Dünyaca tanınmış Fransız bakteriyoloğu, 1851 de doğdu, 1919 da öldü. Bu ünlü doktor İkinci Sultan Abdülhamid zamanındaki kolera salgınında İstanbula gelmiş ve burada ciddî büyük hizmetde bulunmuşdur. Şöyle ki İstanbulda, 1893 yılının sıcak yaz günleri uzanıp giderken, bütün şehir halkını, korkunç bir hastalığın adı dehşetle ürpertiyordu. O günlerin acı hikâyelerinden anladığımıza göre bağırsakları bozacak meyva bolluğu, şehir sularının bakımsızlığı, hıfzısıhha kaidelerine hiç uymayan umumi yaşayış gidişine rağmen hastalık epidemi halinde değilse de, tekrarlıyan aynı arazlı ölüm vak’aları, doktorların koyduğu teşhis ve tavsiyelere karşı lâkayd şehrin bazı muhitlerinde hastalığı çok vahim bir şekil almağa götürüyordu. Devrin hükümdarı II. Sultan Abdülhamid bu korkunç ve tehlikeli hastalığın bir an evvel söndürülmesini istedi. O yıllar Fransız tababetinin en parlak devri idi. Louis Pasteur’ün Chamberland ve Emile Roux ile tavuk kolerasına, şarbona, kuduza karşı aşılar keşif ederek tabâbet âlemini heyecan ve surur içinde bıraktığı senelerdi. İnstitut Pasteur mütemadiyen insan zekâsının vasıl olabileceğin en parlak buluşların şan ve şerefine ulaşıyordu. II. Sultan Abdülhamid İnstitut Pasteur’deki bu yeni buluşlarla alâkasız değil. İstanbulda tehlikeli bir surette hüküm sürmeğe başlaya...

Dünyaca tanınmış Fransız bakteriyoloğu, 1851 de doğdu, 1919 da öldü. Bu ünlü doktor İkinci Sultan Abdülhamid zamanındaki kolera salgınında İstanbula gelmiş ve burada ciddî büyük hizmetde bulunmuşdur. Şöyle ki İstanbulda, 1893 yılının sıcak yaz günleri uzanıp giderken, bütün şehir halkını, korkunç bir hastalığın adı dehşetle ürpertiyordu. O günlerin acı hikâyelerinden anladığımıza göre bağırsakları bozacak meyva bolluğu, şehir sularının bakımsızlığı, hıfzısıhha kaidelerine hiç uymayan umumi yaşayış gidişine rağmen hastalık epidemi halinde değilse de, tekrarlıyan aynı arazlı ölüm vak’aları, doktorların koyduğu teşhis ve tavsiyelere karşı lâkayd şehrin bazı muhitlerinde hastalığı çok vahim bir şekil almağa götürüyordu. Devrin hükümdarı II. Sultan Abdülhamid bu korkunç ve tehlikeli hastalığın bir an evvel söndürülmesini istedi. O yıllar Fransız tababetinin en parlak devri idi. Louis Pasteur’ün Chamberland ve Emile Roux ile tavuk kolerasına, şarbona, kuduza karşı aşılar keşif ederek tabâbet âlemini heyecan ve surur içinde bıraktığı senelerdi. İnstitut Pasteur mütemadiyen insan zekâsının vasıl olabileceğin en parlak buluşların şan ve şerefine ulaşıyordu. II. Sultan Abdülhamid İnstitut Pasteur’deki bu yeni buluşlarla alâkasız değil. İstanbulda tehlikeli bir surette hüküm sürmeğe başlayan korkunç hastalığın bir an evvel söndürülmesi için Paris’te İnstitut Pasteur’e derhal müracaat edilmesini emretti. Osmanlı hükûmetinin müracaatı üzerine Pasteur Enstitüsünün ikinci müdürü ve Pasteur’ün şöhretli çalışma arkadaşı Dr. Roux, Osmanlı İmparatorluğunun Başşehrinde zuhuru bildirilen hastalığı önleyici tedbirleri almak üzere Chantemesse’i, bu değerli Doktoru, İstanbul’a gönderdi. Paris’te intişar eden “Techniques Hospitalierès Medico-sociales et sanitaires” mecmuasında 1950 de yayınlanan bir etüdümde bildirdiğim gibi, İstanbul’da 1893 de görülen bu kolera vakaları dolayısıyla İnstutut Pasteur ile yapılan temaslar Türkiyede Bakteriyoloji feninin tekâmülünde de başlıca âmil olmuşdur. Doktor Chantemesse İstanbul’a gelince, Kolera menşei su olan bir hastalık olması dolayısile, ilk iş olarak şehir sularının tedkıkine başladı. İmparatorluğun son devirlerine kadar bilhassa şehrin İstanbul cihetinde esaslı içilen bir su halinde bulunan Kırkçeşme şebekesinin kaynak ve yollarının durumu ile alâkadar oldu. Şehrin İstanbul cihetini besleyen Belgrad ormanındaki büyük bendin ve onu dolduran derelerin etrafında yayılmış Şarkî Roma İmparatorluğundan kalma bir köy, Petra köyü vardı. II: Sultan Süleyman Belgrad muhasarasında yardımları görülen Islavların, Bulgarların buraya iskânına müsaade etmiş ve köye de Belgrad köyü ismi verilmişti. Koleranın ve benzeri ishalli hastalıkların vakit vakit şehirde tezahürü senelerinde ise bu köyün bütün domuz ahırlarının, bütün keriz suları bendin içine akıyordu. Doktor Chantemesse bu tehlikeli vaziyeti ve bendin sularından yaptığı tahlillerin neticesini bir raporla Sultan Abdülhamide arzederek Belgrad köyünün Büyükbendin yanından kaldırılması hususunda irade çıkarmasını temin etti, köy boşaltılarak binaları da yıktırıldı. Doktor Chantemesse İstanbul’da fazla kalamadı, çalışmalarından günü gününe haberdar olan Pâdişâhın kalması hakkındaki arzusuna rağmen, İnstitut Pasteur’den yerini dolduracak bir arkadaşının gönderileceği vâdile Paris’e avdet etti. Kısa bir müddet sonra da Pasteur’ün talebelerinden Maurice Nicolle İstanbul’a geldi. Dr. Sadi Nazım NİRVEN