Devlet ve cemaat işlerinde bulunmuş meşhur bir sarraf ve hayırseverdir. Sarkis Amira Cezayirliyan’ın (1742-1815) oğludur. 1805 de İstanbulda Hasköyde doğmuş ve 1 Nisan 1861 de Kadıköyde vefat etmiştir. Hasköy Ermeni mezarlığında medfundur. İlk tahsilini Hasköy Nersesyan mektebinde yapan Cezayirliyan, iş hayatına atıldıktan sonra sarraflıkla meşgul olmağa başlamıştır. Az sonra Devlet hizmetine intisap ederek Gümrük emini tayin edilmiştir. Aynı zamanda şahsî işlerini de idâme ettirmiştir. 1836-1838 yıllarında Hassöydeki Nersesyan mektebini yeniden yaptırıp nazırlığını da deruhde etmişse de, kıskançlık yüzünden bazı Ermenilerin iftiralarından dolayı bilâhare istifa etmiştir. 26 Mart 1842 de teşekkül eden ve vazifeleri halkdan vergileri toplayıp zamanında Hazineye teslim etmek olan Rumeli ve Asya Kumpanyalarından ikincisine âzâ seçilmiştir. Tarihçi Avedis Berberyan, 9 Haziran 1843 de, iki aylık bir hapisten sonra Bursa’ya sürgün gönderildiğini ve 6 Mart 1844 da İstanbula avdet ettiğini yazıyorsa da sebebini açıklamamaktadır. Keza bu sıralarda Hazine tarafından müzayedeye konulan İstanbul Gümrüğünün iradı, takdir edilen en yüksek kıymet olan 23 milyon kuruşa mukabil, üç senelik bir müddet mukaavele ile Cezarliyana tevdi edilmiştir. Sadrazam Koca Reşid Paşa’nın şahsî dostu olması hesa...

Devlet ve cemaat işlerinde bulunmuş meşhur bir sarraf ve hayırseverdir. Sarkis Amira Cezayirliyan’ın (1742-1815) oğludur. 1805 de İstanbulda Hasköyde doğmuş ve 1 Nisan 1861 de Kadıköyde vefat etmiştir. Hasköy Ermeni mezarlığında medfundur. İlk tahsilini Hasköy Nersesyan mektebinde yapan Cezayirliyan, iş hayatına atıldıktan sonra sarraflıkla meşgul olmağa başlamıştır. Az sonra Devlet hizmetine intisap ederek Gümrük emini tayin edilmiştir. Aynı zamanda şahsî işlerini de idâme ettirmiştir. 1836-1838 yıllarında Hassöydeki Nersesyan mektebini yeniden yaptırıp nazırlığını da deruhde etmişse de, kıskançlık yüzünden bazı Ermenilerin iftiralarından dolayı bilâhare istifa etmiştir. 26 Mart 1842 de teşekkül eden ve vazifeleri halkdan vergileri toplayıp zamanında Hazineye teslim etmek olan Rumeli ve Asya Kumpanyalarından ikincisine âzâ seçilmiştir. Tarihçi Avedis Berberyan, 9 Haziran 1843 de, iki aylık bir hapisten sonra Bursa’ya sürgün gönderildiğini ve 6 Mart 1844 da İstanbula avdet ettiğini yazıyorsa da sebebini açıklamamaktadır. Keza bu sıralarda Hazine tarafından müzayedeye konulan İstanbul Gümrüğünün iradı, takdir edilen en yüksek kıymet olan 23 milyon kuruşa mukabil, üç senelik bir müddet mukaavele ile Cezarliyana tevdi edilmiştir. Sadrazam Koca Reşid Paşa’nın şahsî dostu olması hesabiyle, 7 Mayıs 1847 de Partikhanede ruhanî ve cismanî iki meclis tesis ettirebilmiş ve böylece Patrikhâneyi amiraların nüfuzundan kurtarmıştır. Kendisi de cismanî meclisin ilk âzâlarından olmuştur. Türkiyede ziraat ve ipekçiliğin inkişâfında büyük hizmetleri sebketmiştir. Yeniköyde muhteşem bir yalı yaptırmıştır. Ayvansaraydaki Pirî Paşa Köprüsünü de inşa ettirmiş ve üzerinden ilk defa kendisi geçmiştir. Bu hâdise bazı kimselerin kıskançlığını üzerine celbettiğinden köprü az sonra yıktırılmıştır. Keza Hasköyde Karaağaç tesmiye olunan rıhtımı da yaptırmış ve sokaklarını tanzim ettirmiştir. Köyün fakirlerine de yardımda bulunmuştur. Aynı zamanda bazı ermenice eserlerin neşriyat masraflarını da deruhde etmiştir. Koca Reşid Paşa’nın azlinden sonra Cezayirliyan’ın da mevkii sarsılmış ve düşmanları ona karşı entrikalar çevirmeğe başlamışlardır. Bu esnada kendisine büyük bir meblâğ borcu olan yüksek rütbeli bir Devlet adamından alacağını tahsil edememiştir. 1859 da anî olarak çıkan bir irâde ile, hesaplarının teftişine kadar bütün servetine ve mülküne el konmuştur. Hesaplarının teftişi ise hiçbir zaman yapılmamıştır. Bir Avrupaya seyahate çıkmış, Londrada iken, müsâdere edilmiş servetini kurtarmak ümidi ile İngiliz tâbiiyetine girmek için uğramış ise de muvaffak olamamıştır. Bunun üzerine 1860 da hasta ve üzgün bir halde İstanbula dönerek vefatına kadar Kadıköyde ikamet etmiştir. Kevork PAMUKCİYAN