İstanbulun günlük iktisâdî ve ticârî hayatının tanzimi ve İstanbul esnafının ahvâlinin teftişi için Fâtih Sultan Mehmed devrinden Tanzimat devrine kadar her hafta sadırâzamın başkanlığında toplanmış bir divân ve yürürlükde kalmış bir kanundur. Hükûmet başkanı olarak devlet reisi pâdişâhın salâhiyeti sonsuz vekîli bulunan sadırâzam aynı zamanda devlet merkezi İstanbul şehrinin de en büyük idâre âmiri idi. Şehrin Belediye işleri ile görevleri dört kadısı (İstanbul, Galata, Eyyub ve Üsküdar Kadıları) ve en büyük zâbıta âmiri olan Yeniçeri Ağası, vazifeleri dolayısı ile, pâdişah adına sadırâzamdan emir alırlar, aksayan işlerde ona karşı mes’ul olurlardı. Bundan ötürüdür ki İstanbul tarihinde Çarşanba dîvânı çok önemli yer alır. Bu divân kanun gereğince her hafta çarşanba günü sabahı sadırâzamın sarayında toplanır idi; Yukarda da kaydettiğimiz gibi divân başkanı sadırâzam, beş üyesi de İstanbul, Galata, Eyyub ve Üsküdar kadıları efendiler ile Yeniçeri ağası idi. Kadı efendilerle yeniçeri ağası, maîyetlerinde birinci derecede sorumlu, her hangi bir mesele üzerinde gereken izâhı yapabilecek memurlarını da dîvâna getirirlerdi. Sadırâzam başkanlık mevkiine resmî üniforması ile, başında Selîmî kavuk ve sırtında Erkân kürkü ile otururdu; ve öğleye kadar halkın ve esnafın şikâyetleri dinle...

İstanbulun günlük iktisâdî ve ticârî hayatının tanzimi ve İstanbul esnafının ahvâlinin teftişi için Fâtih Sultan Mehmed devrinden Tanzimat devrine kadar her hafta sadırâzamın başkanlığında toplanmış bir divân ve yürürlükde kalmış bir kanundur. Hükûmet başkanı olarak devlet reisi pâdişâhın salâhiyeti sonsuz vekîli bulunan sadırâzam aynı zamanda devlet merkezi İstanbul şehrinin de en büyük idâre âmiri idi. Şehrin Belediye işleri ile görevleri dört kadısı (İstanbul, Galata, Eyyub ve Üsküdar Kadıları) ve en büyük zâbıta âmiri olan Yeniçeri Ağası, vazifeleri dolayısı ile, pâdişah adına sadırâzamdan emir alırlar, aksayan işlerde ona karşı mes’ul olurlardı. Bundan ötürüdür ki İstanbul tarihinde Çarşanba dîvânı çok önemli yer alır. Bu divân kanun gereğince her hafta çarşanba günü sabahı sadırâzamın sarayında toplanır idi; Yukarda da kaydettiğimiz gibi divân başkanı sadırâzam, beş üyesi de İstanbul, Galata, Eyyub ve Üsküdar kadıları efendiler ile Yeniçeri ağası idi. Kadı efendilerle yeniçeri ağası, maîyetlerinde birinci derecede sorumlu, her hangi bir mesele üzerinde gereken izâhı yapabilecek memurlarını da dîvâna getirirlerdi. Sadırâzam başkanlık mevkiine resmî üniforması ile, başında Selîmî kavuk ve sırtında Erkân kürkü ile otururdu; ve öğleye kadar halkın ve esnafın şikâyetleri dinlenir, şikâyet konusu meselelerin, davâların tâkibi için notlar alınırdı; halk esnafdan, zâbıtada; esnaf da zabıtadan, zulümden, tazyikden, rüşvetden pervâsızca şikâyetde bulunabilirdi. Eğer sadırâzam iffet ve istikaamet sahibi ve celâlli bir zât ise, bu Çarşanba Dîvanları, vazifelerini suiistimal etmiş memurlar için çok yaman olurdu. İstanbul esnafının kendi aralarındaki dâvâlara da bu dîvanda bakılırdı; Çarşanba Dîvanlarında verilen kararlar, zamanımızın ticâret mahkemeleri kararları kuvvetinde idi, hattâ bir temyiz mercii yokdu. Çarşanba Dîvanı sadırâzamın dîvan âzâlarına ve mâiyetlerine verdiği bir öğle yemeğinden sonra dağılırdı (B.: Çarşama Teftişi).