EN
Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
Hakkında
İstanbul Ansiklopedisi
Reşad Ekrem Koçu
Web Projesi
Maddeler
❯
7. Cilt: Cem-Çir
ÇİÇEK
Halk ağzında ve İstanbulun hâneberduş pırpırları argosunda “tâze ve körpe güzel kız veya oğlan” anlamında kullanılır. Bu kelime ile ağzı halk ağzı deyimler vardır: Çiçeği burnunda — Mesleğine yeni girmiş, bir işe yeni başlamış gençler hakkında kullanılır: Çiçeği burnunda doktor, çiçeği burnunda zâbit gibi. Bir çiçekle yaz olmaz – Zenpâre erkek ile oynaş peşinde yosma kadının hayat felsefesinin aforizması: bir güzel ve dilber mâşûkaya yâhud mâşûka bağlanmayıp dildârını oynaşını sık sık değiştirip tâzelemek. Kabak çiçeği – Bilhassa büyükler, uslular önünde, yeni girdiği bir muhitte pek çabuk lâübalileşen; ekseriya “kabak çiçeği gibi açılmak” diye tavzih ile kullanılır. Gülü târife ne hâcet, ne çiçekdir biliriz – Darbı mesel; sâdakati, vefası, samimiyeti, içden sevgisi olmayan fakat sevimli, şirin, câzibeli kimseleri târif için kullanılır. Çiçek — Bayram günlerinde veya herhangi bir şenlik vesilesi ile çarşı Pazar boylarındaki şekerci sergilerinin, manav salaşlarının, kahvehânelerin avâmî zevkle süslenmesinde ince ve âhenkli kâğıdlardan yapılmış çiçek taklidi şeyler (B.: Çalgılı Kahvehâneler). Çiçekli — Üzerinde çiçek şeklinde tezyini motifleri olan giyim eşyâsı halk ağzında “çiçekli” adını almışdır; “çiçekli çorab, çiçekli mintan, çiçekli basma” gibi; bu isimler kalender meşreb h...
⇓ Devamını okuyunuz...
Halk ağzında ve İstanbulun hâneberduş pırpırları argosunda “tâze ve körpe güzel kız veya oğlan” anlamında kullanılır. Bu kelime ile ağzı halk ağzı deyimler vardır: Çiçeği burnunda — Mesleğine yeni girmiş, bir işe yeni başlamış gençler hakkında kullanılır: Çiçeği burnunda doktor, çiçeği burnunda zâbit gibi. Bir çiçekle yaz olmaz – Zenpâre erkek ile oynaş peşinde yosma kadının hayat felsefesinin aforizması: bir güzel ve dilber mâşûkaya yâhud mâşûka bağlanmayıp dildârını oynaşını sık sık değiştirip tâzelemek. Kabak çiçeği – Bilhassa büyükler, uslular önünde, yeni girdiği bir muhitte pek çabuk lâübalileşen; ekseriya “kabak çiçeği gibi açılmak” diye tavzih ile kullanılır. Gülü târife ne hâcet, ne çiçekdir biliriz – Darbı mesel; sâdakati, vefası, samimiyeti, içden sevgisi olmayan fakat sevimli, şirin, câzibeli kimseleri târif için kullanılır. Çiçek — Bayram günlerinde veya herhangi bir şenlik vesilesi ile çarşı Pazar boylarındaki şekerci sergilerinin, manav salaşlarının, kahvehânelerin avâmî zevkle süslenmesinde ince ve âhenkli kâğıdlardan yapılmış çiçek taklidi şeyler (B.: Çalgılı Kahvehâneler). Çiçekli — Üzerinde çiçek şeklinde tezyini motifleri olan giyim eşyâsı halk ağzında “çiçekli” adını almışdır; “çiçekli çorab, çiçekli mintan, çiçekli basma” gibi; bu isimler kalender meşreb halk şâirlerinin kalemi ile İstanbulun ayak takımı arasından dilber şehbazların kılık ve kıyâfetleri tasvir edilirken renkli portrelerin çizilmesine yardım etmişdir; aşağıdaki iki manzûmeden birincisi Üsküdarlı Âşık Râz’nin ikincisi de Kazdağlı Ahmed adındaki çırağı için Kahveci Bitlisli Ali Çamiç Ağanındır (B.: Çamiç Ağa, Bitlisli Ali): Baygın Yusuf berberlerin yosması Mintanı var al çiçekli basması Billûr topuk ayağında nâlîni Şimşirdendir al kadife tasması Naz mi disem cilve midir bilemem Söz virüb de dildâdesin asması. * Yaraşıkdır elhak Şah Kazdağlına Al çiçekli yörük nakşı çorabı Mintanı hem çiçeklidir ol gülün Nasıl olmam anın ayak türâbı Ruhlerinde açmış cennet gülleri Lâ’li lebin suna kevşer şarâbı. Çiçek suyu — “Bazı kokulu çiçeklerden ve bilhassa turunç çiçeğinden taktir edilen su” (H. Kâzım, Büyük Türk Lûgatı). Çiçek sularından yalnız biri çiçeğinin adına nisbetle anılır ki “Gülsuyu” dur (B.: Gülsuyu). İstanbulda geçen asrın ortalarında Kolonya Suyunun yayılmasına kadar hafif ve iç açıcı, ferahlık verici güzel koku olarak çiçeksuları kullanılmışdır; çiçek suyunun hamamlarda ve berber dükkânlarında muhakkak bulundurulması ise esnaf nizâmnâmeleri ile tesbit edilmiş; hamamlarda ve berber dükkânlarınad natıra, dellâka, pabuççuya ve çırağa bahşiş müşterinin mürüvvetine bırakılmış idi, müşteri bahşiş vermez ise istenmesi yasak idi; fakat bu nizamnâmelerde: “müşteri mürüvveten bahşiş verdikde gülsuyu yâhud çiçek suyu ile ikrâm olunur” kaydı vardır. İstanbulun her evinde çiçek suyu muhakkak bulunurdu, herhangi bir sebeple bir kimse baygınlık geçirir, bayılırsa; derhal alnı ve bilekleri çiçek suyu ile ovulurdu; bâzan da ferahlık için suyu damlatılarak içilir, içirilirdi. Çiçeklik — Eski İstanbul saray, konak ve yalılarında ser karşılığı kullanılmış isimdir; fakat Tanzimattan sonra çiçekçilik yerine ser karşılığı “limonluk” adı kullanılmışdır. Çiçekçi – Argo; elinde çocuk denilecek yaşlarda çok körpe sermâyeler bulunan muhabbet dellâlı; misâl: Bir Beyoğlu gazinosunda: — Arkadaş!.. şu ağa ne söylersen verecek, on dört on beş yaşında bir şey istiyor... — Yok efendi, ben çiçekçi değilim!...
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM070910
Tema
Folklor
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 7, sayfalar 3958-3959
Bakınız Notu
B.: Çalgılı Kahvehâneler; B.: Çamiç Ağa, Bitlisli Ali; B.: Gülsuyu
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
  İş birliğiyle
Kullanım Şartları
Çerez Politikası
KVKK