İstanbul’un Anadolu yakasının şehir suyunu temin eden Elmalı bedlerini besleyen derelerden biri. Kanlıcanın kuzey doğusunda vaktiyle emlâki hümâyundan Çavuşbaşı Çiftliğine civar tepelerin eteklerinden doğar. Çiftlik binaları ile derenin ilk kolları arasında bir kaç yüz metrelik bir mesafe vardır. Çiftlik vaktiyle bir esas binâ ile etrafında beş on müştemilâtdan ibâret iken, hâlen göçmen iskânından sonra ufak yapılarla genişlemiştir. Çavuşbaşı deresi vaktile basit bir dere halinde akarak, Anadoluhisarı sırtlarında daha batıdan gelen Budak Derenin suyunu da alarak sebze bostanları arasından Dörtkardeşlere iner, burada Baruthane Çayırı kıyılarında Göksu Deresine karışıp Anadoluhisarı önünden Boğaz denizine dökülürdü. İkinci Sultan Abdülhamid zamanında Çavuşbaşı ve kısmen Budakdere suları üzerinde birinci Elmalı bendini toprak duvarı, ve kısa bir müddet sonra taş duvarı kurulmuş, ve dere de bendi besleyen en mühim menba haline gelmiştir. 1950 de Çavuşbaşı Deresiyle Budak Dere üzerinde ikinci Elmalı bendinin göğüsleme duvarının yükseltilmesinden sonra dere yataklarının bir kısmı bend havzasına girmekle beraber, yine Elmalı suyunun ana kaynağı halinde kalmıştır. Saadi Nazım NİRVEN Çavuşbaşı Deresi (Kroki : Saadi Nâzım Nirven)