Meşhur kavmin adı (B.: Çingene, Çingeneler); İstanbul ağzında, dolayisiyle batı türkçesinde bu kelime mecâzen “yüzsüz, hâyâsız, utanmaz, sırnaşık, edebsiz, nâmussuz, aç gözlü, haris, hasis” anlamlarında kullanılmışdır; misâller: Karısı, kızı, oğlu kötü yollarda dolaştığı, ve kendisi bu ahvâli bildiği halde kayıdsız biri için: — Bırak şu dinsiz, mezhebsiz çingeneyi (namussuz) be! * Çingene (hasis) herif, her biri sekizer, onar daireli dört apartımanı var, metelik harcar iken eli titrer. * Oğlum, yüz verme şu çingene (sırnaşık) adama, sonra yakanı elinden alamazsın. * Çingene (edebsiz) ile ne konuşulur? * Ne söyleyeceğimi şaşırdım, herif çingene (utanmaz, hayâsız), yüzüne tükürsen yağmur sanıyor... Darbımeseller – İşi çoğaldıkça şevki artan adamın hâli için: “Çingene çoğaldıkça çeribaşı iftihar eder.” Misâl: — Hikmet Bey Tophâne Komiseri olmuş; ne yapacak o haşarat yatağında!.. — Ayol çingene çoğaldıkça çeribaşı iftihar eder! * Zarurî ihtiyaçlar durur iken lüks ve fantazi arama: “Çingene evinde musandıra” misâl: — Cennet gibi bir köy, ama bir gazinosu yok! — Çingene evinde musandıra! Yolu var mı, suyu var mı, sen ona bak azizim! İki arkadaş konuşur: — Bir ses makinası al... pek eğlenceli!... — Tamam!.. Çingene evinde musandıra! Boğaz derdinden çocukların ayaklarına pabuç alamıyoru...

Meşhur kavmin adı (B.: Çingene, Çingeneler); İstanbul ağzında, dolayisiyle batı türkçesinde bu kelime mecâzen “yüzsüz, hâyâsız, utanmaz, sırnaşık, edebsiz, nâmussuz, aç gözlü, haris, hasis” anlamlarında kullanılmışdır; misâller: Karısı, kızı, oğlu kötü yollarda dolaştığı, ve kendisi bu ahvâli bildiği halde kayıdsız biri için: — Bırak şu dinsiz, mezhebsiz çingeneyi (namussuz) be! * Çingene (hasis) herif, her biri sekizer, onar daireli dört apartımanı var, metelik harcar iken eli titrer. * Oğlum, yüz verme şu çingene (sırnaşık) adama, sonra yakanı elinden alamazsın. * Çingene (edebsiz) ile ne konuşulur? * Ne söyleyeceğimi şaşırdım, herif çingene (utanmaz, hayâsız), yüzüne tükürsen yağmur sanıyor... Darbımeseller – İşi çoğaldıkça şevki artan adamın hâli için: “Çingene çoğaldıkça çeribaşı iftihar eder.” Misâl: — Hikmet Bey Tophâne Komiseri olmuş; ne yapacak o haşarat yatağında!.. — Ayol çingene çoğaldıkça çeribaşı iftihar eder! * Zarurî ihtiyaçlar durur iken lüks ve fantazi arama: “Çingene evinde musandıra” misâl: — Cennet gibi bir köy, ama bir gazinosu yok! — Çingene evinde musandıra! Yolu var mı, suyu var mı, sen ona bak azizim! İki arkadaş konuşur: — Bir ses makinası al... pek eğlenceli!... — Tamam!.. Çingene evinde musandıra! Boğaz derdinden çocukların ayaklarına pabuç alamıyorum be.. sen ne söylüyorsun!.. * Kirâ evlerinde, binâlarında sık sık yapılan göç zarûretinin perişanlığını belirtmek için: “Çingene çergesinden beter”, misâl: — Evin içinde tek sağlam eşyâ kalmadı, çingene çergesinden beter.. yedi sene içinde üç göç! * Türlü bakımdan ehliyetsiz adamdan hayır gelmiyeceği yolunda: “Çingeneden çoban olmaz”, misâl: — Senin Mustafa nerde? — Sorma, bankaya yatırması için dört bin lira vermiştim, parayı aldı, kaçdı, polis ile aratıyorum. — Ben sana bidâyette söyledim, çingeneden çoban olmaz dedim, yüzü nurlu zeki oğlan diye kaldırım itini yanına aldın, kabahat kimde? * Bir işin, bir idarenin, bir müessesenin ne yapdıklarını bilmeyen, birinin yapdığını öbürü bozan kimseler elindeki perişan hâlini anlatmak için: “Çingene çalar, kürd oynar.” Halk ağzı deyimler – Bir cemiyet, düğün, dernek, şenlikde başsızlık, nizamsızlık, karışıklık, hercümerc, çalanın, söyleyenin dilinden belli olmaması için “Çingene düğünü”; misâl: — Nasıl oldu sizin kongre? — Çingene düğünü! * Bed duâ yerinde: “Çingene mezarı gibi yok olsun”. * Şerefsiz, haysiyetsiz hezele gürhunun birbirlerine en ağır hitablarda bulunması için “Çingene kavgası” denilir, zirâ, az sonra hiç bir şey olmamış gibi öpüşüp, koklaşub konuşurlar; bu deyim danışıklı hiddet, şiddet gösterileri için de kullanılır; misâl: Patron aldattığı, yalan söylediği adamların karşısında bütün kabahati kâtibine yükler ve onu bağırarak azarlar, hattâ derhal kovduğunu söyler; aldatılanlar bu yalancının yanından ayrılınca konuşurlar: — Ne dersin? — Çingene kavgası! * Karma karışık işler için: “Çingene çorbası”: — Ahvâli âleme ne dersin? — Çingene çorbası! * Toplamınca büyük yekûn tutan küçük borçlar için “Çingene borcu” misâl: — Şu çingene borçlarından kurtulduğum günü görsem kurban keseceğim.