Ünlü aktris, film artisdi; 1938 de İstanbulda Taksimde doğmuşdur; babası müslüman olmuş Hâlid abdullah adında bir İngiliz mühendisi, annesi Kayserili çok zengin bir tüccarın kızı olan Hamide hanımdır. Hamide Hanımın annesi Besime Hanım da bir İngiliz mühtediyesi olup pek genç yaşında Işık Lisesinde ingilizce muallimesi iken muhitinde sarı saçlı, anglosakson güzelliğinin timsâli bir “Peri kızı” gibi görülmüş ve Kayserili zengin Necib Bey tarafından yapılan izdivac teklifini kabul etmişdi. Ayten Çankaya üç yaşında iken babasını kaybetti. İlk tahsilini önce Küçükyalı, sonra Yeşilköy Pansiyonlu ilkokulllarında yatılı olarak yaptı. Yeşilköydeki okulda beş yaşından başlayarak ayrıca bale dersleri de gördü. Ablalarından biri aktör Muammer karaca ile evlenmişdi, sahneye ilk defa, hasta bir sanatkârın yerini doldurmak için eniştesinin tiyatrosunda küçük bir balerin olarak çıkdı, henüz onbeş yaşında bir orta okul öğrencisi idi. Bir sene sonra da 16 yaşında Karaca Tiyatrosunda tanıdığı aktör Muzaffer Tema ile evlendi. Karaca Tiyatrosuna emsalsiz bir başarı sağlamış olan “Cibâli Karakolu” komedisinin ilk temsillerinde Ayten Çankaya “Gelin” rolünü almışdı. Pek küçük yaşında âilesinin üçüncü aşk izdivâcını yaparak Muzaffer Tema ile evlendikten sonra sahneden çekilip beyaz perdeye geçdi, “Köro...

Ünlü aktris, film artisdi; 1938 de İstanbulda Taksimde doğmuşdur; babası müslüman olmuş Hâlid abdullah adında bir İngiliz mühendisi, annesi Kayserili çok zengin bir tüccarın kızı olan Hamide hanımdır. Hamide Hanımın annesi Besime Hanım da bir İngiliz mühtediyesi olup pek genç yaşında Işık Lisesinde ingilizce muallimesi iken muhitinde sarı saçlı, anglosakson güzelliğinin timsâli bir “Peri kızı” gibi görülmüş ve Kayserili zengin Necib Bey tarafından yapılan izdivac teklifini kabul etmişdi. Ayten Çankaya üç yaşında iken babasını kaybetti. İlk tahsilini önce Küçükyalı, sonra Yeşilköy Pansiyonlu ilkokulllarında yatılı olarak yaptı. Yeşilköydeki okulda beş yaşından başlayarak ayrıca bale dersleri de gördü. Ablalarından biri aktör Muammer karaca ile evlenmişdi, sahneye ilk defa, hasta bir sanatkârın yerini doldurmak için eniştesinin tiyatrosunda küçük bir balerin olarak çıkdı, henüz onbeş yaşında bir orta okul öğrencisi idi. Bir sene sonra da 16 yaşında Karaca Tiyatrosunda tanıdığı aktör Muzaffer Tema ile evlendi. Karaca Tiyatrosuna emsalsiz bir başarı sağlamış olan “Cibâli Karakolu” komedisinin ilk temsillerinde Ayten Çankaya “Gelin” rolünü almışdı. Pek küçük yaşında âilesinin üçüncü aşk izdivâcını yaparak Muzaffer Tema ile evlendikten sonra sahneden çekilip beyaz perdeye geçdi, “Köroğlu”, “Çeto”, “Çeto Salak Milyoner”, “Balıkcı Güzeli”, “1002 inci Gece”, “Öldüren Sır”, “Son Baskın”, “İstanbul Canavarı” gibi filmlerde baş kadın rollerini aldı ve Türkiyenin ilk tanınmış film artistlerinden biri oldu; 1953-1956 arasında 16 filmde oynadı. Tema Film hesâbına “Dişi Yılan” ı çevirmek üzereyken İtalyan filmcilerinden câzib bir teklif alarak üç yıllık bir kontrat imzâladı ve İtalyaya, Romaya gitti, ve orada altı ay kaldı; fırsatdan istifade ederek tiyatro okuluna yazıldı ve altı aylık tiyatro eğitimi görerek birinci sınıf artist sertifikası aldığı sırada İstanbuldan çağırıldı. İtalyan şirketinden izin alarak İstanbula geldi ve “Dişi Yılan” da kendisine verilen rolü aldı; fakat bu filmin çekilişi uzayınca İtalyan film şirketi tarafından açılan bir dâva ile karşılaştı (1956). O sırada Muzaffer Temadan ayrıldı, film artistliğini de terketti ve henüz 18 yaşında iken Yeşilköyünde bir köşkde, kalabalıkdan mümkün olduğu kadar kaçarak inzivâya çekildi ve bu inzivâ hayâtı 1963 yılına kadar altı sene sürdü. Bu satırların yazıldığ ısırada Ayten Çankaya 24-25 yaşlarında bulunuyordu; ânî bir kararla tekrar beyaz perdeye döndü; üç yerli film ile, film çevirmek üzere kontrat yapdı; İtalyadaki film şirketinin sâhibi de zevcesini İstanbula göndererek Ayten Çankayaya yeni bir teklifde bulundu, altı sene evvel çevrilemeyen filmin renkli sinemakskop olarak çevrilmesi için bir anlaşma yapıldı ve ünlü aktris bu filmin Türkiyede gösterilme hakkını da aldı. Sanatkâr genc kadın bu vesile ile: “Ailemin temin ettiği kredi ile bir film şirketi kuruyorum; ilkbaharda İstanbula gelecek İtalyan artist ve teknisyenlerinin bütün masraflarını karşılayacaklar, yerli firmalardan da ayrıca iş almasını meslekî bir antreman sayıyorum” demişdir. Mahremiyeti için de yeniden evlenmeyi düşündüğünü îmâ etmişdir. İtalyanca ve çok güzel ingilizce bilir (1963). Bibl. : Ses Mecmuası. Ayten Çankaya (Resim : S. B.)