İstanbul Sanayii Nefîse Mektebinin (zamanımızın İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi) resim bölümünün ilk talebeleri insan vücûdunu model olarak konulan çıplak bir Venüs heykelinden etüd etmişlerdir ve hâricde giyimli canlı modellerden resim yapmışlardır; mektebde çıplak canlı modelden ilk resim 1907 senesi mayıs ayında, bu yılın mezuniyet imtihanında yapılmışdır; mektebe model olarak bulunup getirilen ve soyulan da, talebe tarafından “Sarı Hâfız” adı verilmiş Beyazıd Medresesi softalarından 19-20 yaşlarında pehlivan yapılı fakir bir gencdir, asıl adı öğrenilemedi; imtihan resminin tamamlanması bir ay kadar sürmüş ve bu fakir softa bu müddet zarfında her gün mektebe gelerek soyunmuşdur: ilk günlerde delikanlıya mayoya benzer dar ve kısa bir don giydirilmiş, sonra o örtü de attırılıp genç hâfız tamamen uryan durdurulmuşdur. O imtihan yılı mezunlarından ve emekli resim öğretmenlerinden Bay Celal Kocura bu ilk canlı çıplak model hakkındaki hatırâsını nakleder iken şunları söylemişdir”Çok fakir olduğu için bu işi kabul etmişdi, ter bıyık, pehlivan yapılı atölyede soyunmaya başladı; o utanır, biz utanırız; üstündekileri tamamen çıkardı, fakat karşımıza geçip duramıyacağı anlaşılınca, hem onu ve hm de bizi alışdırmak için ilk günleri kısacık bir don-mayo giydirdiler, vechen dilber bir gen...

İstanbul Sanayii Nefîse Mektebinin (zamanımızın İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi) resim bölümünün ilk talebeleri insan vücûdunu model olarak konulan çıplak bir Venüs heykelinden etüd etmişlerdir ve hâricde giyimli canlı modellerden resim yapmışlardır; mektebde çıplak canlı modelden ilk resim 1907 senesi mayıs ayında, bu yılın mezuniyet imtihanında yapılmışdır; mektebe model olarak bulunup getirilen ve soyulan da, talebe tarafından “Sarı Hâfız” adı verilmiş Beyazıd Medresesi softalarından 19-20 yaşlarında pehlivan yapılı fakir bir gencdir, asıl adı öğrenilemedi; imtihan resminin tamamlanması bir ay kadar sürmüş ve bu fakir softa bu müddet zarfında her gün mektebe gelerek soyunmuşdur: ilk günlerde delikanlıya mayoya benzer dar ve kısa bir don giydirilmiş, sonra o örtü de attırılıp genç hâfız tamamen uryan durdurulmuşdur. O imtihan yılı mezunlarından ve emekli resim öğretmenlerinden Bay Celal Kocura bu ilk canlı çıplak model hakkındaki hatırâsını nakleder iken şunları söylemişdir”Çok fakir olduğu için bu işi kabul etmişdi, ter bıyık, pehlivan yapılı atölyede soyunmaya başladı; o utanır, biz utanırız; üstündekileri tamamen çıkardı, fakat karşımıza geçip duramıyacağı anlaşılınca, hem onu ve hm de bizi alışdırmak için ilk günleri kısacık bir don-mayo giydirdiler, vechen dilber bir gençdi ve vücud yapısı da güçlü, kuvvetli idi.Pehlivan-atlet yapısı idi: her gün 10-15 kuruş arasında bir para verilirdi.” İkinci çıplak model 1908 senesi derslerinde devamlı durmaya başlamış olan Arnavudköyü Rum Kilisesi yangın sandığı tulumbacılarından ve bu köyün iskele kayıkçılarından yine 19–20 yaş arasında Hristo adında bir Rum gencidir. Kayıkçı Hristo, 1958 de 70 yaşında öldü. Tophâne kahvelerinde dolaşır pek perişan bir hâneberduş, bir ayyaş olduğu halde hâfızası zinde idi, o da modelliğini şöylece nakletmişdir: “Bir gün nöbetde iken elinde bir tahta kutu ile genç bir bey geldi. Beylerbeyine götürmek üzere sandalıma aldım, meğer ressam imiş, adı da Nazmi Ziyâ Bey imiş. Sonra çok meşhur olmuşdur. Kutusunun yanına bağlı bir kâğıd tomarından bir kâğıd aldı, yolda ben kürek çeker iken resmimi yapdı tıbkı tıkısına benzedi; benim bir de çıplak resmimi yapmak istediğini ve karşısında bir saat kadar çıplak durursam bana iki mecidiye vereceğini söyledi, on sekiz yaşlarında bir genç idim, içime türlü şübheler girdi, fakat paranın yüzü sıcak, kabul ettim; Beylerbeyi’nde bir yalıya gittik, meğer o yalının küçükbeyi de ressam imiş, çekine çekine, korka korka, utancımdan kızara kızara çırılçıplak soyundum ve karşılarında durdum. Genç beyler resim mektebine gidip modellik yapar isem kayıkçılıkdan fazla para kazanacağımı söylediler, mektebin yerini târif ettiler. O gün iki mecidiye yerine bir altın verdiler ve bir saat yerine yalıda üç saat kaldım, türlü vaziyetlerde pek çok resmimi yapdılar, bir tanesini bana vermek istediler, almadım, arkadaşlarım görür, rezil olurum, adım da kötüye çıkar diye korkdum. Bunun üzerine küçük bir masa örtüsü verdiler, belime sardım, Nazmi Ziya Bey, benim öyle bir resmim yapdı, arka tarafa da bir kayık başı çizdi ve bana o resmi hediye etti.Ertesi sene hürriyed ilân edilmişdi, bir gün beş parasız kaldım, aklıma resim mektebi geldi; gittim, aradım, buldum ve niçin geldiğimi söyldim, hemen alıb talebelerin çalışdığı yere götürdüler, yalıda bir sefer soyunmuş olduğum halde yine çok sıkıldım, iki bey bir altın vermişdi, burada elbet daha çok para verirler dedim, fakat yine tam üç saat çıplak durduğum halde bir mecidiye verdiler. Soyunmadan önce pazarlık etmediğim için ses çıkarmadım, içimden bir daha gelmem dedim ama ertesi gün yine gittim. Balkan Harbinde asker oldum, Harbi Umumîde asker oldum, Kafkas cebhesinde bulundum, mütâkerede Yunanistana gittim, fakat İstanbul hasreti ile yaşayamadım, kumar ve içki ile günden güne batağa boğuldum mahvoldum. Ressam mektebinin fındıklıda olduğunu öğrendim, iki sene kadar evvel idi, oraya gittim, niçin geldiğimi söyledim, kapucu kovdu: meğer dedim itibar hep gençliğe ve güzelliğe imiş.” Sanayii Nefîse Mektebi ile Güzel Sanatlar Akademisinde diğer çıplak modellerin isimleri öğrenilemedi; hiç şüphesiz ki, bunların içinde güzel vücud ve güzel yüz sahibi olarak kadın ve erkek bu ansiklopedide tesbite değer simalar olacakdır. 1959 yılında da Çıplak Model konusunda İstanbul basınında şöyle bir haber intişar etmişdir: “Yirmi yaşın da ve lise mezunu İrfan Tekeş Güzel Sanatlar Akademisinin erkek model bulmakda çekdiği güçlüğü öğrenince, bu işe tâlib olduğunu bildirmisdir. Dün Tıp Fakültesi kabul imtihanına giren İrfan Tekeş, bu işle tahsil parasını sağlıyacağı ümidinde olduğunu söylemişdir.” (Hürriyet Gazetesi). Aynı gazete, bu bendin yanında İrfan Tekeşin bir kısa siyah donla çıplak resmini de neşretmişdir.Çok satan günlük gazete tarafından hüviyeti bu kadar açık yazılmış bir gencin Güzel Sanatlar Akademisinde çıplak modelliği tıb tahsili veya herhangi diğer bir meslekde yüksek tahsili bağdaşdırabileceğini zanetmiyoruz. Sarı Hâfız ve Sandalcı Hristo (Anonim bir desen ile Nazmi Ziyanın deseninden Sabiha Bozcalı eli ile) İrfan Tekeş (Resim: S. B.)