Çırpıcı, Silivrikapı hâricinde ve Davudpaşa ile Bakırköy arasında, büyük şehrin artık tarihe karışmış bir mesiresi ve iş yeridir. Buraya giden ve 1934 tarihli Şehir Rehberinde “Çırpıcı Caddesi” adı ile gösterilen esas yolunun başlangıç noktası Topkapu dışından başladığı için Çırpıcı ve meşhur çayırı umumiyetle Topkapu hâricinde kabul edilir; aslında Silivrikapu dışında ve hizasındadır. Çırpıcı adı türk dilinde “çırpmak” kökünden isimdir ki: “boyalı şehleri çırpıp - suya vuran” anlamındadır; sûreti – imâ hususada inşâ edilmiş taş havuzlarda halı, kilim, tülbend, keçe ve mümâsili şeyleri yıkama, yâni suda çırpma sûretiyle temizleme mesleği ile iştigal eden kimse demektir. Kelimenin bizim lûgatlarımızda adı geçen arabça karşılığı “kassar” dır. Eski kayıt ve vesikalarımızda kassar şekline de tesâdüf edilir. Bu gün Çırpıcı’da ne bu havuz kalmıştır, ne de mesîre. Çırpıcı havuzu metrûk olarak yakın yıllara kadar mevcud idi. Şimdi yerinde ve civârında kaba kâğıt fabrikası vardır. Mesire yeri de terkedilmiştir. Buradaki zevk-u sefâ havuzu bozulmuş, asırdîde çınarlar kurumuş, kahvehâne yıkılmış, civardaki köşkler (yalnız bir tanesi müstesnâ) yok olmuşdur. Eski mesirede bir namazgâhın hicrî 1281 tarihli mihrab taşından başka birşey kalmamıştır. Çırpıcı’nın şark ciheti, yâni surlar tarafı va...

Çırpıcı, Silivrikapı hâricinde ve Davudpaşa ile Bakırköy arasında, büyük şehrin artık tarihe karışmış bir mesiresi ve iş yeridir. Buraya giden ve 1934 tarihli Şehir Rehberinde “Çırpıcı Caddesi” adı ile gösterilen esas yolunun başlangıç noktası Topkapu dışından başladığı için Çırpıcı ve meşhur çayırı umumiyetle Topkapu hâricinde kabul edilir; aslında Silivrikapu dışında ve hizasındadır. Çırpıcı adı türk dilinde “çırpmak” kökünden isimdir ki: “boyalı şehleri çırpıp - suya vuran” anlamındadır; sûreti – imâ hususada inşâ edilmiş taş havuzlarda halı, kilim, tülbend, keçe ve mümâsili şeyleri yıkama, yâni suda çırpma sûretiyle temizleme mesleği ile iştigal eden kimse demektir. Kelimenin bizim lûgatlarımızda adı geçen arabça karşılığı “kassar” dır. Eski kayıt ve vesikalarımızda kassar şekline de tesâdüf edilir. Bu gün Çırpıcı’da ne bu havuz kalmıştır, ne de mesîre. Çırpıcı havuzu metrûk olarak yakın yıllara kadar mevcud idi. Şimdi yerinde ve civârında kaba kâğıt fabrikası vardır. Mesire yeri de terkedilmiştir. Buradaki zevk-u sefâ havuzu bozulmuş, asırdîde çınarlar kurumuş, kahvehâne yıkılmış, civardaki köşkler (yalnız bir tanesi müstesnâ) yok olmuşdur. Eski mesirede bir namazgâhın hicrî 1281 tarihli mihrab taşından başka birşey kalmamıştır. Çırpıcı’nın şark ciheti, yâni surlar tarafı vakti ile yerli çubuk üzüm bağları ile dolu idi. 1310 yılında floksera denilen ve bağlara ârız olan hastalık İstanbula sirâyet edince bütün bu bağlar mahvoldu. Çırpıcı âlemleri gittikçe sönükleşerek İkinci Cihan Harbinin zuhuruna kadar devam eyledi. Çırpıcı’da bu halı vesair yıkama işinin ne zaman başladığnı kat’iyetle tesbit edemiyoruz. Fakat mâzisinin eski olduğu anlaşılıyor. Başvekâlet arşivi, Muallim Cevdet tasnifi, Belediye kısmında 1737 numaralı şöyle bir vesika vardır: “Sultânım, devletlû, inâyetlû efendim. Arzu hâli kulları budur ki Sarâyı Cedidi Âmire’de vâki merhum ve mağfur Gazil Sultan AHmed Han Tâbe Serâhü hazretlerinin kütübhânei lâtifleri evkafı musakkafatından ve Dârüssâde Ağasının nezaretlerinde olan evkaftan Fazlı Paşa Sarayında ve Lânga Yenikapusu hâricinde kXâin basmacı esnafı kulları olup imâl eylediğimiz dülbendleri ağırtmak için Çırpıcı Çayırı nam mahalle götürmek için iki bargir Fazlıpaşa’dan ve üç bargir dahi Lânga Yenikapusunun olup dülbendlerimizi tahmil ve mürur-u ubûrunda Mekkâribaşı ve tarafından tâyin eylediği Kapu Kethûdası zikrolunan beş re’s bargirlerimizi buldukları mahalde yüklerini hedmedip bargirleri alup götürüb dülbenlerimiz zâyi ve telef olup vücuhla mağdur olmamız ile merâhim-i âlilerinden mercudur ki vakfı şerifi sıyâneten lilvakf zikrolunan beş re’s bargirimizi mekkâribaşı ve kapu kethüdaları gördükleri mahallerde yüklerimizi hedmetmeyip ve bir veçhile dahi ve taarruz etmemeleri için fermânı âlileri ricâ ve niyâz olunur. Obabda emri ferman ve lûtfu ihsan devletlû, inâyetlû, merhametlû efendim sultânımdır. Bende: Basmacı Esnâfı Kulları”. Bu istidânın baş tarafına devrin padişâhı Üçüncü Mustafa tarafından şu emir yazdırılmışdır: “Eshâbı arzı hâl istidâları üzre ancak beş adet bargirlerine Mekkâribaşı tarafından yüklerini indirip taarruz etmemek üzere mürûur ve ubûruna mümânaat olunmaya deyu kalemimden emri şerif yazılmak üzre buyuruldu; 11 şabân 1182 (m. 1768).” Çırpıcıların kullandığı havuz takriben ve tahminen 5x5 metre ebadında ve 40 santim derinliğinde idi. Havuzun garp cihetinde ve derûnunda 4 adet, birbirine bitişik müstâtili yalaklar vardır. Havuza gelen su önce bu yalaklara akar. Her yalağın kendine mahsus çeşmeleri vardır. Havuzun ön tarafında yâni surlar cihetinde cephesi kıbleye müteveccih bir çeşme vardır ki kitâbesi şudur: “Sâhibülhayrat velhasenat Seyyid Mustafa Paşa”. Çeşmenin târihi 1214 (m. 1799-1800) dür. Bu çeşmenin önünde 1211 târihli (m. 1796-1979) mihrap taşını hâvi bir de namazgâh vardı. Havuz, Yeşilköy’deki Ayamama Çiftliği Hümayûn İdâresince ihâle sûretiyle kirâya verilirdi. 26 şubat 1914 târihli İkdam Gazetesinden şu ilânı kısaltarak alıyoruz: “Ayamama Emlâk-i Hümâyunundan: Çırpıcı Çayırında kilim ve kebe tathirine mahsus havuz kirâya verilecektir. Tâlip olanların Ayestefanosdaki Ayamama Emlâk-i Hümâyun İdâresine müracaat etmeleri ilân olunur.” Havuzlar, bilâhare Emlâk-i Milliye’ye geçmiştir. Çörekçi ve Veliefendi Çayırlarındaki havuzlar da kezâlik ayni idâre tarafından ihâleye çıkarılırdı. Çırpıcı ile Silivrikapusu arasındaki eski bağlar ve çiftliklerin bâzıları şunlardır: Tepe Bağ, Çukur Bağ, Cevizli Bağ, Dutlu Bağ, Kazıklı Bağ. Çiftliklerin başlıcaları ise Rıfat Paşa ve Vâlide Sultan çiftlikleridir. Şinasi AKBATU