Çağdaş yazar ve müdekkid İbrahim Hilmi Tanışık’ın millî kütübhânemize verdiği iki cildlik kıymetli bir eser, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından birinci cildi 1943, ikinci cildi 1945 yılında basılarak neşredilmiştir (B. Tanışık, İbrahim Hilmi). Birinci cild İstanbul cihetine (sur dışı da dâhil), ikinci cild de Beyoğlu (Halic’in karşı yakası, Galata, Boğazın Rumeli yakası) ile Üsküdar (Bütün Anadolu yakası) cihetlerine tahsis edilmiştir ve birinci cildde 405, ikinci cildde 388 çeşme tesbit edilmiştir. Birinci cild 359 ve ikinci cilde 346 esere cem’an 705 çeşme resmi konmuşdur. Kitâbesi olan çeşmelerin, kitâbe mensur ise aynen, manzum ise yalnız târih beyiti alınmış, alınan kitâbe parçalarının arab asıllı Türk harfleri ile bir hattata yazdırılmış kopyeleri de ilâve edilmişdir, bu surette eserin tümüne 802 eski yazı klişesi konmuşdur. Müellif eserinin birinci cildinde “İzahlar” başlığı altında şu notlar kaydediyo: Akar çeşmeler : İstanbul cihetinde : 219 Beyoğlu » : 78 Üsküdar » : 79 ——— 376 Akmaz çeşmeler : İstanbul cihetinde : 166 Beyoğlu » : 79 Üsküdar » : 47 ——— 292 Yok olmuş çeşmeler : İstanbul ciheti...

Çağdaş yazar ve müdekkid İbrahim Hilmi Tanışık’ın millî kütübhânemize verdiği iki cildlik kıymetli bir eser, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından birinci cildi 1943, ikinci cildi 1945 yılında basılarak neşredilmiştir (B. Tanışık, İbrahim Hilmi). Birinci cild İstanbul cihetine (sur dışı da dâhil), ikinci cild de Beyoğlu (Halic’in karşı yakası, Galata, Boğazın Rumeli yakası) ile Üsküdar (Bütün Anadolu yakası) cihetlerine tahsis edilmiştir ve birinci cildde 405, ikinci cildde 388 çeşme tesbit edilmiştir. Birinci cild 359 ve ikinci cilde 346 esere cem’an 705 çeşme resmi konmuşdur. Kitâbesi olan çeşmelerin, kitâbe mensur ise aynen, manzum ise yalnız târih beyiti alınmış, alınan kitâbe parçalarının arab asıllı Türk harfleri ile bir hattata yazdırılmış kopyeleri de ilâve edilmişdir, bu surette eserin tümüne 802 eski yazı klişesi konmuşdur. Müellif eserinin birinci cildinde “İzahlar” başlığı altında şu notlar kaydediyo: Akar çeşmeler : İstanbul cihetinde : 219 Beyoğlu » : 78 Üsküdar » : 79 ——— 376 Akmaz çeşmeler : İstanbul cihetinde : 166 Beyoğlu » : 79 Üsküdar » : 47 ——— 292 Yok olmuş çeşmeler : İstanbul cihetinde : 19 Beyoğlu » : 18 Üsküdar » : 22 ——— 59 İbrahim Hilmi Tanışık kitabının birinci cildi başına “İstanbul sularının kısa bir târihçesi” başlığı altında bir makaale koymuşdur; hocası Selim Sırrı Tarcan’ın “Akmayan Çeşmeler” serlevhalı bir yazısını da kitabına almışdır. Muhakkak ki çok büyük bir himmet eseri olan “İstanbul Çeşmeleri”nin iki büyük kısırı vardır: 1 – Manzum çeşme kitâbelerinin yalnız târih beyitlerinin alınmış olması asla af edilmez noksanlıkdır. Zirâ bu gibi eserler güçlükle basılır; baskı işi tahakkuk eder iken manzum kitâbelerin tam olarak konulması gerekirdi; fakat biz bu hatânın müellife yüklenmesi gerekdiği kanaatindeyiz; İstanbul Ansiklopedisi’nin yazı âilesi içinde bulunmuş İ. H. Tanışık bütün kitâbeleri aynen, tam olarak toplamışdır. Millî Eğitim Bakanlığı telif haklarını basılan sayfa hesâbı üzerinden öder; öyle tahmin ediyoruz ki, kitaba yalnız tarih beyitlerinin yazılması, müellife az telif hakkı ödemek için yapılmış ve kıymetli kitâb fecî şekilde baltalanmıştır. 2 – Kitaba konuları çeşme resimlerinin büyük ekseriyeti gaayet kötü çekilmiş, bulanık, donukdur, çeşmeler iyi çerçivelenmemişdir, fotoğrafların mühim bir kısmı da kesik, güdük çekilmişti; herhangi bir çeşme hakkında resmine bakarak fikir edinmek çok zordur. Bu güzel eserin yeniden resimlendirilerek ve çeşme kitâbelerinin noksansız yazılarak tekrar basılması bir zârûretdir. Ayasofya Üçüncü Sultan Ahmed Meydan Çeşmesi (Thomas Allom’dan Sabiha Bozcalı eli ile) Üsküdar’da Üçüncü Sultan Ahmed Meydan Çeşmesi (Thomas Allom’dan Sabiha Bozcalı eli ile) Üsküdar’da Üçüncü Sultan Ahmed Meydan Çeşmesi (H. W. Barlett’den Sabiha Bozca eli ile) Azebkapusunda Saliha Sultan Meydan Çeşmesi (H. W. Barlett’den Sabiha Bozca eli ile) Çeşme başında kenarın yosması bir nigâr ile bir saka güzeli oğlan (Resim : Sabiha Bozcalı)