Hadikatül Cevâmide Çakırcıbaşı Camii adı ile kayıdlıdır ve şu mâlûmat verilmektedir : “Bânisi Çakırcıbaşılıkdan mîrimiram olan Hasan Paşadır, yakınında yapdırdığı mekteb zaman ile harab olarak camiin sofasını mekteb yapmışlardır. Bu camiin üzeri ibtidâ kurşun kaplı iken mütevellilerinden Celeb Feyzi adındaki kimsenin zamanında kiremit döşenmişdir. Hasan Paşa Edirnede yapdırdığı medresesi civârında medfundur. Bu Camiin binâ tarihi hicrî 966 (milâdî 1558-1559) dır. Camiin mihrabı önünde Üçüncü Sultan Mehmedin vezirlerinden Eğri seferinde pâdişahla beraber bulunmuş Koca Mehmed Paşa medfundur. Camiin İhsâniye tarafındaki kapusu kurbinde İzmirli Ali Paşanın kesik başı defnedilmişdir, îdâmı tarihi 1132 (1720) dir; bu Ali Paşanın o civarda bir çeşmesi vardır. Camiin karşısındaki hamamın bânisi Hacı Ahmed Paşadır ki o da cami yanındaki türbesinde medfundur; bu hamam 993 (milâdî 1585) de yapılmışdır”. Tahsin Öz de İstanbul Camileri isimli eserinin ikinci cildinde ve yine Çakırcıbaşı Camii adı altında şunları yazıyor : “Doğancılar Camii de denilir, Üsküdarda Doğancılar semtindedir. Çakırcıbaşı Hasan Ağa (Paşa) tarafınadn yapdırılmışdır (H. 966, M. 1558), harab olmuş, kapu kitâbesinde belirtildiği gibi Sultan Abdülazizin üçüncü ikbali kadın efendi (üçüncü zevcesi) tarafından 1858 de tecdit ...

Hadikatül Cevâmide Çakırcıbaşı Camii adı ile kayıdlıdır ve şu mâlûmat verilmektedir : “Bânisi Çakırcıbaşılıkdan mîrimiram olan Hasan Paşadır, yakınında yapdırdığı mekteb zaman ile harab olarak camiin sofasını mekteb yapmışlardır. Bu camiin üzeri ibtidâ kurşun kaplı iken mütevellilerinden Celeb Feyzi adındaki kimsenin zamanında kiremit döşenmişdir. Hasan Paşa Edirnede yapdırdığı medresesi civârında medfundur. Bu Camiin binâ tarihi hicrî 966 (milâdî 1558-1559) dır. Camiin mihrabı önünde Üçüncü Sultan Mehmedin vezirlerinden Eğri seferinde pâdişahla beraber bulunmuş Koca Mehmed Paşa medfundur. Camiin İhsâniye tarafındaki kapusu kurbinde İzmirli Ali Paşanın kesik başı defnedilmişdir, îdâmı tarihi 1132 (1720) dir; bu Ali Paşanın o civarda bir çeşmesi vardır. Camiin karşısındaki hamamın bânisi Hacı Ahmed Paşadır ki o da cami yanındaki türbesinde medfundur; bu hamam 993 (milâdî 1585) de yapılmışdır”. Tahsin Öz de İstanbul Camileri isimli eserinin ikinci cildinde ve yine Çakırcıbaşı Camii adı altında şunları yazıyor : “Doğancılar Camii de denilir, Üsküdarda Doğancılar semtindedir. Çakırcıbaşı Hasan Ağa (Paşa) tarafınadn yapdırılmışdır (H. 966, M. 1558), harab olmuş, kapu kitâbesinde belirtildiği gibi Sultan Abdülazizin üçüncü ikbali kadın efendi (üçüncü zevcesi) tarafından 1858 de tecdit ettirilmişdir. Mâbedin duvarları kâgir, çatısı ve son cemaat yeri ahşabdır. Bânisi (?), koca Mehmed Paşa ve İzmirli Ali Paşa hazîresinde medfundurlar; İsfendiyar oğullarından Hacı Ahmed Paşanın türbesi de mâbedin arkasındadır.” Son cemaat yeri ve ibâdet sahnı ile birlikde kareye yakın bir plânı olan Doğancılar Camii dört kâgir duvar üzerine kiremitli çatı ile örtülmüş ve taş minârelidir. Son cemaat yerine açılan giriş kapusu, mihraba nisbetle sağ yan duvarda açılmışdır; bu kapunun üstündeki on mısrâlık manzum tarih kitâbesi beşer mısrâlık iki dizi hâlinde hak edilmiş olup ortada bir madalyon içinde Sultan Abdülmecidin turası, turanın altında da rakam ile hicrî 1275 (M. 1858-1859) tarihi vardır; kitâbenin metni şudur : Zâti iffet siyreti üçüncü ikbak hanımın İsmi veş şâyestedir hayre bulup izzü refâh Yapdırub bu câmii evvelkinden âlâ rasin Eyledi şâdan bu semtin halkını bî iştibah Ola âmâli havâsı hamsei hayrat vücud Mü’minin tâ bunda kıldıkca namâzı pençgâh Söylendi bu iki tarih bir beyt içre bak Eyledikde bâme beyti nazmı Zîver penâh “Yapdı bak üçüncü ikbak hanım âlâ mâbedi” 1265 “Sâyini şâyestei ecri cezil ide ilâh” 1287 Manzûmedeki tâmiyeye göre bu beytin tutarı olan 2552 rakamını ikiye böler isek hicrî 1276 tarihi çıkar ki milâdî takvim ile karşılığı 1859-1860 yıllarıdır. Tahsin Öz ise 1858 milâdî tarihini kaydediyar, adının Şâyeste Hanım olduğu anlaşılan üçüncü ikbal hanımın da Sultan Azizin ikballerinden (zevcelerinden) biri olduğunu söylüyor. Değil 1858 de, 1859-1860 arasında dahi Osmanlı tahtında oturan hükümdar Sultan Aziz değil, büyük kardeşi Sultan Abdülmeciddir, “İkbal” unvanı da ancak padişah zevceleri hakkında kullanıldığına göre Doğancılar Camiini tecdiden tâmir ettiren hanımın Sultan Abdülmecidin zevcesi olması gerekir. Dar bir geçidden ibâret olan son cemaat yerinde, kapudan girildiğine göre hemen solda üç musluklu mermerden bir içme suyu teknesi-haznesi vardır; üzerinedki lâtin asıllı Türk harfleri ile şu satırlar yazılıdır : Muâdil Şen 1964 Hattat Mehmed Ali Efendi rühiyçün Son cemaat yerinde 7 pencere vardır, dördü ibâdet sahnına, üçü de camiin arkasındaki hazîreye bakar. Geri kısmı tahta perde ile bölünmüş olup küçük bir kapudan geçilerek ve üç basamak taş merdivenle inilerek bir pabuçluk-taşlığa gelinir; Camiin arka giriş kapusu da bu taşlıkdadır. Tahta perdenin sağından ahşab bir merdivenle kadınlar mahfiline çıkılır; minâre kapusu da bu merdivenin orta sahınlığındadır. İbâdet sahnı mustatil plânlıdır; sağ duvarda beş, mihrab duvarında dört ve sol duvarda dört ki ceman on üç büyük pençere ile aydınlatılmışdır. Sol duvarda açılmamış olan beşinci pencerenin gerisine minâre kâidesi konmuşdur. Mihrab dışarıya çıkıntılı olup camide görülen hususiyet ahşab minberin kapusundan tâcının iki yanında tahtadan yapılmış tezyini mâhiyetde iki gemi fenerinin bulunmasıdır. Camiin içinde çok güzel levhalar vardır, bu arada Hattat Sâmi’nin iki kiymetli levhası bilhassa kayde değer. 1967 yılı ocak ayında bu camii ziyaretimizde imamlığında Murad Efendi adında bir zât bulunuyordu, müezzinliğini Bay Emin Sargın yapmakda idi; müezzin efendinin zevcesi Ayşe Sargın Hanım da sevabına camiin temizliğine bakmakda idi, her tarafı tertemiz bir ibâdethâne idi. Camiin arkasındaki hazîre pencereli bir taş duvar ile çevrilmiş olup hazireye camiin medhal kapusunun yanından girilmekde idi; ressam Nezih İzmirlioğlu tarafından İstanbul Ansiklopedisi için yapılmış resimde, iki pencere ortasında olan bu kapu sehven gösterilmemişdir. Doğancılar Meydancığı ile Doğancılar Caddesine nisbetle cami bir sed üstündedir; camiin sağ duvarı önünde ve bu sedde iki musalla taşı vardır. Bu sedin arka tarafında, hazîre duvarı hizâsında, yüzü Hacı Ahmed Paşa Türbesine bakan İzmirli Ali Paşanın hayır eseri klasik üslübde güzel bir çeşmesi vardır; mâmur durumdadır, Doğancılar Camiine gelenlerin çoğu bu çeşmenin suyu ile abdest alırlar, çeşmenin inşâ tarihi 1114 (M. 1702) dir. Bibl.: Hadikatül Cevâmi II; T. Öz, İstanbul Camileri, II; R.E. Koçu ve Mehmed Koçu, Gezi Notu. Doğancılar Camii ve İzmirli Ali Paşa Çeşmesi (Resim : Nezih) Doğancılar Camii (Plan : Ömer Tel)