Muzikai Hümâyunun (Osmanlı Sara Bandosunun) kurucu denilmeye lâyık italyan asıllı ünlü mûsiki muallimi, bando şefi; Türkiyede batı müziği uğraşan saz icrâkârlarının ilk kuşağını yetiştiren sanatkâr, ve Türkiyeye ikinci bir vatan gibi bağlanmış bir sîmâ; 1788 de kuzey İtalyada Alp Dağları eteklerinde Bergamo kasabasında da doğdu, ünlü italyan opera besteci Gaetono Donizettinin (1797-1848) dokuz yaş kadar büyük kardeşidir ilk musikî derslerini amcası Carini (Karini) den aldı. Birinci Napaléon tarafından kuzey İtalyanın işgaalinden az sonra, 1808 de, yirmi yaşında iken askere alındı, İmparatorun ordusunda 7. İtalyan Alayının bando efrâdı arasında Napoléonun Avusturya ve İspanyadaki bütün muharebelerine iştirâk etti, ve Napoléona o kadar sadakat ile bağlandı ki, İmparator Fontaineblean (Fontenblo) da tahtdan çekilip Elbe Adasındaki menfâsına gönderilir iken küçücük bir bando takımının içinde ve kendi isteği ile o da Elbeye gitti; Napoléon bu adadan gizlice Fransaya döndüğü sırada da aynı küçük gemide, bir birlikde, imparatorun yanında bulunan, tarihde 100 gün saltanatı diye anılan bu devirde Waterloo Muhârebesine iştirâk etti ve Napoléon’un kesin mağlûbiyetinden sonra 1815 27 yaşında memleketine döndü. Sardunya (Piyemonte) kırallığı ordusunda bir alay bandosunun şefliğine tâyin edild...

Muzikai Hümâyunun (Osmanlı Sara Bandosunun) kurucu denilmeye lâyık italyan asıllı ünlü mûsiki muallimi, bando şefi; Türkiyede batı müziği uğraşan saz icrâkârlarının ilk kuşağını yetiştiren sanatkâr, ve Türkiyeye ikinci bir vatan gibi bağlanmış bir sîmâ; 1788 de kuzey İtalyada Alp Dağları eteklerinde Bergamo kasabasında da doğdu, ünlü italyan opera besteci Gaetono Donizettinin (1797-1848) dokuz yaş kadar büyük kardeşidir ilk musikî derslerini amcası Carini (Karini) den aldı. Birinci Napaléon tarafından kuzey İtalyanın işgaalinden az sonra, 1808 de, yirmi yaşında iken askere alındı, İmparatorun ordusunda 7. İtalyan Alayının bando efrâdı arasında Napoléonun Avusturya ve İspanyadaki bütün muharebelerine iştirâk etti, ve Napoléona o kadar sadakat ile bağlandı ki, İmparator Fontaineblean (Fontenblo) da tahtdan çekilip Elbe Adasındaki menfâsına gönderilir iken küçücük bir bando takımının içinde ve kendi isteği ile o da Elbeye gitti; Napoléon bu adadan gizlice Fransaya döndüğü sırada da aynı küçük gemide, bir birlikde, imparatorun yanında bulunan, tarihde 100 gün saltanatı diye anılan bu devirde Waterloo Muhârebesine iştirâk etti ve Napoléon’un kesin mağlûbiyetinden sonra 1815 27 yaşında memleketine döndü. Sardunya (Piyemonte) kırallığı ordusunda bir alay bandosunun şefliğine tâyin edildi (B.: Muzikai Hümâyun). 1826 da İkinci Sultan Mahmud Yeniçeri Ocağını kaldırdıkdan ve Arâkiri Mansûrei Muhammediye adı ile yeni türk ordusunu kurdukdan sonra, Sarayda Enderunu Hümâyundaki genclerden bir bando takımı kurdu, bu bando, batı memleketlerinde askerî bandoların örneğinde ilk türk askerî bandosu oldu, ve öğretmen şefliğine Manguel adında bir fransız tâyin edildi, fakat bu zat, Enderunlu gençlere hiç bir şey öğretmedi, bunun üzerine Sardunya (Piyemonte) Devletinin İstanbuldaki elçisinin tavsiyesi ve aracılığı ile Giuseppe Donizetti İstanbula dâvet edildi, ve sanatkâr İstanbula getirmek için sûreti mahsusada yelkenli bir osmanlı gemisi gönderildi. G. Donizett’nin hoca ve şeflik kiymetleri hakkında o güzel şeyler anlatılmışdı ki, sanatkâr 17 eylül 1828 tarihinde İstanbula geldiğinde pâdişah kendisini görmek için aynı günde huzûruna dâvet etti, fevkalâde iltifatta bulunarak ilk türk bandosunun terennümlerini dinlemek için duyduğu iştiyaki anlatdı. Değerli muallim - şef de, geceli gündüzlü bir kaç ay sonra İkinci Sultan Mahmuda italyan operalarından ve batının en güzel marşlarından seçilen parçalarla bir konser dinletti, Sultan Mahmud aşırı derecede hoşnud oldu. Pâdişah 1828-1829 kışını Rami kışlarında, 1829 yazını da Tarabya Çayırında çadırlı ordugâhda, yeni kurduğu ordunun başında geçirmişdi, ki o tarihde Osmanlı Devleti Rusya ile harb hâlinde idi. G. Donizettinin idâresindeki ilk türk bandosu da padişahın yanında idi; o sırada Osmanlı Devleti hizmetinde bulunan ingiliz asıllı Amiral Adolplus Slade Paşa G. Donizettiden şöylece bahsediyor : “... Türk askerî bandosu Karadeniz Boğazı sâhilinde (Trabyada) Rossini’nin havalarını çalmaya başladı. Bando muallimi olan Piyemonteli Profesör Sinyor Donizettiye gerçekde şeref verecek kadar güzel çalışıyordu. Yemekden kalkarak bandonun çalmakda bulunan saray (Trabya Kasrı) rıhtımına gittik. Burada bandoyu teşkil eden türklerin ne kadar genc olduklarını vealafranga sazları ne büyük bir alışkanlıkla kullandıklarını görerek hayret içinde kaldım. Prefesör Donizettinin anlattığına göre bu genclerin muzikayı öğrenmekte heves ve istidadları İtalyada bile hayreti mûcib olacak derecede yüksekdi : Bu, türklerin yaradılışlarında mûsikiye olan alâkalarını göstermektedir”. G. Donizetti İkinci Sultan Mahmuda bir de “Mahmudiye Marşı” besteledi ve pâdişahın şâhane hediyelerine nâil oldu. 1839 da Osmanlı tahtına Sultan Abdülmecid cülûs ettiğinde, yeni pâdişaha da bir “Mecidiye Marşı” besteledi; genc pâdişah bestekâra üzerinde elmasla işlenmiş turası bulunan bir tütün tabakası hediye etti, 1841 de de G. Donizettiye albaylık rütbesi verildi, pek az sonra da livâ, “Paşa” oldu. Beyoğlunda Asmalı Mescidde âilesi ile birlikde pek mükellef döşenmiş ahşab bir konağa yerleştirildi, ki değerli sanatkârın zevcesi ile Andrea adında bir oğlu vardı; ki bu konak 1925 de yıkdırılmışdır. Değerli sanatkâr 12 şubat 1856 da İstanbulda vefât etti. Pâdişahın emri ile muhteşem bir cenâze alayı ile kaldırıldı ve bu alaya yetişdirdiği, kurduğu bando, Muzikiai Hümâyun iştirâk etti. Bibl.: Türk Ansiklopedisi; Gilberto Primi, Giusoppe Donizetsi Paşa; Haluk Y. Şehsüvaroğlu, 19. asırda Istanbulda italyan sanatkârları. Giuseppe Donizetti Paşa (Resim : Sabiha Bozcalı)