Bilhassa yaz günleri, İstanbul sokaklarında çeşmebaşları kadimdenberi mahalle halkı arasında ayak üstü sohbet yeri; dedikodu mahfili, bâzan da su nöbeti ve daha türlü sebepler yüzünden kavga alanı ola gelmişdir. İstanbul’un tipik mahalle karıları, daha örtü altına girmedikleri çocukluk çağlarında ilk stajlarını çeşmebaşlarında görmüşlerdir. Mahalle şehbazları ile, genç uşaklar ve tâze civan sakalarla ilk muaşaka denemelerini de çeşmebaşlarında yapmışlardır; şu güzel türkü o âlemin terennümüdür; Kız kaptırmış gönlünü Aman civan sakaya Sakaya aman. Oğlanın da bakışı Aman pek yaman * Kızın elinde kına Sırma saçı topukda Aman topukda. Akıl fikir kalır mı Şehbaz kopukda. * Çakır gözler uşakda Gamze ucundan bakar Bakar mestâne. Bin sakanın içinde Oğlan bir tane * Kız vurur takunyayı Tıkır tıkır fingirdek On üç yaşında. Saka çıkar çileden Çeşme başında. * Oğlan kaşın üstüne Dökmüş kâküllerini Top deste sünbül. Kızın hicabını gör. Ruhinde gül gül. * Oğlan teşne kız teşne Zülâli muhabbete Oynaşa aman. Ateş görünmese de Tütüyor duman. Geçen asrın büyük hiciv şâiri Surûri de “Kasîdei Sayfiye” sinde Çeşmebaşı kavgalarını şu beyitde tesbit ediyor: Çeşmelerde su içün teşneler eyler kavgaa Kızdırub nâsı olur cenge sebeb illeti sayf