Tophânenin arkasındaki sırt üstünde kendi adına nisbetle anılan semtde Kanunî Sultan Süleymanın gene yaşında ölen oğlu Cihangir’in rûhunu şâd etmek için yapdırmış olduğu camidir ki, etrafında ve Tophânede çıkan yangınlar da beş def’a yanmışdır, zamanımızdaki Cihangir Camii, hicrî 1238 de (milâdî 1823) İkinci Sultan Mahmud tarafından temelinden tutularak yapdırılmış binânın hicrî 1307 de (milâdî 1890) İkinci Sultan Abdülhamid tarafından yenilercesine tâmir ettirilmiş şekildedir. İlk yapısı Tezkiretül Bünyanda Mimar Sinanın eserleri arasında kayıdlıdır; Şehzâde Cihangir’in vefâtı hicrî 960 (milâdî 1553) yılında olduğuna göre, Cihangir Camiinin ilk binâsının 1553-1555 arasında inşâ edilmiş olması gerekir. Evliyâ Çelebi XVII. Asır ortasındaki durumunu şöylece tasvir ediyor: “Aleksandra nâmında kadim bir mâbedin yerinde yaptırılmışdır; Sultan Süleyman Han binâsı olup sevabını oğlu Cihangir’in rûhuna bağışlayıp cihana sevâbı almışdır. Gök yüzüne baş kaldırmış bir yüksek dağın tepesine binâ olunmuş bir cihannümâ câmiidir; Mehmed Ağa Camii dibindeki dik sokakdan yüz basamak taş merdivenle çıkılır, nice şehbazlar bu merdiveni durup soluk almadan bir hamlede çıkmaya savaşmışlar ise de muvaffak olamamışlardır, bu mertebede dik yokuşdur. Cihangir Camii dört duvar üzerinde kurşun örtülü bir k...

Tophânenin arkasındaki sırt üstünde kendi adına nisbetle anılan semtde Kanunî Sultan Süleymanın gene yaşında ölen oğlu Cihangir’in rûhunu şâd etmek için yapdırmış olduğu camidir ki, etrafında ve Tophânede çıkan yangınlar da beş def’a yanmışdır, zamanımızdaki Cihangir Camii, hicrî 1238 de (milâdî 1823) İkinci Sultan Mahmud tarafından temelinden tutularak yapdırılmış binânın hicrî 1307 de (milâdî 1890) İkinci Sultan Abdülhamid tarafından yenilercesine tâmir ettirilmiş şekildedir. İlk yapısı Tezkiretül Bünyanda Mimar Sinanın eserleri arasında kayıdlıdır; Şehzâde Cihangir’in vefâtı hicrî 960 (milâdî 1553) yılında olduğuna göre, Cihangir Camiinin ilk binâsının 1553-1555 arasında inşâ edilmiş olması gerekir. Evliyâ Çelebi XVII. Asır ortasındaki durumunu şöylece tasvir ediyor: “Aleksandra nâmında kadim bir mâbedin yerinde yaptırılmışdır; Sultan Süleyman Han binâsı olup sevabını oğlu Cihangir’in rûhuna bağışlayıp cihana sevâbı almışdır. Gök yüzüne baş kaldırmış bir yüksek dağın tepesine binâ olunmuş bir cihannümâ câmiidir; Mehmed Ağa Camii dibindeki dik sokakdan yüz basamak taş merdivenle çıkılır, nice şehbazlar bu merdiveni durup soluk almadan bir hamlede çıkmaya savaşmışlar ise de muvaffak olamamışlardır, bu mertebede dik yokuşdur. Cihangir Camii dört duvar üzerinde kurşun örtülü bir kubbedir, zîrâ o yüksek dağ üstünde ağır binâ yapılamaz. Bir minâreli olup yanında tekkesi ve îmâreti vardır. İkindi namazından sonra cümle cemaat, ehibbâ ve yârânı sâfâ toplanup deryâda yüzen gemileri buradan temâşâ ederler, cidden cihannümâ camidir. Duvarlarında Koca Mimar Sinanın elinin kudreti âyan ve beyandır.” Hadikatül-Cevâmi şu malûmatı veriyor: “Şehzâde Cihangir’in rûhi için yapdırılmış olan bu camiin binâ tarihi hicrî 967 (milâdî 1559-1560) dır. Mahfili hümâyunu ve sibyan mektebi vardır. Hicrî 1074 de (milâdî 1663-1664) doksan yaşını mütecâviz olarak vefât etmiş olan Şeyh Cihangîrî Hasan Efendi bu camiin avlusunda bir zâviye yapdırmış idi ki, sonra yanmışdır. Cihangir Camii ilk yapısından beriye üç dört defa yanmışdır; evvelâ 1132 şevvalinde (milâdî 1720 ağustos), ve bir defa da 12 cemaziyelâhir 1238 (milâdi 25 ocak 1823) büyük Tophâne yangınında yanmışdır. 1238 yangınından sonra sadrıazam Silâhdar Ali Paşa tarafından yeniden ve genişletilerek yaptırıldı. Evvelki binâsı dört köşe sivri ahşab kubbe olup üzeri kurşun örtülü idi (Hadikanın târif ettiği bu binâ da Mimar Sinan eseri olan ilk yapı değildir), ancak iki tarafı kâgir duvar idi, ve yanları dahi olmayup (iki kenârında avlusu yok idi demek istediğini tahmin ediyoruz) yalnız arka tarafında biraz avlusu vardı. Lâkin bu def’aki binâsı gaayet müzeyyen, ve ahşab müdevver kubbe, dört tarafı mikdârı kifâye meydan olup ve parmaklıklar da yapılıp yeni bir de minâre binâ olundu”. Vâsıf Dîvânında Cihangir Camiinin bu yapısı için şu tarih manzûmesi vardır: Muhterik olup Cihangir Camii ihrakda Câyi âsârı binâdan kaldı hâli ve mekân Sadrı ülyâsı Ali Pâşâya ferman eyleyüb Tarzı nevle hüsni diğer buldu mânendi cinân Sen de yaz Vâsıf cemaat okusun târihini “Camii âlayı kıldı nev binâ Mahmud Han” Sene 1238 (M. 1823) Hicrî 1307 de (M. 1890) civârında çıkan bir yangında yine harab olan Cihangir Camii İkinci Sultan Abdülhamid tarafından yenilenerek tâmir ettirildi ve bu tâmirinde yapusunun üzerine şu tarih kitâbesi konuldu: Ebülfütûh Süleyman Hânı Kanunî İdüb bu mâbedi şehzâdesi içün inşâ O şehzâdenin ismi şerîfine nisbet Konuldu nâmı Cihangir Camii hattâ Cenâbı şeyhî mükerrem Hasan Efendi kim Yegâni pîrî reşâdet semîr idi hakkaa Virüb bu câye şeref bin yirmi sâlinde Makaamın itti tamam elli dört yıl ihyâ Tarîki feyz eseri halvetîden irşâdı Nice mürîde verirdi nisâbı izzü alâ Mahalli zikrü ibâdet iken bu câyi lâtif Geçüb ninîn idüb ol zâti ekmel azmi bakaa Zaman zaman dahi beş def’a muhterik oldu Hüdâya şükür bu kerre yine olundu binâ Bak işte sâyei Abdülhamid Hânîde İmârı eskilerinden de oldu çok âlâ Salâti hamsede hem zikri Hak akîbinde İdilsün ol şehi zîşâne bundan hayır duâ Şeyh şimdi şu altıncıdır didim târih “Becâ yapıldı metin işbu câmii rânâ” Sene 1307 (M. 1890)