Sultanahmedde Divanyolundadır, hemen meydana karşı büyük bir kâgir bina alup İkinci Sultan Mahmud tarafından haremi hümâyın hazînedârı Cevrî Kaldanın rûhini şâd etmek için hicrî 1235 (milâdî 1819-1820) yılında sûreti mahsûsada sibyan mektebi olarak yapdırılmışdır; ki bu kadın 1808, Sultan Mahmudun Osmanlı tahtına oturtulacağı gün onu öldürmek isteyen Dördüncü Sultan Mustafa tarafdarlarının elinden hayatını kurtarmışdı (B.: Cevrî Kalfa). Cümle kapusu üzerinde, Keçecizâde İzzet Molla tarafından yazılmış ve mermere tâlik hat ile hak edilmiş manzum kitâbesi şudur: “Emri Hakdan sonra her kim hayrın eylerse murâd Hazreti Mahmud Hana bendei ferman ola İşte Cevri Ustaya dehr eylemişken gadr ü hayf Kim umardı rûhine böyle eser bünyâd ola Hiç ider mi hâki fânî cevheri zâtin telef Ol ki gencuri harîmi hüsrevi devran ola Vakfın ilhâk eyledi evkafına ol pâdişah Hak bu kim ihsan olursa böyle bî pâyan ola Can fedâ etmek yolunda maslahat mı bir kulun Hayrı hâturhâni hâkanı kerîmüşşan ola Olmayub zâyi bu hayri âzâmın yek zerresi Her ruhâmı denk i sengi keffei mîzan ola Kendi seyri bâğı cennet eyledikce mektebi Âşiyânı bülbül âsâ mecmai tiflaan ola Yazdı İzzet harfi cevherdâr ile târihini “Mektebiyle rûhi Cevrî Ustanın şâdan ola” Sene 1235 (milâdî 1819 - 1820) 487 metre kare yer üzerine yapı...

Sultanahmedde Divanyolundadır, hemen meydana karşı büyük bir kâgir bina alup İkinci Sultan Mahmud tarafından haremi hümâyın hazînedârı Cevrî Kaldanın rûhini şâd etmek için hicrî 1235 (milâdî 1819-1820) yılında sûreti mahsûsada sibyan mektebi olarak yapdırılmışdır; ki bu kadın 1808, Sultan Mahmudun Osmanlı tahtına oturtulacağı gün onu öldürmek isteyen Dördüncü Sultan Mustafa tarafdarlarının elinden hayatını kurtarmışdı (B.: Cevrî Kalfa). Cümle kapusu üzerinde, Keçecizâde İzzet Molla tarafından yazılmış ve mermere tâlik hat ile hak edilmiş manzum kitâbesi şudur: “Emri Hakdan sonra her kim hayrın eylerse murâd Hazreti Mahmud Hana bendei ferman ola İşte Cevri Ustaya dehr eylemişken gadr ü hayf Kim umardı rûhine böyle eser bünyâd ola Hiç ider mi hâki fânî cevheri zâtin telef Ol ki gencuri harîmi hüsrevi devran ola Vakfın ilhâk eyledi evkafına ol pâdişah Hak bu kim ihsan olursa böyle bî pâyan ola Can fedâ etmek yolunda maslahat mı bir kulun Hayrı hâturhâni hâkanı kerîmüşşan ola Olmayub zâyi bu hayri âzâmın yek zerresi Her ruhâmı denk i sengi keffei mîzan ola Kendi seyri bâğı cennet eyledikce mektebi Âşiyânı bülbül âsâ mecmai tiflaan ola Yazdı İzzet harfi cevherdâr ile târihini “Mektebiyle rûhi Cevrî Ustanın şâdan ola” Sene 1235 (milâdî 1819 - 1820) 487 metre kare yer üzerine yapılmış türk ampir üslûbunda bir binâdır; iki katlı ve on odalı - dershânelidir; duvarları mermer kaplıdır. Cümle kapusu, üç blok hâlinde inşâ edilmiş olan binânın orta kısmının solundaki aralık - taşlık önündedir; orta kısmın sağ tarafındaki aralık önünde de, cümle kapusu ile mütenâzır olarak güzel bir mermer çeşme konmuşdur; mektebin yapı bünyesi içinde yer almış olan bu çeşme susuz, lülesi kopuk, harâbiye terkedilmiş bir halde olup Keçecizâde İzzet Molla tarafından yazılmış kitâbesinin tarih beyti şudur: Târihi ile İzzet atşânı kıldı dâvet “Merhûme Ustanın iç rûhiyçün âbı zemzem” Mektebin kitâbesinde de belirtildiği gibi, Cevrî Kalfa (Usta) Mektebi önce bir ilkoluk olarak açılmışdı; emsâli sibyan mekteblerinden farklı olmadığını zannediyoruz; 1860 da mekteb bir kız rüşdiyesine kalbldilmiş; şöyle ki Ceridei Havâdisin 30 şaban 1276 (21 nisan 1860) Pazar tarihli nüshasında bu kız mektebinde yapılmış bir imtihan hakkında şu tafsilât veriliyor ki, tam bir asır evvelki bir vesika olarak pek kıymetlidir: “Bu senei mübârekede İstanbuldaki mekâtibi rüştiye şâkirdânının icrâ olunan imtihanları sırasında Sultanahmedde geçen sene kız rüşdiyesi ittihaz olunan Cevrî Usta mektebinde bulunan kız çocuklarının Meclisi Maarif Umumiye reisi efendi hazretleri ile mektûbî efendi ve bâzı âzâyi kiram hazır oldukları halde imtihanları ledelicrâ bunlardan Râsime ve Behiye ve Fatma hanımların tederrüs etmekde oldukları ilmi hesab ile nakış fenninin de mehâretleri tebeyyün ederek şâyânı Tahsin görünmüş oldukları cihetle mesâilerini takdîren ve diğerlerini teşvîken Maarif Nezâreti tarafından yâdigar olmak üzere her birine musannâ ve mükemmel birer dikiş takımı hediye edilmişdir...” Cevrî Kalfa Mektebi 1929-1930 yılında Devlet Matbaasının Matbaacılık Okulu dershânesi olmuşdu; 1932 de, Adliye Sarayı yangınından sonra bâzı mahkeme dâireleri binâya yerleşdi, sonra Muallimler Birliğine verildi, daha sonra Başvekâlet Arşiv Deposu olarak kullanıldı; 1945-1946 ders yılında 59. İlkokul olarak tekrar mekteb oldu; 1955-1956 ders yılında da okulun rakamlı adı kaldırılarak “Cevrî Kalfa” ismi verildi. Cevrî Kalfa İlkokulu hâlen altı dershâneli olup normal tedrisat yapılmaktadır. 1961-1962 ders yılında 166 oğlan ve 130 kız olmak üzere 296 öğrenci bulunuyordu; bu rakam üzerinden ders yılı sonunda 47 mezun vermişdi (?) Bu satırların yazıldığı sırada okulun öğretmen kadrosu şu zatlardan mürekkebdi: Seyfeddin Oronlu (Müdür), Natıka Ersun, Naciye İkizoğlu, Altan Yavuz, Sabiha Türkmen, Veli Saraç, Mukaddes Kutlu. Binânın diğer bir kısmında da İstanbul Vilâyeti Seyyar Kütübhâne Merkezi bulunmakta isi (1963). Hakkı GÖKTÜRK Cevrî Kalfa Mektebi (Resim : N. Nirven)