Hamamı adı ile anıla gelmişdir; Mimar Sinanın eseri bir tek hamamdır; evi de o civarda bulunan büyük sanatkârın, külliyenin tamamlanması tarihi olan 1557 den sonra 1588 de vefatına kadar geçen otuz küsür sene hep bu hamamda yıkandığı söylenir, hattâ yüz yıllar boyunca elden ele geçerek teberrüken saklanmış kırık bir çini fincan parçası Mimar Sinan kahve fincanı parçasıdır diye gösterilirdi. Câmekân büyük bir kubbe ile örtülmüşdür. Câmekândaki ahşab soyunma bölmeleri XIX. yüz yılda yapılmışdır, bu arada ahşab bir merdivenle çıkılır önü parmaklık korkuluklu bir ahşab koridor boyuna da üst kat soyunma odaları ilâve edilmişdir. Zemini mermer döşeli câmekânın ortasında da kenarlar tırtıllı yekpâre mermerden, çift çanaklı bir fıskiye vardır; soğukluk bir küçük kubbe ve bir küçük yarım kubbe ile örtülmüş olup sağda yine küçük bir kubbe ile örtülü bir soğuk halvet vardır. Sol tarafda yarım kubbe altından geçilerek tones örtülü bir geçide girilir ki bir göz ayak yolu ile bir temizlik yeri vardır. Harâreye, asıl yıkanma yerine, soğuklukdaki yarım kubbe altında bulunan bir kapudan ve birer küçük kubbe ile örtülü ik...

Asıl adı ile Sultan Süleyman Hamamı; Süleymaniyede Süleymâniye Camii Külliyesinin hamamıdır, yakınında bulunan bir sıra demir dökmeci dükkânına nisbetle halk ağzında Dökmeciler Hamamı adı ile anıla gelmişdir; Mimar Sinanın eseri bir tek hamamdır; evi de o civarda bulunan büyük sanatkârın, külliyenin tamamlanması tarihi olan 1557 den sonra 1588 de vefatına kadar geçen otuz küsür sene hep bu hamamda yıkandığı söylenir, hattâ yüz yıllar boyunca elden ele geçerek teberrüken saklanmış kırık bir çini fincan parçası Mimar Sinan kahve fincanı parçasıdır diye gösterilirdi. Câmekân büyük bir kubbe ile örtülmüşdür. Câmekândaki ahşab soyunma bölmeleri XIX. yüz yılda yapılmışdır, bu arada ahşab bir merdivenle çıkılır önü parmaklık korkuluklu bir ahşab koridor boyuna da üst kat soyunma odaları ilâve edilmişdir. Zemini mermer döşeli câmekânın ortasında da kenarlar tırtıllı yekpâre mermerden, çift çanaklı bir fıskiye vardır; soğukluk bir küçük kubbe ve bir küçük yarım kubbe ile örtülmüş olup sağda yine küçük bir kubbe ile örtülü bir soğuk halvet vardır. Sol tarafda yarım kubbe altından geçilerek tones örtülü bir geçide girilir ki bir göz ayak yolu ile bir temizlik yeri vardır. Harâreye, asıl yıkanma yerine, soğuklukdaki yarım kubbe altında bulunan bir kapudan ve birer küçük kubbe ile örtülü iki geçid halvetden geçilerek girilir, bunlardan ikincisinin gerisinde de ayrıca küçük bir kubbe ile örtülü bir halvet vardır. Bu halvete “Hünkâr Halveti” denilirdi; rivâyete göre Kanunî Sultan Süleyman, azametli ve haşmetli külliyesi bu hamam ile tamamlandığında, hamamın açıldığı gün teberrüken gelmiş ve bu halvetde yıkanmışdı. Yüz yıllar boyunca has müşterileri Süleymâniye medreselerinin talebeleri olan Dökmeciler Hamamındaki Hünkâr Halveti de sonraları müderris (profesör) yardımcılarına, muid efendilere tahsis edilmişdi. Harâre, bir göbek taşı etrafında dört halvet ile dört sofradan mürekkebdir; sofalar beşik kubbe, halvetler birer küçük kubbe, göbek taşı sahnı da ikişer ikişer sekiz mermer sütün ve bunlar arasına atılmış kemerler üstünde bir kubbe ile örtülmüşdür. Dökmeciler Hamamı şahıs mülkiyetine geçmiş bulunup yirmi yıldan fazladır ki işletilmemekte, kapalı bulunmaktadır. 1940-1941 arasında iplik atölyesi olarak kullanılmışdır. Sanat eserine karşı duygusuz, sâdece kese çıkarını düşünür insan sûretinde köstebekler tarafından mermer döşemeleri, kurnaları, ayna taşları oyularak, sökülerek mahvolmanın meş’um çarkına girmişdir; câmekân kubbesi’nin kurşunları hırsızlar tarafından sökülmüş, 1967 başlarında 800 kilo kurşun ile beş hırsız yakalanmışdır. Unutmamalıdır ki bu hamam sâdece kendi başına bir Mimar Sinan yapısı mimârî âbide değil, muazzam ve muhteşem Süleymaniye Külliyesinin bir parçasıdır. Bu felâketi ancak ve ancak devlet eli önleyebilir, Dökmeciler Hamamı diye anıla gelmiş Kanunî Sultan Süleyman Hamamını devlet eli kurtarabilir. Devir devir ikazlarımız yetkililerin kulakları ile değil, taş duvarlarla karşılaşmışdır. Dökmeciler Hamamında, yüz yıllar boyunca kullanılmış bir “Sarılık Tası” vardı; dövme bakırdan içi dışı yazılı, nakışlı bu hamam tası da Mimar Sinanın kullandığı tas olarak bilinir, sarılık hastalığına tutulmuş olanların bu hamama gelerek yıkanırken bu tasla su dökünmelerinin şifâlı olduğu söylenirdi; bir kenarına, bir tel ile üstlerinde duâlar yazılı bakır levhacıklar bağlı idi. Bu tasın da ne olduğu bilinmiyor. Dökmeciler Hamamının adı meşhur “Tayyarzâde Mehmed ağa yahud Binbirdirek Batakhânesi” hikâyesine karışmışdır. Reşad Ekrem Koçu bu konuyu yeniden işler, genişletir iken, batakhâne hesâbına çalışan bir çeteye mensub Mahşer Midillisi Bursalı Câfer Oğlanı, gece hırsızı Yandım Aliyi ve haydud Arnavud Sinanı bu hamamda buluşturmuş, ve “Dökmeciler Hamamı Meşvereti” adını verdiği faslı, eserin sürükleyici mâcerâ havası içinde hünerle işlenmişdir. Dökmeciler Hamamı (Resim : Turan Açıksöz; plân : H. Gluek) Dökmeciler Hamamında Câmekân (Resim : Turan Açıksöz) Dökmeciler Hamamında Harâre “Tayyarzâde Hikâyesi” resimlerinden hamamda gizli toplantı sahnesi (Sabiha Bozcalı’nın kompozisyonu)