İri dâneli, gaayet ince derili ve küçük çekirdekli, fevkalâde leziz, gaayetle meşhur ve makbûl bir üzüm çeşidi; bir rivâyete göre geçen asrın başlarında İstanbulda İçerenköy bağlarının birinde Mustafa Çavuş yahud Hüseyin Çavuş adında biri tarafından elde edilerek yayılmışdır; ki en nefis çavuş üzümleri İçerenköyü ile Tavşanlı arasındaki bağlarda yetişdirilmiş; diğer bir rivâyete göre yetiştiren tarafından piyasaya sevk edilmeden devrin pâdişahı İkinci Sultan Mahmuda bir sepet üzüm gönderilmiş, Yeniçeri Ocağının kaldırıldığı ve pâdişahın geceli gündüzlü Asâkiri Mansûrei Muhammediye ile uğraşdığı sıralar imiş (1826 - 1828 arası); yeni bulunmuş üzümü Sultan Mahmuda Râmi Kışlasında iken arzetmişler, pâdişah da aklı fikri askerde olduğu için “İşte bu üzümlerin çavuşu!..” demiş, çavuş üzümü adı da böylece kalmış. Zamanımızda cinsi kaybedilmek üzeredir, çarşılarda, unvanlarda çavuş üzümü diye satılan üzümlerin çoğunun hakikî çavuş üzümü ile hiç ilgisi yokdur. (1964). Hüsnü KINAYLI