Maddeler
İstanbul Ansiklopedisi'nin A harfinden Z harfine tüm maddelerini bir arada inceleyin.
Ciltler
1944 ile 1973 yılları arasında A harfinden G harfine kadar yayımlanmış olan ciltlere göz atın.
Arşiv
Reşad Ekrem Koçu'nun, G ve Z harfleri arasındaki maddelerle ilgili çalışmalarını keşfedin.
Keşfet
Temalar veya belge türlerine göre arama yapın; ilk kez erişime açılan arşiv belgeleri arasında gezinin.
ÇENTİYAN
Eski giyim eşyâsından, ince bezden yapılan şalvar; Hüseyin Kâzım Bey Büyük Türk Lûgatında Ahmed Vefik Paşanın Lehcei Osmânî’sinden naklen: “Erkek libâsına şebih zenne şalvarı” diyor. Vefik Paşa çentiyanı kadına tahsis etmekle yanılmışdır; Naîmâ Efendi on yedinci asır şeyhülislâmlarından müverrih Karaçelebizâde Abdülaziz Efendinin hususî hayatında, Efendinin evlâd gibi yetişdirdiği iç oğlanlarının kıyâfetlerini anlatır iken çentiyanı erkeklerin de giydiğini açıkça yazıyor: “Mahdumlara eyyâmı şitâda Hind alacası ve mirzay boğası kapama ve şal kuşak, ve eyyâmı sayfda ince Kırım kesimi beyaz sâde ve som sırına kalem kuşak kuşatıp eyyâmı mûtedilede süt mâvisi ince bez çentiyanlar giydirip çakşır giydirmezler imiş.” (B.: Abdülaziz Efendi, Karaçelebizâde).
Çentiyanın paçalarının ayağa, topuğa kadar inmediği, incik kemiğinin üstünde kaldığı yine naîmâ Efendinin yukardaki tasvîrinin devâmında görülüyor: “(Çentiyan üstünde entâri) cesâdelerinin yırtmaç şikâfı şatır eteği misâl iki karış mikdârı olup bir iki yerden rabt için altın kopça dikerlermiş ki misâfir huzûrunda açılmamak için yırtmaçlar iliklenir idi; sâir vakitde küşâde olup esnâyi hizmetde sür’atle gelip gittikçe şakkî tûlânî yırtmaçlarından sîmîn topukların şa’şaası meclise pertev salardı. Efendi hazretleri bu veçhile topuk seyri...
⇓ Devamını okuyunuz...
Eski giyim eşyâsından, ince bezden yapılan şalvar; Hüseyin Kâzım Bey Büyük Türk Lûgatında Ahmed Vefik Paşanın Lehcei Osmânî’sinden naklen: “Erkek libâsına şebih zenne şalvarı” diyor. Vefik Paşa çentiyanı kadına tahsis etmekle yanılmışdır; Naîmâ Efendi on yedinci asır şeyhülislâmlarından müverrih Karaçelebizâde Abdülaziz Efendinin hususî hayatında, Efendinin evlâd gibi yetişdirdiği iç oğlanlarının kıyâfetlerini anlatır iken çentiyanı erkeklerin de giydiğini açıkça yazıyor: “Mahdumlara eyyâmı şitâda Hind alacası ve mirzay boğası kapama ve şal kuşak, ve eyyâmı sayfda ince Kırım kesimi beyaz sâde ve som sırına kalem kuşak kuşatıp eyyâmı mûtedilede süt mâvisi ince bez çentiyanlar giydirip çakşır giydirmezler imiş.” (B.: Abdülaziz Efendi, Karaçelebizâde).
Çentiyanın paçalarının ayağa, topuğa kadar inmediği, incik kemiğinin üstünde kaldığı yine naîmâ Efendinin yukardaki tasvîrinin devâmında görülüyor: “(Çentiyan üstünde entâri) cesâdelerinin yırtmaç şikâfı şatır eteği misâl iki karış mikdârı olup bir iki yerden rabt için altın kopça dikerlermiş ki misâfir huzûrunda açılmamak için yırtmaçlar iliklenir idi; sâir vakitde küşâde olup esnâyi hizmetde sür’atle gelip gittikçe şakkî tûlânî yırtmaçlarından sîmîn topukların şa’şaası meclise pertev salardı. Efendi hazretleri bu veçhile topuk seyri ve Kırım kesimi esvabın şikâbından âyînei sîne temâşâsının idüb bu kadarca kanaat idermiş; bu hizmetkârları nakleder ki nazar ile telezzüzden gayri bir ferde tekarrüb ettiği, belki bir bûse aldığı dahi yokdur diye yemin ederlermiş.”
Bâzı delikanlıların, muhakkak ki ayak takımından, çentiyan ile sokağa dahi çıkdıkları Sâbit’in şu beytinden anlaşılıyor:
Görüb ol şâhda ol sıkma çentiyan bendi
Seyr ile tövbemizin gevşedi miyan bendi.
Çentiyan’ı “çintiyan” şeklinde okuyanlar da vardır; ak sâde bezden kesilip üstüne çintemâni denilen motifler işlenmiş iş donları da yapılmışdır, bir şehzâdeye ait böyle bir iç donu Topkapu Sarayı müzesindedir.
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.
TÜM KAYIT
Kod
IAM070734
Tema
Folklor
Tür
Ansiklopedi sayfası
Biçim
Baskı
Dil
Türkçe
Haklar
Açık erişim
Hak Sahibi
Kadir Has Üniversitesi
Tanım
Cilt 7, sayfa 3847
Bakınız Notu
B.: Abdülaziz Efendi, Karaçelebizâde
Tema
Folklor
Emeği Geçen
Tür
Ansiklopedi sayfası
Paylaş
X
FB
Bağlantılar
→ Kullanım Şartları
→ Geri Bildirim
İstanbul Ansiklopedisi kayıtlarıyla ilgili önerilerinizi istanbul.ansiklopedisi@saltonline.org adresine gönderebilirsiniz.